جرم گوش چیست؟ علت و عوارض جرم گوش

پوست کانال گوش خارجی از فولیکول‌های مو و غدد تعریق تشکیل شده است. این بخش باعث ترشح ماده‌ای به نام وکس (wax) یا سرومن (cerumen) می‌شود. سرومن از گوش در برابر باکتری‌ها و مواد خارجی مانند گرد و غبار محافظت می‌کند. همچنین در صورت ورود اجسامی مانند گوش پاک کن و… تا حد امکان از آسیب رسیدن به این عضو پیشگیری خواهد کرد.

سرومن به صورت طبیعی از گوش تخلیه می‌شود. اما در صورتی که ترشح این ماده بیش از حد باشد، باعث ایجاد جرم گوش (ear wax) خواهد شد. ترشح بیش از حد وکس انسداد کانال گوش و در نتیجه افت شنوایی را به دنبال خواهد داشت. زمانی که افراد خود قصد خارج کردن جرم گوش را دارند، به دلیل عدم آگاهی از روش صحیح باعث انسداد مجرای گوش خواهند شد.

علت تولید زیاد وکس چیست؟

در برخی از بیماران وکس بیش از حد نیاز، تولید و منجر به ایجاد جرم گوش می‌شود. مهم‌ترین علت انسداد مجرای گوش خارجی، تلاش فرد برای خارج کردن وکس است. نتیجه این تلاش فرو کردن بیشتر وکس به داخل گوش است. استفاده مداوم از earphoneها، سبب پیشگیری از بیرون آمدن طبیعی وکس گوش و در نتیجه گرفتگی آن می‌شود.

رنگ جرم گوش متغیر است و احتمال دارد از زرد روشن (light yellow) تا قهوه‌ای تیره (dark brown) متغیر باشد. هر چه رنگ واکس گوش تیره‌تر باشد، بدین معنی است که احتمال انسداد مجرای گوش بیشتر است. اما رنگ جرم کانال گوش ارتباطی به میزان گرفتگی مجرا ندارد.

ماده ای که به وسیله مجرای گوش ترشح می‌شود چه فوایدی دارد؟

جرم گوش یا سرومن، ماده‌ای است که به طور طبیعی توسط بدن تولید می‌شود و به محافظت از مجرای گوش در برابر عفونت و قرار گرفتن در معرض آب کمک می‌کند؛ به یاد داشته باشید که سلامت گوش شما مهم است و رسیدگی به هر گونه نگرانی می‌تواند به جلوگیری از عوارض بیشتر کمک کند.

علائم جرم گوش چیست؟

در ابتدا که جرم موجود در گوش کم‌تر است، احتمالا بیمار علامت خاصی را تجربه نمی‌کند. اما با افزایش حجم آن، علائم کم کم ایجاد می‌شوند. این علائم عبارتند از؛

• افت شدید یا نسبی شنوایی.
• احساس وزوز(tinnitus) در گوش.
• احساس گرفتگی گوش(ear congestion).
• درد و تورم گوش در صورت ایجاد عفونت بخاطر وجود اجرام مسدود شده در گوش.

البته موارد بالا ممکن است علت‌های دیگری به جز وجود جرم در گوش نیز داشته باشند. به همین دلیل لازم است به محض مشاهده آن‌ها به پزشک مراجعه کنید و تشخیص علت مشکل را به او بسپارید. لازم به ذکر است که بیماران در صورت استفاده از داروهای ضد انعقاد مانند آسپرین(Aspirin)، وافارین(Warfarin) و هپارین(heparin) باید به پزشک در این مورد اطلاع دهند.

به طور کلی جرم گوش ماده‌ای آب دوست است. به همین دلیل ممکن است بسیاری از بیماران بعد از استحمام یا شنا کردن علائمی چون افت شنوایی و گرفتگی گوش را تجربه کنند. در این صورت گوش آن‌ها نیاز به شستشو گوش(ear irrigation) و تخلیه جرم دارد.

عوارض خارج نکردن جرم گوش چیست؟

بعد از تراکم وکس در گوش، بیماران باید به پزشک متخصص برای شستشو و تخلیه جرم گوش مراجعه کنند. در غیر این صورت با عوارض احتمالی این بیماری روبرو خواهند شد. این عوارض را در ادامه نام برده‌ایم.

• عفونت.
• درد شدید در گوش.
• خارش گوش(itchy ear).
• ترشح.
• در برخی موارد بیماران سرگیجه(vertigo) و از دست رفتن تعادل را نیز تجربه می‌کنند.

این عوارض در افراد مسن شدیدتر است! آن‌ها با وجود مقدار کمی جرم در گوش ممکن است دچار افت شنوایی یا سایر علائم شوند؛ به همین دلیل لازم است در کوتاه‌ترین زمان ممکن برای برداشتن آن اقدام کنند. تجمع جرم گوش در کانال گوش ممکن است مشکلاتی نظیر کاهش شنوایی ایجاد کند. این انسداد می‌تواند به تدریج شنوایی را کاهش داده و فرد را دچار کم شنوایی کند. در این زمینه، ممکن است این سوال پیش بیاید که آیا جرم گوش باعث کم شنوایی می‌شود؟ پاسخ به این سوال و چگونگی اثرگذاری جرم گوش بر شنوایی در مقاله‌ای جداگانه بررسی شده است.

آیا جرم گوش باعث سردرد می‌شود؟

جرم گوش که به عنوان سرومن نیز شناخته می‌شود، یک ماده طبیعی است که توسط غدد گوش ما برای محافظت و روان کردن کانال ظریف گوش تولید می‌شود. با این حال، هنگامی که تجمع بیش از حد جرم گوش وجود دارد، ممکن است منجر به ناراحتی غیرمنتظره و سردرد شود. یکی از رایج ترین سناریوهایی که جرم گوش را به سردرد مرتبط می‌کند، انسدادی است که در مجرای گوش ایجاد می‌کند. همانطور که جرم گوش جمع می‌شود، می‌تواند منجر به احساس پری یا انسداد در گوش شود. این انسداد به نوبه خود می‌تواند باعث اختلال در تعادل فشار طبیعی و در نهایت منجر به سردرد شود.

اگر سردرد همراه با احساس انسداد در گوش را تجربه می‌کنید، وقت آن رسیده است که به حذف جرم گوش فکر کنید. این امر به ویژه در صورتی مهم است که سردرد در اطراف گوش آسیب دیده باشد. این سیگنال‌ها را نادیده نگیرید، زیرا آنها می‌توانند نشانه رسیدن زمان برداشت جرم گوش باشند. خبر خوب این است که ارتباط بین جرم گوش و سردرد را می‌توان با یک راه حل ساده و در عین حال موثر قطع کرد و آن حذف جرم گوش است. با برداشتن ایمن و آرام جرم اضافی گوش، تعادل به کانال گوش باز می‌گردد و فشاری را که ممکن است در ایجاد سردردهای مزاحم نقش داشته باشد، کاهش می‌دهد.

چگونه وکس اضافی را از گوش خارج کنیم؟

بهترین راه‌ها برای خارج کردن وکس و جرم گوش را در ادامه می‌خوانید.

• استفاده از قطره‌های معدنی و روغن‌های گیاهی.
• روغن بچه.
• آب اکسیژنه.
• قطره گلیسیرین فنیکه (این مورد مهم‌ترین روش به شمار می‌رود).

موارد بالا به نرم شدن جرم گوش و تخلیه راحت‌تر کمک می‌کنند. افراد باید پیش از اقدام برای تخلیه جرم، از نرم‌‌کننده گوش استفاده کنند.

بیماران بعد از ریختن قطره یا روغن در گوش بهتر است به صورت مایل  و به گونه‌ای که گوشی که قطره در آن ریخته شده است، رو به بالا باشد، بخوابند. آن‌ها باید ۵ الی ۱۰ دقیقه در همین حالت باقی بمانند تا جرم یا وکس انباشته شده در گوش به قطره گلیسیرین فنیکه آغشته شود.

بعد از نرم شدن جرم گوش و برای خارج کردن آن می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد که عبارتند از؛

• شستشو با سرنگ.
• ساکشن با میکروسکوپ.
• استفاده از کورت CureHe زیر میکروسکوپ.

دو راه اول بهترین و متداول‌ترین روش‌هایی هستند که برای این کار استفاده می‌شوند. بیماران به هیچ وجه نباید با استفاده از روش‌هایی چون وارد کردن اجسام نوک تیز مانند گوش پاک کن برای از بین بردن جرم گوش اقدام کنند.

در مورد استفاده از شمع یا Ear Candling چه می‌دانید؟

استفاده از شمع یا ear candling برای ذوب کردن موم داخل گوش خطرناک است و امروزه توصیه نمی‌شود. استفاده از حرارت برای از بین بردن جرم گوش باعث ایجاد عوارض خطرناکی چون سوختگی کانال گوش، خونریزی، سوراخ شدن پرده گوش(tympanic membran perforation) و آسیب به مجرای گوش شود.

جرم گوش یکی از اجزای آن است و نیازی نیست که افراد به صورت منظم گوش‌های خود را شستشو دهند تا جرم آن‌ را خارج کنند. بیماران تنها زمانی باید برای شستشوی گوش اقدام کنند که جرم در گوش آن‌ها انباشته شده و علائمی که در قسمت‌های قبل بیان کردیم را ایجاد کرده باشند.

انواع جرم گوش کدامند؟

وقتی صحبت از جرم گوش به میان می‌آید بسیاری از افراد در مورد رنگ و قوام جرم گوش خود نگران می‌شوند؛ در ادامه، انواع مختلف جرم گوش را بررسی خواهیم کرد! چه جرم مرطوب داشته باشید و چه جرم خشک، هدف ما ارائه اطلاعات ارزشمندی برای رفع نگرانی‌های شما به طور موثر است.^{Ear Wax Types – ScopeAround}

درک تفاوت بین جرم گوش نرم و زرد؛ جرم گوش قهوه ای سفت؛ جرم گوش پوسته پوسته و کم رنگ؛ جرم گوش بدبو؛ جرم گوش مرطوب یا خشک؛ جرم گوش مایع و جرم خونی گوش می‌تواند به ما در شناسایی نگرانی‌های بالقوه کمک کند تا در صورت لزوم به دنبال مراقبت‌های پزشکی مناسب باشیم.

جرم گوش را می‌توان به دو نوع اصلی مرطوب و خشک تقسیم کرد:

• سرومن مرطوب؛ سرومن مرطوب، که معمولا در قفقازی‌ها و آفریقایی‌ها یافت می‌شود، دارای قوام چسبنده‌تر و مرطوب‌تر است! زرد رنگ به نظر می‌رسد و در مقادیر بیشتری توسط غدد سرومینوس موجود در کانال گوش تولید می‌شود.
• سرومن خشک؛ سرومن خشک که بیشتر در میان بومیان آمریکا، ساکنان جزایر اقیانوس آرام و افراد آسیایی تبار رایج است، بافت خشکی دارد. معمولاً به رنگ خاکستری یا خرمایی روشن است و لیپیدها و اسیدهای چرب کمتری دارد.

درک نوع جرم گوش بر اساس سرومن مرطوب یا خشک می‌تواند بینش‌هایی را در مورد زمینه ژنتیکی شما ارائه دهد و به شما در درک بهتر سلامت گوش کمک کند.

جرم نرم و زرد

جرم نرم و زرد رنگ رایج‌ترین و سالم‌ترین نوع جرم است که احتمالاً در گوش خود مشاهده می‌کنید. قوام نرم و رنگ زرد آن نشان می‌دهد که جرم نسبتاً جدید است که این یک نشانه مثبت از تولید منظم و سالم جرم است، زیرا جرم قبل از خارج شدن طبیعی از گوش، بیش از حد سفت نمی‌شود.

جرم سفت، و قهوه ای

اگر جرم گوش شما زرد یا قهوه‌ای تیره به نظر می‌رسد و بافت سفت‌تری دارد، نشان دهنده جرم قدیمی است که ممکن است سفت شده باشد. این نوع جرم به نرمی جرم تازه و سالم نیست. اگر علائم مربوط به تجمع جرم را تجربه کردید و متوجه این نوع جرم شدید، در چنین مواردی مراجعه به متخصص برای معاینه گوش توصیه می‌شود.

جرم پوسته پوسته و بی‌رنگ

جرم بی‌رنگ و پوسته پوسته گوش نشانه مکانیزم خود تمیز شوندگی سالمی است که در گوش شما وجود دارد. همانطور که جرم به سمت یک سوم بیرونی کانال گوش حرکت می‌کند و با سلول‌های پوستی در حال ریزش ترکیب می‌شود، پوسته پوسته و بی‌رنگ است. این نوع جرم کاملا طبیعی است و نباید هیچ گونه نگرانی ایجاد کند.

جرم بدبو

وجود بو در جرم گوش شما ممکن است باعث نگرانی شود. چراکه می‌تواند نشان دهنده عفونت زمینه‌ای باشد. برخی از باکتری‌ها بوهای بدی را منتشر می‌کنند که می‌تواند باعث بدبو شدن جرم گوش شود. اگر عفونت گوش شدید شود، به طور بالقوه می‌تواند به گوش میانی آسیب برساند. بنابراین، در صورت احساس بوی بد جرم گوش باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.

جرم روان یا مایع

مهم است که بین جرم گوش روان یا مایع و جرم گوش مرطوب تمایز قائل شوید. جرم گوش مایع با جرم مرطوب یکی نیست و نباید آن را اشتباه گرفت. جرم گوش مایع می‌تواند پس از فعالیت‌هایی مانند غواصی یا شنا در زمانی که جرم با آب مخلوط می‌شود ایجاد خواهد شد. با این حال، در نظر گرفتن این موضوع ضروری است که جرم گوش مایع می‌تواند در نتیجه عفونت گوش میانی، پارگی پرده گوش، آسیب به کانال گوش یا حتی شکستگی جمجمه باشد. اگر در مورد جرم مایع گوش نگرانی دارید، به دنبال مشاوره پزشکی باشید.

جرم خونین

وجود خون در جرم گوش باید برای شما نگران کننده باشد، زیرا معمولاً نشان دهنده نوعی آسیب گوش است که می‌تواند ناشی از علت ساده‌ای مانند خراشیده شدن مجرای گوش یا بریدگی داخل گوش خارجی باشد و همچنین می‌تواند ناشی از آسیب جدی‌تری باشد. اگر علت خون در جرم گوش بریدگی یا خراش باشد بعد از مدتی بهبود می‌یابد. با این حال، اگر مطمئن نیستید که خونریزی ناشی از چه علتی است، به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.

نکته نهایی درباره واکس گوش

در این مقاله توضیحات کاربردی در مورد جرم گوش و روش‌های خارج کردن آن ارائه شد؛ شستشوی گوش و از بین بردن وکس اضافه یک کار تخصصی است. اما در عین حال هیچ درد و عارضه‌ای ایجاد نمی‌کند و تنها باعث بهبود علائم ناشی از وجود جرم در گوش می‌شود.

شما می‌توانید برای معاینه گوش و شستشو (در صورت نیاز) به کلینیک گوش تهران در خیابان ولیعصر مراجعه کنید. این مرکز به صورت تخصصی در زمینه انواع بیماری‌های گوش فعالیت می‌کند. در صورت نیاز به مشاوره می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی موجود در وب سایت کلینیک گوش تهران با ما تماس بگیرید. کلیه محتوای سایت کلینیک گوش تهران توسط متخصصان ماهر این تیم ازجمله دکتر نسرین یزدانی، دکتررضا زاده ،دکتر احدی و دکتر ساسان دبیری به تایید رسیده است.