اختلال عملکرد لوله استاش گوش/ شیپور استاش

شیپوراستاش از گوش‌میانی تا حلق ادامه دارد. اختلال عملکرد لوله استاش ممکن است منجر به بروز برخی مشکلات شنوایی شود.

شیپور استاش لوله‌ای است که گوش میانی را به حفره بینی – سینوس و قسمت فوقانی گلو متصل می‌کند. این لوله دریچه‌ای داشته که باز نشدن آن باعث تجمع مایع در گوش میانی و ایجاد درد و احساس فشار می‌شود. همچنین می‌تواند باعث ایجاد فشار دائمی، شنیدن صداهای غیرعادی مثل صدای نفس کشیدن یا … گردد.

در این مقاله از کلینیک گوش تهران به بررسی علل، علائم، عوارض گرفتگی شیپوراستاش، نحوه تشخیص ودرمان گرفتگی لوله استاش (eustachian tube) خواهیم پرداخت.

اختلال عملکرد لوله استاش چیست؟

لوله استاش لوله‌های کوچکی هستند که بین گوش میانی (Middle ear) و حلق قرار دارند. آن‌ها مسئول متعادل ساختن فشارهوا و تخلیه هوا از گوش میانی، بخشی از گوش که پشت پرده گوش (tympanic membran) قرار دارد، هستند. لوله‌های استاش به جز در زمان جویدن، بلع و خمیازه کشیدن، به حالت بسته قرار دارند.

این مجاری  کوچک هستند و به دلایل مختلف می‌توانند مسدود شوند. گرفتگی لوله استاش می‌تواند باعث درد، مشکلات شنوایی و احساس پری در گوش شود. این پدیده اختلال عملکرد لوله استاش نامیده می‌شود.

اختلال عملکرد شیپور استاش یک شرایط نسبتا شایع است. این مشکل با توجه به علت آن می‌تواند خود‌به‌خود یا از طریق روش‌های ساده درمان‌ در خانه حل شود. موارد شدید و عود کننده ممکن است نیازمند معاینه پزشک باشند.

علائم اختلال عملکرد لوله استاش گوش

علائم اختلال عملکرد شیپور استاش شامل موارد زیر هستند:

• پر بودن گوش‌ها
• احساس مسدود بودن و گرفتگی گوش‌ها(ear congestion)
• تغییرات شنوایی
• زنگ زدن در گوش که به عنوان تینیتوس(tinnitus) هم شناخته می‌شود.
• صدای کلیک و تق‌تق کردن گوش‌ها
• احساس خارش گوش(itchy ear) و قلقلک در آن
• درد گوش(ear pain)

مدت زمان دوره علائم اختلال عملکرد لوله استاش، بستگی به علت اولیه  ایجاد این مشکل دارد. برای مثال علائمی که به دلیل تغییر ارتفاع ایجاد می‌شوند با بازگشت به ارتفاع قبلی رفع می‌شوند. بیماری‌ها و سایر دلایل اختلال عملکرد لوله استاش ممکن است منجر به علائم طولانی‌مدت‌ بیشتری شوند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر علائم شما تشدید شد یا بیش از دو هفته طول کشید، به پزشک خود مراجعه کنید. همانطور که اشاره شد، کودکان بیشتر ممکن است به دلیل اختلال عملکرد لوله استاش به پزشک مراجعه کنند. زیرا آن‌ها به طور کلی در خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت گوش قرار دارند. درد ناشی از اختلال عملکرد شیپور استاش می‌تواند شبیه به درد عفونت گوش به نظر رسد.

علت اختلال در عملکرد لوله استاش

حساسیت و بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی شایع‌ترین دلایل اختلال عملکرد لوله استاش هستند. این شرایط ممکن است باعث التهاب و مسدود شدن لوله‌های استاش با مخاط شود. افراد با عفونت‌های سینوسی بیشتر در معرض انسداد لوله‌های استاش گوش  هستند.

تغییرات ارتفاع هم‌چنین می‌تواند باعث ایجاد مشکلات گوش شود. شما می‌توانید تاثیرات تغییرات ارتفاع را در موارد زیر تجربه کنید:

• کوهنوردی
• مسافرت از میان کوه‌ها
• پرواز با هواپیما
• سوار آسانسور شدن

سرماخوردگی و اختلال شیپور استاش

به جرات می‌توان گفت که شایع‌ترین دلیل انسداد و ایجاد اختلال در عملکرد لوله شیپور استاش بروز عفونت در قسمت بالایی سیستم تنفسی است. این عفونت به دلیل سرماخوردگی ایجاد می‌شود. از آنجا که پوشش داخلی این لوله مشابه بافت داخلی بینی است. لذا در صورت ورم کردن و گرفتگی بینی به دلیل سرماخوردگی، مجرای شنوایی افراد نیز واکنشی مشابه خواهد داشت.

سینوزیت و اختلال شیپور استاش

سینوزیت و گرفتگی و اختلال در شیپور استاش رابطه‌ای تنگاتنگ با هم دارند. زیرا بیماری سیستمیک سینوزیت به دلیل بروز اختلال در عملکرد لوله استاش ایجاد می‌شود. علاوه بر آن اگر بیمار سابقه سینوزیت و عفونت دندانی نیز داشته باشد زمینه بروز اختلال در لوله استاش در او فراهم می‌شود. به طور کلی به دلیل عفونت در سینوس، مخاط لوله استاش دچار التهاب و ورم شود.

آلرژی و اختلال شیپور استاش

یکی دیگر از دلایل شایع بروز اختلال در عملکرد شیپور استاش آلرژی است. زمانی که لوله استاش در اثر آلرژی ملتهب شود عملکرد طبیعی آن تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

انواع اختلالات شیپور استاش

اختلالات و مشکلات شیپور استاش شامل انواع مختلفی می‌شوند که عبارتند از:

سرطان

این نوع اختلال هرچند بسیار نادر است. با این حال در درصد اندکی از افراد بروز می‌کند. این نوع سرطان معمولاً از نوع کارسینومای نورواندوکرین می‌باشد.

عفونت

عفونت از جمله اختلالات این لوله است. در اغلب مواقع عفونت لوله استاش با عفونت گوش میانی همراه است. بنابراین بدون انجام آزمایشات تخصصی نمی‌توان عفونت این بخش‌ها را تشخیص داد. در چنین حالتی بهترین راه درمان، درمان‌های اوتیت میانی است.

گرفتگی لوله

یکی دیگر از شایع‌ترین اختلال عملکرد شیپور استاش، کلاپس یا انسداد و گرفتگی است. دلایل زیادی برای بروز گرفتگی در این لوله وجود دارند. مهم‌ترین آن‌ها شامل تومور‌های حلق و بینی، عفونت گوش، سرماخوردگی و کلستئاتومای گوش میانی می‌باشند.

باز ماندن لوله

یکی دیگر از اختلالات لوله استاش باز ماندن مزمن آن است. عامل اصلی بروز چنین حالتی ضعف در عملکرد عضلات نگهدارنده دریچه لوله استاش است که نتیجه آن عدم توانایی در بستن دریچه می‌باشد.

اختلال پاتولوز

باز ماندن دریچه شیپور استاش باعث بروز این نوع اختلال گشته و صدا می‌تواند از حفره بینی – سینوس عبور کند؛ در نتیجه فرد صدای نفس کشیدن خود و یا حتی صدای پمپاژ خون را می‌شنود.

اختلال عملکرد شیپور استاش ناشی از چالش بارو

این اختلال فقط در طول پروازهای هواپیما یا غواصی زیر آب احساس می‌شود.

عوامل خطر زا در ابتلا به اختلال عملکرد شیپور استاش

هر کسی می‌تواند از زمانی به زمان دیگر اختلال عملکرد لوله استاش را تجربه کند اما بعضی از مردم بیشتر مستعد این شرایط هستند.

• چاقی می‌تواند احتمال این خطر را افزایش دهد. زیرا ذخایر چربی می‌توانند در اطراف لوله‌های استاش تجمع یابند.
• سیگار کشیدن باعث آسیب دیدن موهای محافظ در گوش میانی که به آن‌ها سیلیا می‌گوییم می‌شود و باعث افزایش احتمال گیر افتادن مخاط در لوله‌های استاش می‌گردد.
• در افراد دارای حساسیت ممکن است تولید و تجمع مخاط بیش‌تر شود که باعث افزایش خطر ابتلا به این بیماری می‌شود.

کودکان در خطر بسیار بالایی برای اختلال عملکرد شیپور استاش قرار دارند. زیرا لوله‌های استاش آن‌ها کوچکتر است و باعث افزایش احتمال گیر کردن مخاط و میکروب‌ها در آن می‌شود. آن‌ها هم چنین بیشتر در معرض سرما خوردگی قرار دارند و بیشتر مستعد عفونت‌ها می‌باشند زیرا سیستم ایمنی آن‌ها هنوز در حال تکامل است.

شیپور استاش در کودکان

کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر در معرض مشکلات شیپور استاش قرار دارند به طوری که 70% کودکان تا قبل از سن هفت سالگی به این عارضه دچار می‌شوند. علت این امر باریک‌تر بودن لوله استاش در کودکان و همچنین افقی‌تر بودن آن است که در هنگام سرماخوردگی بیشتر مستعد التهاب است.

احتقان بینی ناشی از آلرژی، سرماخوردگی یا سایر عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی، عفونت سینوس، آدنوئید‌های بزرگ، فعالیت‌های همراه با تغییر سریع ارتفاع عواملی هستند که باعث ایجاد اختلال در شیپور استاش می‌گردند.

حالت لوله شیپور استاش در کودکان مستقیم و کوتاه است. بنابراین ویروس‌ها و باکتری‌ها به راحتی به درون گوش میانی نفوذ می‌کنند. همچنین مایعاتی که در درون گوش میانی جمع شده‌اند به کندی خارج می‌شوند.

این در حالی است که کودکان از سیستم ایمنی ضعیف‌تری نسبت به بزرگسالان برخوردار هستند. در نتیجه بیشتر در معرض سرماخوردگی، آلرژی و عفونت قرار دارند. مجموع این عوامل و حتی بروز یکی از آن‌ها باعث مسدود شدن این لوله در کودکان می‌شود.

تشخیص اختلال عملکرد لوله استاش

اختلال عملکرد لوله استاش به وسیله معاینات فیزیکی و آزمایش شیپوراستاش توسط شنوایی شناس تشخیص داده‌ می‌شود. ابتدا پزشک متخصص گوش از شما درباره‌ی درد، تغییرات شنوایی یا سایر علایمی که تجربه کردید سوال می‌کند. سپس دکتر داخل گوش شما را مشاهده و با دقت کانال گوش و مجراهای ورودی به بینی و گلو را بررسی می‌کند.

گاهی اختلال عملکرد شیپور استاش با سایر بیماری‌هایی که گوش را درگیر می‌کنند اشتباه گرفته می‌شود. یک مثال آن باز بودن غیرطبیعی لوله‌های استاش است که در آن لوله‌ها مکرراً خود به خود باز می‌شوند.

درمان اختلال عملکرد لوله استاش

اختلال مجرای داخلی گوش، معمولا بدون درمان برطرف می‌شود. اما اگر علائم شما شدید است یا بیش از دو هفته طول کشیده است، با پزشک متخصص گوش خود درباره‌ی گزینه‌های درمانی صحبت کنید.

درمان گرفتگی لوله استاش به شدت و علت بیماری بستگی دارد و می‌تواند شامل درمان‌های خانگی، داروهای بدون نسخه و داروهای با نسخه باشد. پیش از استفاده از هر گونه دارو یا مکمل آن را با پزشک خود بررسی کنید.

درمان‌های خانگی

علائم خفیف ممکن است با درمان‌های خانگی برطرف شوند به ویژه آن‌هایی که به دلیل بیماری ایجاد نشده‌اند.

شما می‌توانید موارد زیر را بررسی کنید:

• جویدن آدامس
• بلعیدن
• خمیازه کشیدن
• خروج هوا به وسیله سوراخ‌های بینی و بستن دهان
• استفاد از اسپری نمکی بینی برای تمیز کردن مجاری

برای برطرف کردن اختلال عملکرد لوله‌های استاش در کودکان به کودک خود یک بطری یا پستانک بدهید تا بمکد.

گزینه‌های درمانی بدون نسخه پزشک

اگر دلیل اختلال عملکرد لوله‌های استاش حساسیت است شما می‌توانید از داروهای ضد حساسیت بدون نسخه استفاده کنید. آنتی‌هیستامین‌ها (antihistamine) مثل دیفن هیدرامین (Diphenhydramine) یا سیتریزین (Citrizine) می‌توانند علائم حساسیت و مشکلات گوشی مرتبط با آن را کاهش دهند.

مسکن‌های بدون نسخه مثل استامینوفن (Acetaminophen) و ایبوبروفن (Ibuprofen) می‌‌توانند درد گوش شما را کاهش دهند. حتما راهنمای استفاده از دارو را مطالعه کنید.

پیش از استفاده از این داروها با پزشک خود درباره‌ی تداخل داشتن آن‌ها با سایر داروهایی که ممکن است مصرف کنید، صحبت کنید.

روش‌های درمانی تخصصی رایج

در موارد عفونت لوله استاش، پزشک ممکن است یک آنتی‌بیوتیک تجویز کند که ممکن است به شکل قطره گوشی، قرص خوراکی یا هر دو باشد. در موارد التهاب شدید ممکن است از کورتیکواستروئیدهای خوراکی استفاده گردد.

موارد شدید اختلال عملکرد لوله‌های استاش ممکن است به درمان‌های تهاجمی‌تر نیاز داشته باشند. لوله‌های متعادل‌کننده فشار در بعضی افراد برای متعادل کردن فشار گوش و نیز برای کمک کردن به پیشگیری از عفونت مکرر یا مزمن گوش میانی جای‌گذاری می‌شوند. اگر لوله استاش عملکرد مناسبی ندارد ممکن است به تخلیه مایع ساخته‌شده [در گوش] نیاز باشد. این عمل به وسیله ایجاد یک برش کوچک در پرده گوش برای کمک به تخلیه مایع انجام می‌شود.

آیا می‌توانم از شمع گوش استفاده کنم؟

شمع گوش(ear candle) از طرف سازمان غذا و دارو به عنوان گزینه ایمن و بدون خطر شناخته نمی‌شود. سازمان غذا و دارو هیچ سندی مبنی بر موثر بودن شمع‌های گوش نیافته است و این درمان لوله استاش با طب سنتی را تایید نکرده است.

راه‌های باز کردن شیپور استاش

گرفتگی گوش یکی از معضلاتی است که برای هرکسی در طول زندگی رخ داده و می‌تواند ناراحت کننده باشد. در ادامه راهکارهایی برای باز کردن شیپور استاش و برطرف کردن گرفتگی گوش ارائه می‌دهیم.

1. بلعیدن: هنگامی که چیزی را قورت می‌دهیم، ماهیچه‌ها به صورت خودکار برای بازکردن شیپور استاش فعالیت می‌کنند. جویدن آدامس یا مکیدن آبنبات سفت می‌تواند منجر به برطرف شدن گرفتگی گوش شود.
2. خمیازه کشیدن: خمیازه کشیدن یک راهکار موثر برای باز کردن شیپور استاش است. اگر به صورت طبیعی نمی‌توانید خمیازه بکشید؛ باز و بسته کردن دهان حین دم و بازدم هم می‌تواند مشابه خمیازه طبیعی عمل کند. خمیازه کشیدن را تا زمانی که گوشتان باز شود ادامه دهید.
3. مانور Valsalva: دهان خود را بسته، سوراخ‌های بینی را نیز با کمک دست خود ببندید. سپس لپ‌های خود را باد کرده و سعی کنید هوا را از گوش‌های خود خارج کنید. این کار با ایجاد یک فشار در پشت بینی به باز شدن شیپور استاش کمک می‌کند.
4. استفاده از یک دستمال شست‌و‌شوی گرم: در صورت ابتلا به عفونت گوش، قرار دادن یک پارچه گرم روی صورت باعث کاهش فشار سینوسی و در نتیجه باز شدن گوش‌ها می‌شود.
5. استفاده از ضداحتقان‌ها: برطرف کردن انسداد مجاری بینی بر گرفتگی شیپور استاش موثر است. البته باید توجه داشت که نباید داروهای ضداحتقان را بیشتر از 3 روز متوالی مصرف کرد.
6. استفاده از فرم نازال کورتیکواستروئیدها: این دسته دارویی با کاهش التهاب بینی به بازشدن گرفتگی گوش کمک می‌کنند.
7. لوله‌های تهویه: در موارد خیلی شدید، پزشک با یک جراحی ساده یک لوله تهویه نازک تحت عنوان لوله‌های تمپاتوستومی در یک یا هردو گوش قرار داده تا مایع از پشت پرده گوش تخلیه گردد.

در نهایت باید گفت که برای باز کردن شیپور استاش راه‌های مختلفی وجود دارند. این راه‌ها بر اساس نوع انسداد لوله و حاد یا مزمن بودن آن انتخاب می‌شوند. در صورتی که بسته شدن لوله به دلایلی غیر از عفونت مانند مسافرت یا پرواز باشد. درمان آن بسیار ساده خواهد بود. زیرا با انجام بک بلع قوی و محکم، جویدن آدامس، خمیازه کشیدن باد انداختن پشت گوش و بستن دهان می‌توان لوله را باز کرد.

البته باید آگاه بود که باز کردن لوله شیپور استاش همیشه به این راحتی نخواهد بود. زیرا برخی مواقع برای درمان چنین حالتی لازم است بیمار تحت عمل جراحی قرار بگیرد. جراحی این لوله با روش‌های مختلفی قابل انجام است. مهم‌ترین این روش‌ها گذاشتن لوله تهویه VT جهت تخلیه عفونت و عمل‌هایی نظیر ترمیم شکاف کام می‌باشند.

عوارض گرفتگی شیپور استاش

شایع‌ترین عارضه‌ی اختلال عملکرد لوله استاش خطر علائم عود کننده است. اگر شما دلایل زمینه‌ای اختلال عملکرد لوله‌های استاش را درمان نکنید احتمال بیشتری وجود دارد که علائم بازگردند.

در موارد شدید اختلال عملکرد لوله‌های استاش می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• اوتیت مدیا مزمن(serous otitis media) که به عنوان عفونت گوش میانی هم شناخته می‌شود. التهاب گوش میانی به همراه تجمع مایع که معمولا به آن گوش چسبناک (glue ear) می‌گویند که به دلیل تجمع مایع ساخته شده در گوش میانی ایجاد می‌شود. این عارضه ممکن است برای چند هفته باقی بماند اما موارد شدیدتر می‌تواند باعث آسیب دائمی شنوایی شوند.
• تو رفتن پرده گوش که زمانی ایجاد می‌شود که پرده گوش به درون کانال گوش کشیده شود.

دور نما اختلال عملکرد لوله‌های استاش

اغلب موارد اختلال عملکرد لوله استاش در چند روز و بدون بر جا گذاشتن عوارض طولانی مدت برطرف می‌شوند. اختلال عملکرد لوله‌های استاش که به دلیل عفونت ایجاد شده طی یک یا دو هفته کاملا بهبود می‌یابد.

درمان دلایل زمینه‌ای می‌تواند در جلوگیری از موارد عود کننده کمک ‌کننده باشد. مدیریت حساسیت و سالم ماندن می‌تواند از بروز اولیه اختلال عملکرد لوله‌های استاش جلوگیری کند.

چون اختلال عملکرد لوله‌های استاش در کودکان شایع‌تر است، اگر کودکتان به عفونت مکرر گوش یا سایر بیماری‌هایی که باعث درد گوش می‌شود مبتلا شد، باید با پزشک خود صحبت کنید. کلینیک گوش تهران واقع در خیابان ولیعصر  با کادری مجرب اماده ارائه خدمات پزشکی در زمینه گوش و بیماری های مربوط به گوش و اختلالات تعادل، به مراجعه کنندگان می‌باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر با کلینیک گوش تهران، تماس حاصل فرمائید.