پیرگوشی چیست؟

پیرگوشی(presbycusis) یا کاهش شنوایی مربوط به سن، در اثر افزایش سن در بزرگسالان نمود پیدا می‌کند؛ این مشکل شنوایی، یک کاهش شنوایی حسی-عصبی وابسته به سن و برگشت ناپذیر است که ناشی از تحلیل رفتن حلزون گوش یا ساختارهای مرتبط با آن در گوش داخلی یا اعصاب شنوایی است.

کاهش شنوایی بیشتر در فرکانس‌های بالا مشاهده می‌شود. علت پیرگوشی می‌تواند ترکیبی از علل ژنتیکی، قرار گرفتن در معرض آلودگی‌های صوتی محیط و تغییرات پاتوفیزیولوژیکی مربوط به پیری باشد. در حال حاضر اقدامات پیشگیرانه‌ای جهت پیشگیری از این عارضه پیری در گوش، شناخته نشده است. درمان پیر گوشی با سمعک(hearing aids)، میسر است. درادامه با پیرگوشی و روش‌های شناخت و درمان ان آشنا می‌شوید.

پیرگوشی چیست؟

کاهش شنوایی مربوط به سن (یا پیرگوشی)، کاهش تدریجی شنوایی در هر دو گوش است، که یک مشکل رایج بوده و به علت کهولت سن ایجاد می‌شود؛ از هر 3 بزرگسال بالای 65 سال یک نفر دچار کم شنوایی ناشی از کهولت سن است. به دلیل تغییر تدریجی شنوایی، برخی از افراد در ابتدا از این تغییر آگاهی ندارند؛ بیشتر اوقات، این توانایی شنیدن صداهای فرکانس بالا مانند زنگ تلفن یا بوق زدن در مایکروویو را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

جالب است بدانید که، توانایی شنیدن صداهای فرکانس پایین معمولاً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد؛ پیرگوشی دومین بیماری شایع در کنار آرتروز در افراد مسن است. بسیاری از مهره‌داران مانند ماهی‌ها، پرندگان و دوزیستان در سنین پیری دچار پیرگوشی نمی‌شوند زیرا آنها قادر به بازسازی سلول‌های حسی حلزون هستند، در حالی که پستانداران از جمله انسان این توانایی احیا را از نظر ژنتیکی از دست داده‌اند. ^{www.hopkinsmedicine.org}

علل ایجاد پیرگوشی چیست؟

فرآیند پیری دارای سه قسمت متمایز تخریب فیزیولوژیک شامل اختلال در عملکرد گوش داخلی (رایج ترین)، گوش میانی و مسیرهای عصبی به مغز است؛ کاهش شنوایی مربوط به سن ممکن است دلایل زیادی داشته باشد. در ادامه به برخی از شایع ترین علل ایجاد این بیماری می‌پردازیم.

آسیب ناشی از عوامل خارجی(Sociocusis)

آسیب شنوایی ناشی از عوامل خارجی (Sociocusis) به کاهش شنوایی تدریجی افرادی اشاره دارد که به‌طور مداوم در معرض صداهای بلند محیطی قرار می‌گیرند، بدون اینکه این مواجهه لزوماً به شغل آن‌ها مرتبط باشد. صداهای روزمره مانند ترافیک شهری، لوازم خانگی، موسیقی بلند، تلویزیون و رادیو از جمله منابعی هستند که در طول زمان می‌توانند به ساختارهای حساس گوش آسیب برسانند. این نوع کاهش شنوایی، شباهت زیادی به پیرگوشی (Presbycusis) دارد، اختلالی که به دلیل افزایش سن رخ می‌دهد.

در واقع، قرار گرفتن مداوم در معرض این صداها می‌تواند فرآیند طبیعی پیرگوشی را تسریع کند و باعث شود علائم کاهش شنوایی زودتر از موعد ظاهر شوند. آگاهی از این مسئله و مدیریت میزان و شدت صداهای محیطی می‌تواند نقش مؤثری در حفظ سلامت شنوایی و به تعویق انداختن اثرات ناشی از پیرگوشی داشته باشد.

آسیب ذاتی(Nosocusis)

فاکتورهای آسیب ذاتی (Nosocusis) مواردی هستند که می‌توانند باعث کاهش شنوایی شوند، که مبتنی بر سر و صدا نیستند و از پیرگوشی نیز جدا نیستند؛ این عوامل ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• وجود مشکلات عروقی
• عوامل وراثتی
• از بین رفتن سلول‌های مویی گوش (گیرنده های حسی گوش داخلی)
• داروهای اتوتوکسیک؛ مصرف داروهای اتوتوکسیک مانند آسپرین ممکن است روند پیرگوشی را تسریع کند.
• عادات غذایی؛ افزایش مصرف چربی اشباع شده ممکن است تغییرات آترواسکلروتیک در پیری را تسریع کند.
• سیگار کشیدن؛ فرض بر این است که تغییرات آترواسکلروتیک(سفت شدن دیواره سرخرگ) در رگ‌های خونی را تشدید می‌کند که باعث این مشکل شنوایی می‌شود.
• دیابت؛ ممکن است باعث ایجاد واسکولیت و تکثیر اندوتلیال در رگ‌های خونی حلزون گوش می‌شود و از این طریق خون رسانی آن کاهش یابد.
• فشار خون بالا؛ تغییرات عروقی ایجاد می‌کند، مانند کاهش خونرسانی به حلزون گوش، و در نتیجه پیرگوشی را تشدید می‌کند.
• تصلب شرایین؛ تصلب شرایین یا آترواسکلروزیس (atherosclerosis) یک اصطلاح کلی برای ضخیم‌شدن و سفتی دیواره سرخ‌رگ است. ممکن است عروق، میزان حساسیت حلزون را کاهش داده و در نتیجه اکسیژن رسانی را کاهش دهد.

علائم کاهش شنوایی مربوط به سن چیست؟

موارد زیر شایع‌ترین علائم کاهش شنوایی مربوط به سن است. این علائم عبارتند از:

• گفتار دیگران گنگ یا مبهم به نظر می‌رسد.
• تشخیص صداهای با صدای بلند، مانند “س” یا “ث” دشوار است.
• درک مکالمات دشوار است، به ویژه هنگامی که در محیط سر و صدا وجود داشته باشد.
• صدای مردان راحت تر از زنان شنیده می‌شود.
• بعضی از صداها بیش از حد بلند و آزار دهنده به نظر می‌رسند.
• وزوز گوش (صدای زنگ در گوش یا tinnitus) ممکن است در یک یا هر دو گوش ایجاد شود.

علائم پیر گوشی مانند سایر شرایط یا مشکلات پزشکی باشد؛ برای تشخیص، همیشه با پزشک معتمد خود مشورت کنید. متخصصان با سابقه گوش و شنوایی تیم کلینیک گوش تهران واقع در خیابان ولیعصر می‌توانند مشاوره خوبی برای درمان بیمارهای گوش شما باشند.

کم شنوایی مربوط به سن چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک گوش، حلق و بینی برای بررسی مجرای گوش خارجی و بررسی پرده گوش از یک اتوسکوپ استفاده می‌کند؛ ممکن است کاهش شنوایی به علت آسیب به پرده گوش، انسداد مجرای گوش به وسیله اشیا خارجی یا موم گوش(ear wax) باشد و به علت همین عوامل فرد تحت تأثیر التهاب یا عفونت گوش قرار گیرد. در صورتی که فرد دچار چینین اختلالاتی نباشد، پزشک، شنوایی سنجی(audiometry) را به بیمار توصیه می‌کند.

برای انجام شنوایی سنجی به یک متخصص شنوایی شناس ارجاع می‌شوید؛ شنوایی سنجی آزمایشی است که در آن صداها از طریق هدفون، به طور متناوب به یک گوش ارایه می‌شوند. اگر قادر به شنیدن هر صدایی باشید از شما خواسته می‌شود پاسخ دهید. اگر شخصی نتواند فرکانس‌های خاصی را بشنود، این نشان می‌دهد که تا حدی کاهش شنوایی  در گوش وی وجود داشته است. در ادامه برخی از روش‌های شنوایی سنجی را به شما ارائه خواهیم داد.

تمپانومتری

آزمایشی که توسط شنوایی‌شناس برای بررسی پرده گوش و عملکرد گوش میانی انجام می‌شود، از طریق قرار دادن تمپانومتر در مجرای گوش صورت می‌گیرد. نتیجه این آزمایش، یک تمپانوگرام است که اطلاعاتی درباره حجم کانال گوش، فشار گوش میانی و میزان تحرک پرده گوش ارائه می‌دهد.

عملکرد طبیعی گوش میانی که با تمپانوگرام نوع A نشان داده می‌شود، در صورت وجود کاهش شنوایی می‌تواند نشانه‌ای از پیرگوشی باشد. در مقابل، تمپانوگرام‌های نوع B و C نشان‌دهنده ناهنجاری‌هایی در گوش میانی هستند و ممکن است تأثیر بیشتری بر شنوایی داشته باشند.

مطالعات آزمایشگاهی

در برخی موارد، برای تشخیص دقیق‌تر پیرگوشی و شناسایی عوامل زمینه‌ای مؤثر بر کاهش شنوایی، انجام آزمایش‌های پزشکی تکمیلی ضروری است؛ این بررسی‌ها ممکن است شامل آزمایش خون یا سرم، برای ارزیابی نشانگرهای التهابی باشد که می‌توانند نشانه‌ای از بیماری‌های خودایمنی یا سایر اختلالات مرتبط باشند.

تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)

برای بررسی دقیق‌تر علل کاهش شنوایی، ممکن است از اسکن MRI استفاده شود؛ این روش تصویربرداری می‌تواند به شناسایی ناهنجاری‌های عروقی، تومورها یا مشکلات ساختاری مانند التهاب ماستوئیدها کمک کند. با این حال، MRI و سایر انواع اسکن‌های تصویربرداری قادر به تشخیص مستقیم یا اندازه‌گیری میزان کاهش شنوایی ناشی از افزایش سن نیستند. این ابزارها بیشتر برای رد سایر مشکلات پزشکی که ممکن است در افت شنوایی نقش داشته باشند، مورد استفاده قرار می‌گیرند و معمولاً همراه با آزمایش‌های شنوایی‌سنجی برای ارزیابی دقیق‌تر پیرگوشی به کار می‌روند.

کاهش شنوایی مربوط به سن چگونه درمان می شود؟

پزشک گوش،حلق و بینی بر اساس سن، سابقه کلی سلامتی و پزشکی، شدت و مدت بیماری و با توجه به این که فرد  تا چه میزان می‌تواند از عهده داروهای خاص، متدها یا روش‌های درمانی خاص برآید بهترین درمان را برای فرد بیمار توصیه می‌کنند.

گزینه‌های درمانی برای پیر گوشی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سمعک
• دستگاه‌های کمکی، مانند برنامه‌های تلفن همراه که گفتار را به متن تبدیل می‌کند
• آموزش خواندن گفتار (برای استفاده از نشانه‌های دیداری برای تعیین گفته‌ها)
• روش‌هایی برای جلوگیری از موم اضافی در گوش خارجی

عوارض کم شنوایی مربوط به سن چیست؟

اگر کاهش شنوایی شما به حدی باشد که بر توانایی شما در برقراری ارتباط مؤثر با دیگران تأثیر بگذارد، ممکن است استفاده از سمعک یک راه‌حل ضروری باشد؛ سمعک‌ها به تقویت صداهای محیطی کمک کرده و وضوح گفتار را افزایش می‌دهند، که این امر نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی و تعاملات اجتماعی دارد.

برای جلوگیری از پیرگوشی چه کاری می توانم انجام دهم؟

مهمترین راه جلوگیری از کاهش شنوایی مربوط به افزایش سن، محافظت از شنوایی است؛ بدین منظور از صداهای بلند پرهیز کرده و میزان تماس با صدا را کاهش دهید. استفاده از هندزفری و یا هدفن‌های گوش مخصوص استفاده کنید (برای جلوگیری از آسیب بیشتر به شنوایی)

در انتها

اگر مبتلا به اختلال پیر گوشی هستید، به پزشک گوش، حلق و بینی یا شنوایی شناس مراجعه کنید. کلینیک گوش تهران با داشتن بهترین متخصصان، جامع ترین خدمات را به بیماران ارائه می‌دهد. اگر شما علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش درمانی کلینیک گوش تهران و تیم حاذق آن هستید؛ با کلینیک گوش تهران تماس بگیرید.