کم شنوایی پیشرونده یا نوسانی چیست و چرا ایجاد می‌شود؟

کم شنوایی پیشرونده نوعی اختلال شنوایی است که به‌صورت تدریجی و در طول زمان شدت می‌یابد. برخلاف کم شنوایی ناگهانی که به‌طور سریع و در مدت کوتاهی رخ می‌دهد، این نوع کم شنوایی آهسته رخ داده و در مراحل اولیه غیرقابل‌تشخیص پیشرفت می‌کند. ممکن است فرد ابتدا کاهش شنوایی جزئی را تجربه کند، اما با گذشت زمان، توانایی شنیدن صداهای معمولی نیز کاهش می‌یابد.

تفاوت دیگر آن با کم شنوایی مادرزادی این است که افراد مبتلا به کم شنوایی پیشرونده معمولاً در ابتدا شنوایی طبیعی دارند اما به دلایل مختلفی مانند افزایش سن، عوامل ژنتیکی، بیماری‌های گوش داخلی یا قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض صداهای بلند به‌مرور شنوایی خود را از دست می‌دهند. تشخیص زودهنگام کم شنوایی پیشرونده و استفاده از سمعک یا روش‌های درمانی دیگر می‌تواند از بدتر شدن این مشکل جلوگیری کند و کیفیت زندگی فرد را حفظ نماید.

کم شنوایی پیشرونده؛ کاهش تدریجی قدرت شنوایی

کم شنوایی پیشرونده نوعی اختلال شنوایی است که به‌مرور زمان شدت می‌یابد و فرد به‌تدریج اصوات را ضعیف‌تر می‌شنود. این مشکل می‌تواند یک یا هر دو گوش و در هر سنی بروز کند و معمولاً در اثر افزایش سن، قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض صداهای بلند، عوامل ژنتیکی یا بیماری‌های عصبی ایجاد می‌شود.

کم شنوایی پیشرونده در کودکان و بزرگسالان

کم شنوایی پیشرونده می‌تواند در هر سنی رخ دهد و بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارد. در کودکان، این نوع کم شنوایی معمولاً به دلیل عوامل ژنتیکی، عفونت‌های مادرزادی، بیماری‌های متابولیکی یا قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی ایجاد می‌شود. در مقابل، در بزرگسالان بیشتر به افزایش سن، قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض صداهای بلند، بیماری‌های عصبی یا مشکلات مربوط به سیستم شنوایی مرتبط است. در ادامه علائم این نوع کم شنوایی در کودکان و بزرگسالان را بررسی می کنیم. ^{pubmed.ncbi.nlm.nih.gov}

کم شنوایی پیشرونده در کودکان

کم شنوایی پیشرونده در کودکان معمولاً ناشی از عوامل ژنتیکی، اختلالات مادرزادی، عفونت‌های ویروسی مانند سرخجه یا بیماری‌های متابولیکی است. این نوع کم شنوایی می‌تواند در ابتدا خفیف باشد اما به‌مرور زمان شدیدتر شده و تأثیر منفی بر رشد گفتار و زبان کودک بگذارد.

یکی از چالش‌های بزرگ این نوع کم شنوایی، عدم تشخیص زودهنگام آن است، زیرا در مراحل اولیه، والدین ممکن است متوجه کاهش تدریجی شنوایی کودک نشوند. تأخیر در یادگیری زبان، عدم واکنش به صداهای آرام و مشکل در تعاملات اجتماعی می‌تواند از نشانه‌های این اختلال باشد.

غربالگری شنوایی نوزادان و انجام تست‌های شنوایی دوره‌ای برای شناسایی و درمان کم شنوایی پیشرونده در مراحل اولیه بسیار مهم است. روش‌های درمانی مانند سمعک، کاشت حلزون و آموزش‌های مخصوص توانبخشی شنوایی می‌توانند به کودکان در حفظ مهارت‌های ارتباطی و یادگیری کمک کنند.

کم شنوایی پیشرونده در بزرگسالان

کم شنوایی پیشرونده در بزرگسالان بیشتر به دلیل افزایش سن، قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض صداهای بلند، بیماری‌های عصبی، دیابت، اختلالات عروقی یا آسیب‌های گوش داخلی ایجاد می‌شود. برخلاف کم شنوایی ناگهانی، این نوع کاهش شنوایی تدریجی اتفاق می‌افتد و ممکن است در ابتدا نامحسوس باشد.

افراد مبتلا ممکن است ابتدا متوجه سختی در شنیدن صداهای آرام یا درک مکالمات در محیط‌های پر سر و صدا شوند. با پیشرفت بیماری، ارتباطات اجتماعی، توانایی درک گفتار و کیفیت زندگی فرد تحت تأثیر قرار می‌گیرد. تشخیص زودهنگام از طریق آزمایشات شنوایی و مراجعه به متخصص شنوایی‌شناسی بسیار مهم است. استفاده از سمعک، کاشت حلزون یا روش‌های توانبخشی شنوایی می‌تواند به افراد کمک کند تا کیفیت زندگی خود را حفظ کرده و از مشکلات ارتباطی ناشی از کم شنوایی جلوگیری کنند.

علت کم شنوایی پیشرونده

کم شنوایی پیشرونده به دلایل مختلفی می‌تواند رخ دهد که معمولاً به دو دسته عوامل ژنتیکی و ارثی و عوامل محیطی و بیماری‌های سیستمیک تقسیم می‌شوند.

علل ژنتیکی و ارثی کم شنوایی پیشرونده

یکی از مهم‌ترین دلایل کم شنوایی پیشرونده عوامل ژنتیکی و ارثی هستند که می‌توانند از والدین به فرزندان منتقل شوند. برخی از کودکان با ژن‌های مستعد کم شنوایی به دنیا می‌آیند، اما ممکن است علائم این اختلال تا سال‌ها بعد ظاهر نشود. در این شرایط، فرد در ابتدا شنوایی طبیعی دارد، اما به‌مرور زمان کاهش شنوایی را تجربه می‌کند.

برخی از سندرم‌های ژنتیکی مانند سندرم اوشر، سندرم واردنبرگ و سندرم آلپورت با کم شنوایی پیشرونده مرتبط هستند. این سندرم‌ها می‌توانند علاوه بر کم شنوایی، سایر مشکلات پزشکی مانند اختلالات بینایی یا کلیوی را نیز شامل شوند.افرادی که سابقه خانوادگی کم شنوایی ارثی دارند، بهتر است در سنین پایین تست‌های شنوایی را انجام دهند تا در صورت مشاهده علائم اولیه، اقدامات درمانی به‌موقع صورت گیرد. ^www.cdc.gov

علل محیطی کم شنوایی پیشرونده

عوامل محیطی نیز نقش مهمی در ایجاد کم شنوایی پیشرونده دارند. قرار گرفتن در معرض صداهای بسیار بلند، مانند صدای ماشین‌آلات صنعتی، موسیقی با صدای زیاد یا انفجارها، می‌تواند به‌مرور زمان سلول‌های حساس شنوایی را از بین ببرد. این نوع آسیب اغلب در افرادی دیده می‌شود که بدون محافظ شنوایی در محیط‌های پر سر و صدا کار می‌کنند.

علاوه بر آن، عفونت‌های مکرر گوش میانی، التهاب‌های مزمن و بیماری‌هایی مانند منییر که باعث افزایش فشار در گوش داخلی می‌شوند، می‌توانند منجر به کم شنوایی تدریجی شوند. مصرف طولانی‌مدت برخی داروهای اتوتوکسیک (مضر برای گوش) مانند برخی آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای شیمی‌درمانی نیز یکی دیگر از دلایل کم شنوایی پیشرونده است.

برای پیشگیری از این نوع کم شنوایی، توصیه می‌شود از محافظ‌های شنوایی در محیط‌های پر سر و صدا استفاده شود و در صورت مشاهده هرگونه علائم کم شنوایی، به متخصص مراجعه شود. ^{pubmed.ncbi.nlm.nih.gov}

بیماری‌های سیستمیک مرتبط با کم شنوایی

برخی از بیماری‌های سیستمیک می‌توانند بر شنوایی تأثیر بگذارند و باعث کم شنوایی پیشرونده شوند. دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که با کاهش جریان خون به گوش داخلی، می‌تواند موجب تخریب سلول‌های شنوایی شود. افرادی که دیابت دارند، معمولاً در معرض خطر بیشتری برای کاهش شنوایی تدریجی هستند.

بیماری‌های خودایمنی مانند واسکولیت، لوپوس و آرتریت روماتوئید نیز می‌توانند باعث حمله سیستم ایمنی به سلول‌های گوش داخلی شده و موجب کم شنوایی شوند. همچنین، فشار خون بالا با تأثیر بر عروق خونی گوش داخلی، می‌تواند به کاهش تدریجی شنوایی منجر شود. برخی از بیماری‌های عفونی و ویروسی مانند اوریون، سرخجه و مننژیت نیز به‌عنوان عوامل زمینه‌ساز کم شنوایی شناخته می‌شوند. ^{www.healthyhearing.com}

علائم و نشانه‌های کم شنوایی پیشرونده

کم شنوایی پیشرونده در مراحل اولیه ممکن است نامحسوس باشد، اما با گذشت زمان، فرد متوجه کاهش تدریجی قدرت شنیداری خود می‌شود. از اولین نشانه‌های این اختلال می‌توان به مشکل در شنیدن صداهای آرام، دشواری در درک مکالمات در محیط‌های شلوغ و نیاز به افزایش صدای تلویزیون یا تلفن اشاره کرد. افراد مبتلا به این نوع کم شنوایی ممکن است احساس کنند که صداها مبهم شده‌اند یا برخی از کلمات را به‌درستی نمی‌شنوند.

در موارد پیشرفته‌تر، فرد ممکن است در تعیین جهت صداها دچار مشکل شود یا متوجه شود که توانایی شنیدن صداهای فرکانس بالا مانند صدای زنگ تلفن یا پرندگان کاهش یافته است. وزوز گوش (زنگ زدن گوش) نیز یکی دیگر از علائم رایج کم شنوایی پیشرونده است که می‌تواند همراه با کاهش شنوایی ایجاد شود. برای جلوگیری از بدتر شدن این مشکل، مراجعه زودهنگام به متخصص شنوایی‌شناسی و انجام آزمایش‌های شنوایی سنجی ضروری است.

تشخیص کم شنوایی پیشرونده

تشخیص کم شنوایی پیشرونده معمولاً با بررسی تاریخچه بیمار و ارزیابی اولیه آغاز می‌شود. پزشک درباره علائم، مدت‌زمان کاهش شنوایی و عوامل زمینه‌ای مانند سابقه خانوادگی یا قرار گرفتن در معرض صداهای بلند سؤال می‌کند. سپس، آزمایش‌های شنوایی سنجی مانند ادیومتری (تعیین میزان شنوایی) و تمپانومتری (بررسی عملکرد گوش میانی) انجام می‌شود. در برخی موارد، تصویربرداری با MRI یا CT اسکن برای بررسی ساختارهای گوش داخلی و شناسایی مشکلات آناتومیکی ضروری است.

این تصاویر می‌توانند ناهنجاری‌های گوش داخلی، تومورها یا آسیب‌های عصبی را نشان دهند. روش‌های تشخیصی تکمیلی مانند ABR (پاسخ شنوایی ساقه مغز) نیز برای بررسی عملکرد عصب شنوایی کاربرد دارند. تشخیص دقیق کم شنوایی پیشرونده به پزشکان کمک می‌کند تا درمان مناسبی برای بیمار ارائه دهند و از پیشرفت بیشتر این اختلال جلوگیری کنند. ^www.pnas.org

روش‌های درمان کم شنوایی پیشرونده

کم شنوایی پیشرونده به علت و شدت اختلال بستگی دارد؛ در مراحل اولیه، توانبخشی شنوایی و استفاده از سمعک می‌تواند به بهبود شنوایی و افزایش کیفیت زندگی بیمار کمک کند. اگر کم شنوایی ناشی از عفونت یا التهاب باشد، پزشک ممکن است داروهای ضدالتهاب یا آنتی‌بیوتیک تجویز کند.

به هر حال، انتخاب روش درمانی مناسب با تشخیص دقیق و مشورت با متخصص شنوایی‌شناسی و پزشک گوش و حلق و بینی انجام می‌شود که در ادامه بیشتر در مورد آنها صحبت می‌کنیم:

درمان کم شنوایی پیشرونده با سمعک

سمعک‌ها یکی از پرکاربردترین ابزارها برای جبران کم شنوایی پیشرونده هستند. این دستگاه‌ها صداهای محیط را تقویت کرده و به گوش می‌رسانند، به‌طوری‌که فرد بتواند بهتر بشنود و درک بهتری از گفتار داشته باشد. سمعک‌ها در انواع مختلفی مانند سمعک پشت گوشی، داخل گوشی و نامرئی موجود هستند و بر اساس نیاز و شدت کم شنوایی بیمار انتخاب می‌شوند.

علاوه بر سمعک، دستگاه‌های کمکی شنوایی مانند سیستم‌های FM، تقویت‌کننده‌های صوتی و حلقه‌های شنوایی نیز برای بهبود ارتباط در محیط‌های شلوغ یا خاص به کار می‌روند. این دستگاه‌ها می‌توانند صداهای مزاحم را حذف کرده و تمرکز بر گفتار را افزایش دهند. تنظیم دقیق سمعک توسط متخصص شنوایی‌شناسی اهمیت زیادی دارد تا بیمار بتواند بیشترین بهره را از این فناوری ببرد.

درمان‌ کم شنوایی پیشرونده با دارو و جراحی

برای کم شنوایی پیشرونده ناشی از التهاب، عفونت یا مشکلات متابولیکی، درمان‌های دارویی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدالتهاب و استروئیدها می‌توانند مؤثر باشند. این داروها با کاهش التهاب و بهبود جریان خون به گوش داخلی، از پیشرفت بیشتر کم شنوایی جلوگیری می‌کنند.

در مواردی که آسیب شدید به ساختار گوش وارد شده است، درمان‌های جراحی پیشنهاد می‌شود. جراحی‌هایی مانند استاپدکتومی (تعویض استخوانچه‌های گوش میانی)، ترمیم پرده گوش و رفع انسداد کانال گوش از جمله روش‌های رایج هستند. برای کم شنوایی شدید یا ناشی از آسیب به عصب شنوایی، کاشت حلزون به‌عنوان یک گزینه جراحی پیشرفته استفاده می‌شود. این روش با تحریک مستقیم عصب شنوایی، امکان شنیدن را به فرد بازمی‌گرداند.

درمان کم شنوایی پیشرنده با پیوند شنوایی و کاشت حلزون گوش

کاشت حلزون گوش یک روش جراحی پیشرفته برای درمان کم شنوایی پیشرونده شدید است. در این روش، یک دستگاه الکترونیکی کوچک در گوش داخلی قرار می‌گیرد که با تحریک عصب شنوایی، صداها را به مغز منتقل می‌کند. این روش برای افرادی مناسب است که سمعک‌ها دیگر توانایی جبران شنوایی آن‌ها را ندارند. پیوند شنوایی نیز در برخی موارد خاص، مانند آسیب شدید به استخوانچه‌های گوش میانی، انجام می‌شود. در این روش، استخوانچه‌های آسیب‌دیده با پروتزهای مخصوص جایگزین می‌شوند تا مسیر انتقال صوت بهبود یابد.

کاشت حلزون به‌ویژه برای کودکان مبتلا به کم شنوایی شدید بسیار مؤثر است و می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا مهارت‌های گفتاری و زبانی خود را بهبود بخشند.

تفاوت درمان کم شنوایی پیشرونده در کودکان و بزرگسالان

درمان کم شنوایی پیشرونده در کودکان و بزرگسالان تفاوت‌هایی دارد؛ در کودکان، هدف اصلی از درمان، کمک به رشد مهارت‌های گفتاری و زبانی و جلوگیری از اختلالات یادگیری است. در این سنین، سمعک‌ها و کاشت حلزون بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند و برنامه‌های توانبخشی شنوایی نیز برای بهبود ارتباط و مهارت‌های زبانی کودک اهمیت زیادی دارند.

در مقابل، درمان کم شنوایی در بزرگسالان بیشتر بر حفظ باقی‌مانده شنوایی، بهبود کیفیت زندگی و پیشگیری از انزوای اجتماعی تمرکز دارد. سمعک‌ها، دستگاه‌های کمکی شنوایی و در صورت نیاز، روش‌های جراحی مانند کاشت حلزون برای بزرگسالان نیز کاربرد دارند. یکی از تفاوت‌های مهم، نیاز به توانبخشی تخصصی در کودکان است که به آن‌ها کمک می‌کند تا از شنوایی خود به‌طور مؤثر استفاده کنند.

پیشگیری از کم شنوایی پیشرونده

کم شنوایی پیشرونده معمولاً به‌صورت تدریجی رخ می‌دهد و با گذشت زمان شدت می‌یابد. بااین‌حال، می‌توان با رعایت نکات پیشگیرانه، از بروز یا تشدید آن جلوگیری کرد که عبارتند از:

1. محافظت از گوش‌ها در برابر صداهای بلند؛ قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض صداهای بلند، مانند محیط‌های پرسر و صدا یا استفاده از هدفون با صدای بلند، می‌تواند باعث کم‌شنوایی زودهنگام شود.
2. کنترل و درمان بیماری‌های زمینه‌ای؛ بیماری‌های مزمن مانند دیابت و فشار خون بالا با کاهش جریان خون در گوش داخلی می‌توانند باعث کم‌شنوایی شوند؛ کنترل این بیماری‌ها و سبک زندگی سالم برای پیشگیری ضروری است.
3. مصرف داروهای محافظ شنوایی و اجتناب از داروهای اتوتوکسیک؛ داروهای اتوتوکسیک مانند برخی آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای شیمی‌درمانی و NSAIDs می‌توانند به سلول‌های شنوایی آسیب زده و باعث کاهش شنوایی شوند.
4. مراقبت از گوش و رعایت بهداشت شنوایی؛ رعایت بهداشت گوش یکی از راهکارهای مهم برای پیشگیری از کم شنوایی پیشرونده است. تجمع بیش از حد جرم گوش می‌تواند باعث مسدود شدن کانال شنوایی و کاهش موقت شنوایی شود.
5. تغذیه سالم و تأثیر آن بر سلامت شنوایی؛ رژیم غذایی سالم نقش مهمی در سلامت عمومی بدن و گوش‌ها دارد. مصرف غذاهای حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها، اسیدهای چرب امگا ۳، منیزیم و ویتامین‌های گروه B می‌تواند از کاهش شنوایی پیشگیری کند.
6. مراجعه منظم به متخصص شنوایی‌شناسی؛ تشخیص زودهنگام نقش کلیدی در جلوگیری از پیشرفت کم شنوایی پیشرونده دارد.

خاطرتان باشد که، در صورت مشاهده علائمی مانند مشکل در شنیدن مکالمات، زنگ زدن گوش (وزوز گوش) یا افزایش نیاز به بلند کردن صدای تلویزیون، بهتر است هرچه زودتر به یک متخصص شنوایی‌شناسی مراجعه کنید. انجام آزمایش‌های دوره‌ای شنوایی سنجی، به‌ویژه برای افراد در معرض خطر، مانند سالمندان یا کسانی که در محیط‌های پر سر و صدا کار می‌کنند، توصیه می‌شود. تشخیص زودهنگام باعث می‌شود که اقدامات درمانی به‌موقع انجام شود و از پیشرفت کم شنوایی جلوگیری گردد.

مدیریت کم شنوایی پیشرونده در طول زمان

کم شنوایی پیشرونده یک روند تدریجی دارد و برای جلوگیری از تشدید آن، نظارت مداوم بر شنوایی ضروری است. انجام آزمایش‌های شنوایی دوره‌ای به افراد کمک می‌کند تا تغییرات شنوایی خود را به‌موقع شناسایی کرده و اقدامات لازم را برای جلوگیری از بدتر شدن آن انجام دهند. استفاده از سمعک‌های تنظیم‌شده، کاشت حلزون یا سایر روش‌های کمکی می‌تواند کیفیت زندگی را حفظ کند. علاوه بر مدیریت فیزیکی، حمایت روانی و مشاوره نقش مهمی در کنار آمدن با این شرایط دارد. کم شنوایی می‌تواند باعث انزوای اجتماعی، کاهش اعتمادبه‌نفس و اضطراب شود، بنابراین دریافت مشاوره‌های تخصصی و حمایت خانواده می‌تواند به فرد کمک کند تا با این چالش بهتر کنار بیاید.

اگر شما یا عزیزان‌تان با مشکل کم‌شنوایی پیشرفته دست‌و‌پنجه نرم می‌کنید، کلینیک گوش تهران با کادری مجرب و تجهیزات پیشرفته، آماده ارائه خدمات تخصصی به شماست. این کلینیک واقع در خیابان ولیعصر، با بهره‌گیری از جدیدترین روش‌های تشخیصی و درمانی، به بیماران مبتلا به کم‌شنوایی پیشرفته کمک می‌کند تا کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.

متخصصین ما در کلینیک گوش تهران، پس از ارزیابی دقیق شرایط شما، بهترین راهکارهای درمانی از جمله استفاده از سمعک‌های پیشرفته یا سایر روش‌های توانبخشی شنوایی را به شما پیشنهاد خواهند داد.

برای دریافت نوبت یا کسب اطلاعات بیشتر، همین امروز با کلینیک گوش تهران تماس بگیرید و از مشاوره متخصصین ما بهره‌مند شوید.

📞 تماس با کلینیک گوش تهران: 02188870911 – 02188202934