کیست گوش یا کلستاتوم چیست؟ راه‌های تشخیص و جراحی آن

هنگامی که سلول‌های یک سطح در مسیر غیرطبیعی به یکدیگر می‌چسبند، کیست تشکیل می‌دهند. کیست در واقع کیسه کوچکی‌ای است که می‌تواند حاوی هوا، مایع یا مواد دیگری باشد. گاهی اوقات سلول‌های داخل گوش کیست تشکیل می‌دهند و باعث ایجاد توده‌ای به نام کلستاتوم(cholestatoma) می‌شوند.

کلستاتوم معمولا از انتهای مجرای گوش و پشت پرده گوش شروع به رشد می‌کند و به سمت گوش میانی و داخلی گسترش پیدا می‌کند. کیست کلستاتوم سرطانی نیست ولی اگر به موقع درمان نشوند می‌توانند باعث بروز افت شنوایی(hearing loss) شود.

تشکیل کلستاتوم شایع نیست. این نوع از کیست‌ها می‌توانند در هر سنی ایجاد شوند. احتمال تشکیل کیست کلستاتوم در مردان بیشتر از زنان است.

کلستاتوم چیست؟

کیست (کیسه) گوش یا کلستاتوم یک توده غیر طبیعی غیر سرطانی است. کلستاتوم معمولا در گوش میانی و پشت پرده گوش تشکیل می‌شود. کیست گوش اکثرا به علت عفونت‌های مکرر گوش میانی و به صورت نادر به عنوان نقص مادرزادی تشکیل می‌شود.

کلستاتوم که اغلب به صورت کیست است حاوی لایه‌هایی از پوست قدیمی و سلول‌های مرده پوست است. این کیست می‌توانند رشد کنند و با افزایش حجم کیست، منجر به از بین بردن استخوانچه‌های ظریف گوش میانی شوند و جدار استخوانی گوش داخلی و عصب صورت شود. این آسیب‌ها می‌تواند بر عملکرد شنوایی، تعادل و ماهیچه‌های صورت تاثیر بگذارد.

علائم کیست گوش (کلستاتوم)

کیست گوش می‌تواند علائمی را از خود نشان دهد. کیست گوش یا کلستاتوم‌ها معمولاً در یک گوش تشکیل می‌شود هر چند می‌تواند دوطرفه باشد.این علائم عبارتنداز:

• احساس پری در یک گوش (کیپ شدن گوش)
• خروج مایع بد بو از گوش
• کاهش شنوایی در گوش مبتلا
• صدای ثابت داخل گوش (وزوز گوش/tinnitus)
• سرگیجه/vertigo (یا گیجی)
• عفونت گوش
• ضعف عضلات صورت در سمت مبتلا

درصورتی که درمان کلستاتوم به تعویق بیافتد و در زمان خود درمان نشود. احتمال رشد این توده به مناطقی همچون گوش داخلی و یا مغز زیاد است. در این حالت می‌تواند قسمت‌های تعادلی فرد را دچار اختلال کند.

در صورتی که شرایط حادتر باشد. احتمال انتقال عفونت به گوش داخلی و مغز وجود دارد. این عفونت می‌تواند باعث ایجاد توده‌ای حاوی چرک در مغز و یا مننژیت شود. احتمال ایجاد این موارد بسیار نادر است.

علل ایجاد کیست گوش

علل و عوامل مختلفی در ایجاد کیست گوش دخیل هستند. درادامه به برخی از دلایل ایجاد کلستاتوم می‌پردازیم.

وجود عفونت یا آسیب در گوش

یکی از شایع‌ترین موارد ایجاد کیست کلستاتوم، عفونت گوش می‌باشد. گاهی اوقات به علت عواملی همچون عمل گوش، سرماخوردگی و حساسیت و یا اختلال لوله استاش(eustachian tube) خلاء در گوش ایجاد می‌شود. در این حالت پرده گوش حالت مکشی پیدا می‌کند. این حالت زمان مناسبی برای ایجاد کیست کلستاتوم است.

اختلال در لوله استاش

لوله استاش، مجرایی است که گوش را به بینی متصل می‌کند. وظیفه لوله استاش متعادل سازی فشار هوا در پشت پرده گوش است. اگر عملکرد لوله استاش دچار مشکل و اختلال شود، پرده گوش برای تنظیم فشار هوا دچار مشکل خواهد شد. این حالت می‌تواند باعث ایجاد فرصتی برای تشکیل کیست کلستاتوم شود.

اختلالات مادرزادی

یکی از علل نادر ایجاد کیست گوش، ایجاد آن در هنگام رشد جنین است. کلستاتوم ممکن است زمانی که جنین در حال رشد است، تشکیل شود. در این حالت درهنگام رشد، در واقع بخشی از گوش که حاوی لایه ای از جنس پوست بوده است در داخل گوش حبس می‌شود. این کیست‌ها معمولا در دوران کودکی علائم از خود نشان می‌دهند.

تشخیص کیست گوش

درصورت مراجعه، پزشک توسط اتوسکوپ، گوش را بررسی می‌کند. همچنین ممکن است برای تشخیص قدرت شنوایی و میزان تاثیر کلستاتوم بر شنوایی، شنوایی سنجی(audiometry) را پیشنهاد کند.

در صورت تشخیص کلستاتوم، پزشک فرد را به یک متخصص گوش، حلق و بینی ارجاع می‌دهد. پزشک متخصص برای بررسی‌های دقیق تر انجام اسکن‌های تصویری را پیشنهاد می‌دهد. برخی از این اسکن‌ها عبارتند از:

سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)

سی تی اسکن، مجموعه از تصاویر اشعه ایکس است. در این نوع تصویر برداری، تصویری دقیق از استخوان‌ها، عروق خونی و بافت نرم از داخل گوش ارائه می‌دهد. بررسی این تصاویر می‌تواند حدس پزشک مبنی بر کلستاتوم را تایید یا رد کند.

درصورت جراحی، پزشک قبل از جراحی از گوش تصویر برداری می‌کند تا تصویر بهتری از انچه قرار است جراحی شود، داشته باشد.

MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی)

درصورتی که فرد مشکوک به عفونت مغزی ناشی از گسترش و درمان دیر هنگام کلستاتوم باشد، انجام ام ار ای برای این فرد لازم است. ام ارای علاوه بر سی تی اسکن می‌تواند جزئیات دقیق‌تری را دراختیار پزشک قرار دهد. گاهی از تکنیک‌های خاصی ازاین روش تصویربرداری برای تشخیص کلستاتوم هم استفاده می‌شود.

درمان کیست گوش

کیست کلستاتوم معمولا به طور طبیعی از بین نمی‌روند. بنابراین پس از تشخیص کلستئاتوم، پزشک برای کاهش عفونت، التهاب و تخلیه گوش از آنتی بیوتیک، قطره گوش و شس و تشوی گوش(ear irrigation)استفاده می‌کند. بعد از انجام این مراحل، پزشک متخصص می‌تواند شرایط رشد کیست را بهتر تشخیص دهد و زمان مناسبی را برای جراحی انتخاب کند.

این گونه اقدام دارویی برای از بین بردن کلستاتوم کافی نیست. بنابراین کیست کلستاتوم درمان دارویی ندارد. معمولا برای برداشتن کیست کلستاتوم جراحی توصیه می‌شود. کیست گوش باید در اولین زمان مناسب برداشته شود. در غیر این صورت با افرایش حجم خود می‌تواند باعث ایجاد عوارض جبران ناپذیری شود.

عمل جراحی برای برداشت کیست گوش به طور معمول 2 الی3 ساعت به طول می‌انجامد. بنابراین نیازی به بستری در بیمارستان نیست. برداشت کیست گوش به دو روش انجام می‌شود. این دو روش جراحی عبارتنداز:

ماستوئیدکتومی

جراحی اغلب به کاهش شنوایی کمک می‌کند، اما همیشه این گونه نیست. در روش جراحی ماستوئیدکتومی(tympanomastoidectomy)، برای برداشتن کیست کلستاتوم، قسمتی از استخوان پشت گوش به نام ماستوئید برداشته می‌شود.

تمپانوپلاستی

در عمل تمپانوپلاستی(tympanoplasty) آسیب‌های پرده گوش اصلاح می‌شود. جراح در این نوع از عمل، از قسمتی از غضروف یا لایه جدار عضله نزدیک گوش برای ترمیم پرده گوش استفاده می‌کند.

برای بررسی بازگشت پذیری کلستاتوم بعد از عمل جراحی، باید بررسی‌ها و آزمایشاتی انجام شود. در صورتی که کیست باعث آسیب به استخوانچه‌های گوش شده باشد، باید برای ترمیم آن جراحی دومی صورت پذیرد.

ممکن است بعد از جراحی، فرد  دچار عوارضی همچون سرگیجه موقت و یا اختلال در چشایی شود. این عوارض عمدتا بعد از مدتی از بین خواهد رفت.

نکاتی برای پیشگیری از کلستئاتوم

کیست گوش یا کلستاتوم در صورتی که منشا مادر زادی داشته باشد، قابل پیشگیری نیست. با این وجود والدین باید در این مورد هوشیار باشند. در صورت مشاهده علائم کلستاتوم سریعا به پزشک مراجعه شود.

همچنین با درمان به موقع و سریع عفونت گوش می‌توان تا حد زیادی از ایجاد کیست‌های کلستاتوم پیشگیری کرد. ممکن است با وجود پیشگیری به کلستاتوم مبتلا شد. در این حال بهتر است برای جلوگیری از عوارض غیر قابل برگشت سریعا به پزشک مراجعه شود.

در انتها

در حالت کلی کیست گوش یا همان کلستاتوم بیماری خوش خیمی است. در صورتی که کیست به موقع تشخیص داده شود، تا حد زیادی از عوارض این بیماری کاسته می‌شود. در صورتی که کیست گوش دیر تشخیص داده شود و بیماری وارد فاز پیچیده و بزرگ شود، ممکن است دچار کم شنوایی دائمی شود.

علائمی همچون عدم تعادل و سرگیجه می‌تواند به علت برخورد کیست با عصب‌های حساس و استخوانچه‌های ریز داخل گوش ایجاد شود. در صورتی که کیست تشخیص داده شود، حتی اگر اندازه آن بزرگ باشد، تقریبا تمامی جراحی‌های این کیست با موفقیت انجام می‌شود.

کلینیک گوش تهران در خیابان ولیعصر با داشتن بهترین متخصصان گوش ،حلق و بینی بهترین خدمات را به بیماران ارائه می‌دهد. اگر شما علاقه مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش درمانی کلینیک گوش تهران و تیم حاذق این کلینیک هستید؛ با کلینیک گوش تهران تماس بگیرید.

پزشکان تیم کلینیک گوش تهران با سابقه طولانی بیست ساله جراحی‌های گوش می‌توانند مشاوره خوبی برای درمان بیماری‌های گوش شما باشند. کلیه محتوای سایت کلینیک گوش تهران توسط متخصصان ماهر این تیم ازجمله دکتر نسرین یزدانی، دکتررضا زاده ،دکتر احدی و دکتر ساسان دبیری به تایید رسیده است.

مطلبی که تحت عنوان «کیست گوش یا کلستاتوم چیست؟ راه‌های تشخیص و جراحی آن» خواندید، به طور اختصاصی برای وب سایت کلینیک گوش تهران تهیه شده است و استفاده از آن فقط با ذکر منبع مجاز می‌باشد.

منابع:

https://www.webmd.com/cold-and-flu/ear-infection/benign-ear-cyst

https://www.healthline.com/health/cholesteatoma

۱

۲

۳

۴

۵

میانگین امتیازات ۵ از ۵

از مجموع ۲ رای