کیست گوش یا کلستئاتوم چیست؟

هنگامی که سلول‌های یک سطح به‌صورت غیرطبیعی به یکدیگر می‌چسبند، تشکیل کیست می‌دهند؛ کیست‌ها در واقع کیسه‌های کوچک، حاوی هوا، مایع یا سایر مواد هستند. گاهی اوقات، سلول‌های داخل گوش نیز کیست‌هایی ایجاد می‌کنند که منجر به شکل‌گیری توده‌ای به نام کلستئاتوم (Cholesteatoma) یا کیست گوش می‌شود.

کلستئاتوم معمولاً از انتهای مجرای گوش و پشت پرده گوش شروع به رشد کرده و به سمت گوش میانی و داخلی گسترش می‌یابد. این کیست سرطانی نیست، اما در صورت عدم درمان به‌موقع، می‌تواند منجر به  افت شنوایی (Hearing Loss) شود.

کلستاتوم چیست؟

کیست (کیسه) گوش یا کلستاتوم یک توده غیر طبیعی غیر سرطانی است. کلستاتوم معمولا در گوش میانی و پشت پرده گوش تشکیل می‌شود. کیست گوش اکثرا به علت عفونت‌های مکرر گوش میانی و به صورت نادر به عنوان نقص مادرزادی تشکیل می‌شود.

کلستاتوم که اغلب به صورت کیست است حاوی لایه‌هایی از پوست قدیمی و سلول‌های مرده پوست است. این کیست می‌توانند رشد کنند و با افزایش حجم کیست، منجر به از بین بردن استخوانچه‌های ظریف گوش میانی شوند و جدار استخوانی گوش داخلی و عصب صورت شود. این آسیب‌ها می‌تواند بر عملکرد شنوایی، تعادل و ماهیچه‌های صورت تاثیر بگذارد. ^{www.webmd.com}

انواع کلستئاتوم

کلستئاتوم دارای دو نوع اکتسابی و مادرزادی است که در ادامه توضیحات بیشتری در مورد آن‌ها در اختیار شما قرار می دهیم:

کلستئاتوم اکتسابی 

بیماری کلستئاتوم اکتسابی یا کیست گوش اکتسابی به‌تدریج در طول زمان ایجاد می‌شود. این عارضه می‌تواند به دلایلی مانند عفونت‌های مکرر گوش میانی، آلرژی یا اختلال در عملکرد لوله استاش رخ دهد. لازم به ذکر است که کلستئاتوم اکتسابی به دو شکل ظاهر می‌شود؛ در حالت اول، پرده گوش تحت تأثیر فشار به سمت داخل فرو می‌رود. در حالت دوم، پرده گوش دچار پارگی شده و بافت‌های پوستی به داخل گوش میانی نفوذ می‌کنند.

کستئاتوم مادرزادی

یکی دیگر از انواع بیماری کلستئاتوم، کیست گوش مادرزادی است. در زمان رشد جنین، بافت‌های پوششی بیرونی و داخلی پرده گوش باید به‌طور کامل تکامل یابند. اما در برخی موارد، ممکن است قسمتی از بافت پوستی بیرونی پرده گوش به‌طور محدود در فضای مخاطی گوش میانی باقی بماند. این باقی‌ماندن بافت می‌تواند زمینه‌ساز رشد این نوع از بیماری شود. نکته قابل توجه در مورد کلستئاتوم مادرزادی این است که گاهی این بیماری سال‌ها پس از تولد خود را نشان می‌دهد. همچنین ممکن است در همان بدو تولد به صورت یک کیست قابل تشخیص باشد.

علائم کیست گوش (کلستاتوم)

کیست گوش می‌تواند علائمی را از خود نشان دهد. کیست گوش یا کلستاتوم‌ها معمولاً در یک گوش تشکیل می‌شود هر چند می‌تواند دوطرفه باشد.این علائم عبارتنداز:

• احساس پری در یک گوش (کیپ شدن گوش)
• خروج مایع بد بو از گوش
• کاهش شنوایی در گوش مبتلا
• صدای ثابت داخل گوش (وزوز گوش/tinnitus)
• سرگیجه/vertigo (یا گیجی)
• عفونت گوش
• ضعف عضلات صورت در سمت مبتلا

اگر درمان کلستئاتوم به تأخیر بیفتد و در زمان مناسب انجام نشود، احتمال گسترش این توده به مناطق دیگری مانند گوش داخلی یا مغز افزایش می‌یابد. در این حالت، ممکن است قسمت‌های تعادلی بدن دچار اختلال شوند. در صورتی که شرایط وخیم‌تر شود، احتمال انتقال عفونت به گوش داخلی و مغز وجود دارد. این عفونت می‌تواند منجر به ایجاد توده‌ای حاوی چرک در مغز یا مننژیت شود. البته، بروز این مشکلات بسیار نادر است.

علل ایجاد کیست گوش

علل و عوامل مختلفی در ایجاد کیست گوش دخیل هستند. درادامه به برخی از دلایل ایجاد کلستاتوم می‌پردازیم.

وجود عفونت یا آسیب در گوش

یکی از شایع‌ترین موارد ایجاد کیست کلستاتوم، عفونت گوش است؛ گاهی اوقات به علت عواملی همچون عمل گوش، سرماخوردگی و حساسیت و یا اختلال لوله استاش(eustachian tube) خلاء در گوش ایجاد می‌شود، که در این حالت پرده گوش حالت مکشی پیدا می‌کند؛ این حالت زمان مناسبی برای ایجاد کیست کلستاتوم است.

اختلال در لوله استاش

لوله استاش، مجرایی است که گوش را به بینی متصل می‌کند؛ وظیفه لوله استاش متعادل سازی فشار هوا در پشت پرده گوش است. اگر عملکرد لوله استاش دچار مشکل و اختلال شود، پرده گوش برای تنظیم فشار هوا دچار مشکل خواهد شد. این حالت می‌تواند باعث ایجاد فرصتی برای تشکیل کیست گوش شود.

اختلالات مادرزادی

یکی از علل نادر بروز کیست گوش، ایجاد آن در هنگام رشد جنین است! کلستاتوم ممکن است زمانی که جنین در حال رشد است، تشکیل شود؛ در این حالت درهنگام رشد، در واقع بخشی از گوش که حاوی لایه ای از جنس پوست بوده است در داخل گوش حبس می‌شود. این کیست‌ها معمولا در دوران کودکی علائم از خود نشان می‌دهند.

تشخیص کیست گوش

سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)

سی‌تی اسکن مجموعه‌ای از تصاویر اشعه ایکس است که تصویری دقیق از استخوان‌ها، عروق خونی و بافت‌های نرم داخل گوش ارائه می‌دهد. بررسی این تصاویر به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص خود در مورد وجود کلستئاتوم را تایید یا رد کند.

اگر نیاز به ارزیابی نورواتولوژی باشد، پزشک پیش از جراحی از گوش تصویربرداری می‌کند تا تصویری واضح‌تر از ناحیه‌ای که قرار است جراحی شود، بدست آورد.

MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی)

اگر فردی به عفونت مغزی ناشی از گسترش دیرهنگام کلستئاتوم مشکوک باشد، انجام ام‌آر‌آی ضروری است. این روش تصویربرداری به همراه سی‌تی‌اسکن می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری را در اختیار پزشک قرار دهد. گاهی اوقات، از تکنیک‌های خاص ام‌آر‌آی برای تشخیص کلستئاتوم نیز استفاده می‌شود.

درمان کیست گوش

کیست کلستئاتوم معمولاً به‌طور طبیعی از بین نمی‌رود. بنابراین، پس از تشخیص این بیماری، پزشک برای کاهش عفونت، التهاب و تخلیه گوش از آنتی‌بیوتیک‌ها، قطره‌های گوش و روش‌هایی مانند شست‌وشوی گوش (ear irrigation) استفاده می‌کند. پس از انجام این مراحل، پزشک می‌تواند وضعیت کیست را بهتر ارزیابی کرده و زمان مناسب برای جراحی را تعیین کند.

این درمان‌های دارویی برای از بین بردن کلستئاتوم کافی نیستند و معمولاً برای برداشتن کیست، جراحی توصیه می‌شود. کیست گوش باید در اولین فرصت ممکن برداشته شود، زیرا در غیر این صورت با افزایش حجم خود می‌تواند منجر به عوارض جدی و جبران‌ناپذیر شود. عمل جراحی برای برداشتن کیست معمولاً بین 2 تا 3 ساعت طول می‌کشد و به‌طور معمول نیاز به بستری شدن در بیمارستان ندارد. این عمل جراحی به دو روش مختلف انجام می‌شود که عبارتند از:

ماستوئیدکتومی

تمپانوپلاستی

در عمل تمپانوپلاستی(tympanoplasty) آسیب‌های پرده گوش اصلاح می‌شود؛ جراح در این نوع از عمل، از قسمتی از غضروف یا لایه جدار عضله نزدیک گوش برای ترمیم پرده گوش استفاده می‌کند.

برای بررسی بازگشت پذیری کلستاتوم بعد از عمل جراحی، باید بررسی‌ها و آزمایشاتی انجام شود. در صورتی که کیست باعث آسیب به استخوانچه‌های گوش شده باشد، باید برای ترمیم آن جراحی دومی صورت پذیرد. ممکن است بعد از جراحی، فرد  دچار عوارضی همچون سرگیجه موقت و یا اختلال در چشایی شود. این عوارض عمدتا بعد از مدتی از بین خواهد رفت.

درمان دارویی کلستئاتوم

در خصوص استفاده از درمان دارویی برای درمان بیماری کلستئاتوم باید گفت که اگر کیست ایجاد شده کوچک باشد، ممکن است بتوان با تمیز کردن مداوم گوش توسط پزشک تا حدودی علائم این بیماری را کاهش داد. پزشک سعی می‌کند عفونت موجود در گوش را پاکسازی کند. همچنین پزشک ممکن است از آنتی بیوتیکی جهت درمان و کاهش التهاب عفونی بافت‌های اطراف کیست استفاده کند. لازم به ذکر است که این نوع درمان همیشه جوابگو و مثمر ثمر نخواهد بود. زیرا درمان اصلی کلستئاتوم عمل جراحی است. در صورت بزرگ بودن کیست ناشی از این بیماری، پزشک گوش بیمار را فوراً تحت عمل جراحی قرار می‌دهد.

آیا کلستئاتوم بعد از درمان باز می‌گردد؟

بازگشت کلستئاتوم بعد از درمان به استفاده از روش جراحی و درمان دارویی به صورت همزمان بستگی دارد. همچنین باید علائم و ریشه اصلی بروز این بیماری شناسایی شده و نسبت به درمان قطعی آن‌ها اقدام اساسی صورت بگیرد. در چنین حالتی احتمال بازگشت این بیماری بعد از درمان به صفر می‌رسد.

در اغلب مواقع که کیست ناشی از کلستاتوم بزرگ باشد، پزشک به فاصله شش ماه بعد از عمل اول، عمل دومی نیز بر روی گوش بیمار انجام می‌دهد. این کار به منظور پاکسازی کامل گوش از وجود عفونت و کیست ایجاد شده انجام می‌گیرد. بنابراین به نظر می‌رسد بعد از درمان بازگشتی در کار نخواهد بود.

عوارض کلستئاتوم

در صورتی که نسبت به درمان بیماری کلستئاتوم اقدام اساسی صورت نگیرد، کیست ناشی از آن بزرگ‌تر شده و عوارض جدی برای بیمار به وجود می‌آورد. این عوارض شامل موارد ذیل می‌باشند.

• آبسه مغزی
• عفونت مزمن در گوش
• کم شنوایی دائمی
• فلج عضلات صورت
• مننژیت
• فرسایش استخوان‌های شنوایی
• مشکلات مداوم تعادل

نکته مهم درباره بیماری کلستئاتوم در صورت عدم درمان این بیماری در دراز مدت، زندگی بیمار با خطر جدی مواجه می‌شود.

نکاتی برای پیشگیری از کلستئاتوم

کیست گوش یا کلستاتوم در صورتی که منشا مادر زادی داشته باشد، قابل پیشگیری نیست. با این وجود والدین باید در این مورد هوشیار باشند. در صورت مشاهده علائم کلستاتوم سریعا به پزشک مراجعه شود. همچنین با درمان به موقع و سریع عفونت گوش می‌توان تا حد زیادی از ایجاد کیست‌های کلستاتوم پیشگیری کرد. ممکن است با وجود پیشگیری به کلستاتوم مبتلا شد. در این حال بهتر است برای جلوگیری از عوارض غیر قابل برگشت سریعا به پزشک مراجعه شود.

آیا کلستئاتومای گوش بدخیم است؟

بیماری کلستئاتوم گوش کیسه و بافتی متشکل از سلول‌های پوستی است که با رشد باکتری‌ها و تحت تأثیر مواد زائد محیطی بزرگ می‌شود. در نتیجه به ساختار و بافت‌های اطراف گوش آسیب می‌زند. از طرفی تومور مربوطه فاقد عروق و رگ‌های خونی است. به همین دلیل جزء تومور‌های خوش خیم و غیر سرطانی به حساب می‌آید.

آیا بیمار دچار کلستئاتوما باید از سمعک استفاده کند؟

پیش از هر چیز باید گفت که کیست ناشی ازکلستئاتوم که در گوش میانی بروز می‌کند در مراحل اولیه باعث کم شنوایی انتقالی می‌شود. در اغلب مواقع این حالت بعد از انجام جراحی و برداشتن کیست و ترمیم زنجیره استخوانی برطرف می‌شود.

البته ممکن است ناشنوایی افراد حتی بعد از انجام عمل همچنان باقی بماند و یا درصد اندکی تغییر کند. به طور کلی اگر کیست کلستئاتوم بزرگ باشد. همچنین باعث وارد آمدن آسیب به دیواره گوش داخلی و حلزون شدن باشد. کم شنوایی حسی عصبی در بیمار رخ می‌دهد. در این حالت احتمال بهبودی بسیار پایین است. بنابراین استفاده از سمعک در این افراد می‌تواند کمک‌کننده باشد.

برای درمان کیست گوش به کجا مراجعه کنیم

به‌طور کلی، کلستاتوم یا همان کیست گوش یک بیماری خوش‌خیم است که در صورت تشخیص زودهنگام، می‌توان از بسیاری از عوارض آن جلوگیری کرد. اما اگر این عارضه دیر شناسایی شود و گسترش یابد، ممکن است به کم‌شنوایی دائمی منجر شود. علائمی مانند عدم تعادل و سرگیجه می‌توانند ناشی از تأثیر آن بر عصب‌های حساس و استخوانچه‌های ظریف داخل گوش باشند. در صورت تشخیص، حتی اگر اندازه کیست بزرگ باشد، اغلب جراحی‌ها با موفقیت انجام می‌شوند

کلینیک گوش تهران در خیابان ولیعصر با داشتن بهترین متخصصان گوش ،حلق و بینی بهترین خدمات را به بیماران ارائه می‌دهد. اگر شما علاقه مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش درمانی کلینیک گوش تهران و تیم حاذق این کلینیک هستید؛ با شماره های موجود در سایت تماس بگیرید.

پزشکان تیم کلینیک گوش تهران با سابقه طولانی بیست ساله جراحی‌های گوش می‌توانند مشاوره خوبی برای درمان بیماری‌های گوش شما باشند. کلیه محتوای سایت کلینیک گوش تهران توسط متخصصان ماهر این تیم ازجمله دکتر نسرین یزدانی، دکتررضا زاده ،دکتر احدی و دکتر ساسان دبیری به تایید رسیده است.

منابع:

https://www.healthline.com/