کیست گوش یا کلستاتوم چیست؟

کلستاتوم یا کیست گوش چیست؟هنگامی که سلول‌های یک سطح در مسیر غیرطبیعی به یکدیگر می‌چسبند، کیست تشکیل می‌دهند. کیست در واقع کیسه کوچکی‌ای است که می‌تواند حاوی هوا، مایع یا مواد دیگری باشد. گاهی اوقات سلول‌های داخل گوش کیست تشکیل می‌دهند و باعث ایجاد توده‌ای به نام کلستاتوم(cholestatoma) می‌شوند.

کلستاتوم معمولا از انتهای مجرای گوش و پشت پرده گوش شروع به رشد می‌کند و به سمت گوش میانی و داخلی گسترش پیدا می‌کند. کیست کلستاتوم سرطانی نیست ولی اگر به موقع درمان نشوند می‌توانند باعث بروز افت شنوایی(hearing loss) شود.

تشکیل کلستاتوم شایع نیست. این نوع از کیست‌ها می‌توانند در هر سنی ایجاد شوند. احتمال تشکیل کیست کلستاتوم در مردان بیشتر از زنان است.

کلستاتوم چیست؟

کیست (کیسه) گوش یا کلستاتوم یک توده غیر طبیعی غیر سرطانی است. کلستاتوم معمولا در گوش میانی و پشت پرده گوش تشکیل می‌شود. کیست گوش اکثرا به علت عفونت‌های مکرر گوش میانی و به صورت نادر به عنوان نقص مادرزادی تشکیل می‌شود.

کلستاتوم که اغلب به صورت کیست است حاوی لایه‌هایی از پوست قدیمی و سلول‌های مرده پوست است. این کیست می‌توانند رشد کنند و با افزایش حجم کیست، منجر به از بین بردن استخوانچه‌های ظریف گوش میانی شوند و جدار استخوانی گوش داخلی و عصب صورت شود. این آسیب‌ها می‌تواند بر عملکرد شنوایی، تعادل و ماهیچه‌های صورت تاثیر بگذارد.

انواع کلستئاتوم

کلستئاتوم دارای دو نوع اکتسابی و مادرزادی است.

• نوع اکتسابی

بیماری کلستئاتوم اکتسابی در طول زمان ایجاد می‌شود. عفونت مکرر گوش میانی، آلرژی و یا اختلال لوله استاش از جمله دلایل بروز نوع اکتسابی این بیماری بشمار می‌آیند. لازم به ذکر است که نوع اکتسابی کلستئاتوما به به دو حالت بروز می‌کند.

حالت اول زمانی بروز می‌کند که پرده تحت تأثیر فشار به سمت داخل متمایل شود. حالت دوم اما زمانی اتفاق می‌افتد که پرده گوش پاره شده باشد و بافت‌های پوستی به درون گوش داخلی نفوذ کرده باشند.

• نوع مادرزادی

یکی دیگر از انواع بیماری کلستئاتوم نوع مادرزادی است. در زمان رشد جنین بافت پوشش بیرونی و داخلی پرده گوش رشد می‌کند. بنابراین باید مراحل تکامل را به صورت کامل طی نماید. حال ممکن است بافت پوستی بیرونی پرده گوش به میزان بسیار اندکی در فضای مخاطی گوش میانی همچنان باقی بماند.

در این صورت زمینه رشد این نوع از بیماری را فراهم می‌کند. نکته قابل توجه در خصوص نوع مادرزادی این بیماری آن است که گاهی بیماری سال‌ها بعد از تولد خود را نشان دهد. همچنین ممکن است در همان بدو تولد به صورت کیست قابل تشخیص باشد.

علائم کیست گوش (کلستاتوم)

کیست گوش می‌تواند علائمی را از خود نشان دهد. کیست گوش یا کلستاتوم‌ها معمولاً در یک گوش تشکیل می‌شود هر چند می‌تواند دوطرفه باشد.این علائم عبارتنداز:

• احساس پری در یک گوش (کیپ شدن گوش)
• خروج مایع بد بو از گوش
• کاهش شنوایی در گوش مبتلا
• صدای ثابت داخل گوش (وزوز گوش/tinnitus)
• سرگیجه/vertigo (یا گیجی)
• عفونت گوش
• ضعف عضلات صورت در سمت مبتلا

درصورتی که درمان کلستاتوم به تعویق بیافتد و در زمان خود درمان نشود. احتمال رشد این توده به مناطقی همچون گوش داخلی و یا مغز زیاد است. در این حالت می‌تواند قسمت‌های تعادلی فرد را دچار اختلال کند.

در صورتی که شرایط حادتر باشد. احتمال انتقال عفونت به گوش داخلی و مغز وجود دارد. این عفونت می‌تواند باعث ایجاد توده‌ای حاوی چرک در مغز و یا مننژیت شود. احتمال ایجاد این موارد بسیار نادر است.

علل ایجاد کیست گوش

علل و عوامل مختلفی در ایجاد کیست گوش دخیل هستند. درادامه به برخی از دلایل ایجاد کلستاتوم می‌پردازیم.

وجود عفونت یا آسیب در گوش

یکی از شایع‌ترین موارد ایجاد کیست کلستاتوم، عفونت گوش می‌باشد. گاهی اوقات به علت عواملی همچون عمل گوش، سرماخوردگی و حساسیت و یا اختلال لوله استاش(eustachian tube) خلاء در گوش ایجاد می‌شود. در این حالت پرده گوش حالت مکشی پیدا می‌کند. این حالت زمان مناسبی برای ایجاد کیست کلستاتوم است.

اختلال در لوله استاش

لوله استاش، مجرایی است که گوش را به بینی متصل می‌کند. وظیفه لوله استاش متعادل سازی فشار هوا در پشت پرده گوش است. اگر عملکرد لوله استاش دچار مشکل و اختلال شود، پرده گوش برای تنظیم فشار هوا دچار مشکل خواهد شد. این حالت می‌تواند باعث ایجاد فرصتی برای تشکیل کیست کلستاتوم شود.

اختلالات مادرزادی

یکی از علل نادر ایجاد کیست گوش، ایجاد آن در هنگام رشد جنین است. کلستاتوم ممکن است زمانی که جنین در حال رشد است، تشکیل شود. در این حالت درهنگام رشد، در واقع بخشی از گوش که حاوی لایه ای از جنس پوست بوده است در داخل گوش حبس می‌شود. این کیست‌ها معمولا در دوران کودکی علائم از خود نشان می‌دهند.

تشخیص کیست گوش

درصورت مراجعه، پزشک توسط اتوسکوپ، گوش را بررسی می‌کند. همچنین ممکن است برای تشخیص قدرت شنوایی و میزان تاثیر کلستاتوم بر شنوایی، شنوایی سنجی(audiometry) را پیشنهاد کند.

در صورت تشخیص کلستاتوم، پزشک فرد را به یک متخصص گوش، حلق و بینی ارجاع می‌دهد. پزشک متخصص برای بررسی‌های دقیق تر انجام اسکن‌های تصویری را پیشنهاد می‌دهد. برخی از این اسکن‌ها عبارتند از:

سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)

سی تی اسکن، مجموعه از تصاویر اشعه ایکس است. در این نوع تصویر برداری، تصویری دقیق از استخوان‌ها، عروق خونی و بافت نرم از داخل گوش ارائه می‌دهد. بررسی این تصاویر می‌تواند حدس پزشک مبنی بر کلستاتوم را تایید یا رد کند.

درصورت جراحی، پزشک قبل از جراحی از گوش تصویر برداری می‌کند تا تصویر بهتری از انچه قرار است جراحی شود، داشته باشد.

MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی)

درصورتی که فرد مشکوک به عفونت مغزی ناشی از گسترش و درمان دیر هنگام کلستاتوم باشد، انجام ام ار ای برای این فرد لازم است. ام ارای علاوه بر سی تی اسکن می‌تواند جزئیات دقیق‌تری را دراختیار پزشک قرار دهد. گاهی از تکنیک‌های خاصی ازاین روش تصویربرداری برای تشخیص کلستاتوم هم استفاده می‌شود.

درمان کیست گوش

کیست کلستاتوم معمولا به طور طبیعی از بین نمی‌روند. بنابراین پس از تشخیص کلستئاتوم، پزشک برای کاهش عفونت، التهاب و تخلیه گوش از آنتی بیوتیک، قطره گوش و شس و تشوی گوش(ear irrigation)استفاده می‌کند. بعد از انجام این مراحل، پزشک متخصص می‌تواند شرایط رشد کیست را بهتر تشخیص دهد و زمان مناسبی را برای جراحی انتخاب کند.

این گونه اقدام دارویی برای از بین بردن کلستاتوم کافی نیست. بنابراین کیست کلستاتوم درمان دارویی ندارد. معمولا برای برداشتن کیست کلستاتوم جراحی توصیه می‌شود. کیست گوش باید در اولین زمان مناسب برداشته شود. در غیر این صورت با افرایش حجم خود می‌تواند باعث ایجاد عوارض جبران ناپذیری شود.

عمل جراحی برای برداشت کیست گوش به طور معمول 2 الی3 ساعت به طول می‌انجامد. بنابراین نیازی به بستری در بیمارستان نیست. برداشت کیست گوش به دو روش انجام می‌شود. این دو روش جراحی عبارتنداز:

ماستوئیدکتومی

جراحی اغلب به کاهش شنوایی کمک می‌کند، اما همیشه این گونه نیست. در روش جراحی ماستوئیدکتومی(tympanomastoidectomy)، برای برداشتن کیست کلستاتوم، قسمتی از استخوان پشت گوش به نام ماستوئید برداشته می‌شود.

تمپانوپلاستی

در عمل تمپانوپلاستی(tympanoplasty) آسیب‌های پرده گوش اصلاح می‌شود. جراح در این نوع از عمل، از قسمتی از غضروف یا لایه جدار عضله نزدیک گوش برای ترمیم پرده گوش استفاده می‌کند.

برای بررسی بازگشت پذیری کلستاتوم بعد از عمل جراحی، باید بررسی‌ها و آزمایشاتی انجام شود. در صورتی که کیست باعث آسیب به استخوانچه‌های گوش شده باشد، باید برای ترمیم آن جراحی دومی صورت پذیرد.

ممکن است بعد از جراحی، فرد  دچار عوارضی همچون سرگیجه موقت و یا اختلال در چشایی شود. این عوارض عمدتا بعد از مدتی از بین خواهد رفت.

درمان دارویی کلستئاتوم

در خصوص استفاده از درمان دارویی برای درمان بیماری کلستئاتوم باید گفت که اگر کیست ایجاد شده کوچک باشد، ممکن است بتوان با تمیز کردن مداوم گوش توسط پزشک تا حدودی علائم این بیماری را کاهش داد. پزشک سعی می‌کند عفونت موجود در گوش را پاکسازی کند.

برای این کار از آنتی بیوتیکی جهت درمان و کاهش التهاب عفونی بافت‌های اطراف کیست استفاده می‌کند. لازم به ذکر است که این نوع درمان همیشه جوابگو و مثمر ثمر نخواهد بود. زیرا درمان اصلی کلستئاتوم عمل جراحی است. در صورت بزرگ بودن کیست ناشی از این بیماری، پزشک گوش بیمار را فوراً تحت عمل جراحی قرار می‌دهد.

آیا کلستئاتوم بعد از درمان باز می‌گردد؟

بازگشت کلستئاتوم بعد از درمان به استفاده از روش جراحی و درمان دارویی به صورت همزمان بستگی دارد. همچنین باید علائم و ریشه اصلی بروز این بیماری شناسایی شده و نسبت به درمان قطعی آن‌ها اقدام اساسی صورت بگیرد. در چنین حالتی احتمال بازگشت این بیماری بعد از درمان به صفر می‌رسد.

در اغلب مواقع که کیست ناشی از کلستاتوم بزرگ باشد، پزشک به فاصله شش ماه بعد از عمل اول، عمل دومی نیز بر روی گوش بیمار انجام می‌دهد. این کار به منظور پاکسازی کامل گوش از وجود عفونت و کیست ایجاد شده انجام می‌گیرد. بنابراین به نظر می‌رسد بعد از درمان بازگشتی در کار نخواهد بود.

عوارض کلستئاتوم

در صورتی که نسبت به درمان بیماری کلستئاتوم اقدام اساسی صورت نگیرد، کیست ناشی از آن بزرگ‌تر شده و عوارض جدی برای بیمار به وجود می‌آورد. این عوارض شامل موارد ذیل می‌باشند.

• آبسه مغزی
• عفونت مزمن در گوش
• کم شنوایی دائمی
• فلج عضلات صورت
• مننژیت
• فرسایش استخوان‌های شنوایی
• مشکلات مداوم تعادل

نکته مهم درباره بیماری کلستئاتوم

در صورت عدم درمان این بیماری در دراز مدت، زندگی بیمار با خطر جدی مواجه می‌شود.

نکاتی برای پیشگیری از کلستئاتوم

کیست گوش یا کلستاتوم در صورتی که منشا مادر زادی داشته باشد، قابل پیشگیری نیست. با این وجود والدین باید در این مورد هوشیار باشند. در صورت مشاهده علائم کلستاتوم سریعا به پزشک مراجعه شود.

همچنین با درمان به موقع و سریع عفونت گوش می‌توان تا حد زیادی از ایجاد کیست‌های کلستاتوم پیشگیری کرد. ممکن است با وجود پیشگیری به کلستاتوم مبتلا شد. در این حال بهتر است برای جلوگیری از عوارض غیر قابل برگشت سریعا به پزشک مراجعه شود.

آیا کلستئاتومای گوش بدخیم است؟

بیماری کلستئاتوم گوش کیسه و بافتی متشکل از سلول‌های پوستی است که با رشد باکتری‌ها و تحت تأثیر مواد زائد محیطی بزرگ می‌شود. در نتیجه به ساختار و بافت‌های اطراف گوش آسیب می‌زند. از طرفی تومور مربوطه فاقد عروق و رگ‌های خونی است. به همین دلیل جزء تومور‌های خوش خیم و غیر سرطانی به حساب می‌آید.

آیا بیمار دچار کلستئاتوما باید از سمعک استفاده کند؟

پیش از هر چیز باید گفت که کیست ناشی ازکلستئاتوم که در گوش میانی بروز می‌کند در مراحل اولیه باعث کم شنوایی انتقالی می‌شود. در اغلب مواقع این حالت بعد از انجام جراحی و برداشتن کیست و ترمیم زنجیره استخوانی برطرف می‌شود.

البته ممکن است ناشنوایی افراد حتی بعد از انجام عمل همچنان باقی بماند و یا درصد اندکی تغییر کند. به طور کلی اگر کیست کلستئاتوم بزرگ باشد. همچنین باعث وارد آمدن آسیب به دیواره گوش داخلی و حلزون شدن باشد. کم شنوایی حسی عصبی در بیمار رخ می‌دهد. در این حالت احتمال بهبودی بسیار پایین است. بنابراین استفاده از سمعک در این افراد می‌تواند کمک‌کننده باشد.

در انتها

در حالت کلی کیست گوش یا همان کلستاتوم بیماری خوش خیمی است. در صورتی که کیست به موقع تشخیص داده شود، تا حد زیادی از عوارض این بیماری کاسته می‌شود. در صورتی که کیست گوش دیر تشخیص داده شود و بیماری وارد فاز پیچیده و بزرگ شود، ممکن است دچار کم شنوایی دائمی شود.

علائمی همچون عدم تعادل و سرگیجه می‌تواند به علت برخورد کیست با عصب‌های حساس و استخوانچه‌های ریز داخل گوش ایجاد شود. در صورتی که کیست تشخیص داده شود، حتی اگر اندازه آن بزرگ باشد، تقریبا تمامی جراحی‌های این کیست با موفقیت انجام می‌شود.

کلینیک گوش تهران در خیابان ولیعصر با داشتن بهترین متخصصان گوش ،حلق و بینی بهترین خدمات را به بیماران ارائه می‌دهد. اگر شما علاقه مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش درمانی کلینیک گوش تهران و تیم حاذق این کلینیک هستید؛ با کلینیک گوش تهران تماس بگیرید.

پزشکان تیم کلینیک گوش تهران با سابقه طولانی بیست ساله جراحی‌های گوش می‌توانند مشاوره خوبی برای درمان بیماری‌های گوش شما باشند. کلیه محتوای سایت کلینیک گوش تهران توسط متخصصان ماهر این تیم ازجمله دکتر نسرین یزدانی، دکتررضا زاده ،دکتر احدی و دکتر ساسان دبیری به تایید رسیده است.

مطلبی که تحت عنوان «کیست گوش یا کلستاتوم چیست؟ راه‌های تشخیص و جراحی آن» خواندید، به طور اختصاصی برای وب سایت کلینیک گوش تهران تهیه شده است و استفاده از آن فقط با ذکر منبع مجاز می‌باشد.

منابع:

https://www.webmd.com

https://www.healthline.com/