تومور عصب شنوایی یا نوروم آکوستیک

تومور عصب شنوایی یا نوروم آکوستیک(acoustic neuroma) یک نوع تومور خوش خیم است. که می‌تواند عوارض متعددی از جمله ناشنوایی، زنگ گوش و سرگیجه ایجاد کند. این تومور در صورت عدم درمان و رشد بیش از حد ممکن است منجر به ایجاد اختلال در عملکردهای حیاتی بدن شود.

در این مقاله به بررسی علل، علائم، عوارض تومور عصب شنوایی می‌پردازیم. همچنین نحوه تشخیص و روش‌های درمانی موثر از جمله عمل جراحی تومور عصب شنوایی و پرتودرمانی(Radiotherapy) را به طور کامل بیان خواهیم کرد و به عوارض عمل جراحی نوروم آکوستیک پرداخته می‌شود.

نوروم آکوستیک(acoustic neuroma) چیست؟

تومور عصب شنوایی که نوروم آکوستیک یا شوانومای وستیبولار نیز نامیده می‌شود، یک تومور خوش خیم است که بر روی عصب هشت مغزی(حلزونی-وستیبولار) که از گوش داخلی به مغز می‌رسد، ایجاد می‌شود. شاخه‌های این عصب مستقیما بر تعادل و شنوایی تاثیر می‌گذارند و فشار یک تومور عصب شنوایی می‌تواند موجب ناشنوایی، صدای زنگ در گوش، و سرگیجه و عدم تعادل شود.

تومور عصب شنوایی معمولا از سلول‌های شوان که این عصب را پوشش می‌دهند ایجاد می‌شود و به کندی رشد می‌کند. رشد سریع تومور عصب شنوایی، و یا بزرگی بیش از حد آن که باعث فشار به مغز و اختلال در عملکردهای حیاتی گردد، به ندرت صورت می‌گیرد.

درمان‌های تومور عصب شنوایی یا نوروم آکوستیک شامل نظارت و پایش منظم، پرتودرمانی و برداشتن تومور از طریق جراحی می‌باشد.

علائم و نشانه‌های تومور عصب شنوایی (نوروم آکوستیک)

علائم و نشانه‌های تومور عصب شنوایی اغلب جزئی هستند و بروز آن‌ها ممکن است چندین سال طول بکشد. معمولا این علائم و نشانه‌ها از تاثیرات تومور بر شنوایی و عصب تعادل ناشی می‌شوند.

فشار حاصل از تومور بر اعصاب مجاورِ کنترل کننده‌ی حس و ماهیچه‌های صورت (اعصاب صورتی و سه‌قلو)، رگ‌های خونی مجاور، یا ساختارهای مغز نیز ممکن است مشکلاتی را ایجاد کند. هنگامی که این تومور رشد می‌کند، احتمال اینکه علائم و نشانه‌های قابل مشاهده‌تر یا شدیدی را ایجاد کند بیشتر می‌شود.

علائم و نشانه‌های رایج نوروم آکوستیک یا تومور عصب شنوایی شامل موارد زیر می‌شوند:

• ناشنوایی، معمولا به صورت تدریجی- اگر چه در برخی موارد به طور ناگهانی- که اغلب در یک سمت اتفاق می‌افتد یا در یک سمت آشکارتر است.
• صدای زنگ (وزوز گوش/tinnitus) در گوش.
• عدم تعادل، از دست دادن ثبات.
• گیجی (سرگیجه/vertigo).
• بی‌حسی و کرختی صورت و در مواردی بسیار نادر، ضعف یا کاهش حرکات ماهیچه‌ای صورت.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورتی که متوجه کم شنوایی در یکی از گوش‌هایتان، صدای زنگ در گوش‌تان، یا مشکل در حفظ تعادل‌‌تان شدید، به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص زودهنگام نوروم آکوستیک یا تومور عصب شنوایی می‌تواند به جلوگیری از رشد تومور و بزرگ شدن بیش از حد آن که باعث پیامدهای جدی مانند ناشنوایی کامل و به دنبال آن مرگ گردد، کمک کند.

علل تومور عصب شنوایی

به نظر می‌رسد علت تومور عصب شنوایی، اختلال عمکرد یک ژن بر روی کروموزوم ۲۲ باشد. طبیعتا، این ژن یک پروتئین مهارکننده‌ی تومور تولید می‌کند که به کنترل رشد سلول‌های شوانی که اعصاب را پوشش می‌دهند، کمک می‌کند.

مشخص نیست که چه عاملی  باعث اختلال عملکرد این ژن می‌شود و در اکثر موارد نوروم آکوستیک یا #تومور عصب شنوایی، هیچ علت قابل تشخیصی وجود ندارد. این ژن معیوب در نوروفیبروماتوز نوع ۲(Neurofibromatosis type 2)، اختلالی نادر که معمولا شامل رشد تومورها بر روی اعصاب حفظ تعادل در هر دو طرف سر می‌شود (شوانومای وستیبولار دوسویه)، نیز به صورت ارثی منتقل می‌شود.

عوامل موثر در ابتلا به تومور عصب شنوایی

تنها عامل خطر برای تومور عصب شنوایی (نوروم آکوستیک)، داشتن والدینی است که دچار نوروفیبروماتوز نوع ۲ ژنتیکی نادر هستند. اما نوروفیبروماتوز نوع ۲ فقط حدودا ۵ درصد از موارد تومورهای عصب شنوایی را تشکیل می‌دهد.

یک ویژگی بارز نوروفیبروماتوز نوع ۲، ایجاد تومورهای غیر سرطانی بر روی اعصاب حفظ تعادل در هر دو طرف سر و همچنین بر روی سایر عصب‌ها است.

نوروفیبروماتوز نوع ۲ (NF2) یک اختلال اتوزومی غالب است، به این معنی که این جهش توسط تنها یکی از والدین (ژن غالب) می‌تواند منتقل شود. هر یک از فرزندان پدر یا مادر مبتلا، شانس ۵۰-۵۰ برای به ارث بردن این بیماری را دارند.

عوارض تومور عصب شنوایی

تومور عصب شنوایی یا نوروم آکوستیک ممکن است موجب بروز  مجموعه‌ای از عوارض دائمی شود، از جمله:

• ناشنوایی
• بی‌حسی و ضعف صورت
• مشکلات حفظ تعادل و سرگیجه
• صدای زنگ در گوش

تومورهای بزرگ ممکن است به ساقه مغز فشار آورده و از جریان طبیعی مایع بین مغز و نخاع (مایع مغزی-نخاعی) جلوگیری کنند. در این صورت، مایع می‌تواند در سر تجمع کرده (هیدروسفالی) و فشار داخل جمجمه را افزایش دهد.

تشخیص تومور عصب شنوایی (نوروم آکوستیک)

 

معاینه گوش برای تومور عصب شنوایی

معاینه فیزیکی گوش

معاینه فیزیکی کامل، که شامل معاینه گوش می‌شود، اغلب اولین گام در تشخیص و درمان تومورعصب شنوایی است. نوروم آکوستیک در مراحل اولیه معمولا به سختی تشخیص داده می‌شود زیرا ممکن است علائم و نشانه‌ها جزئی باشند و به تدریج در طی زمان ایجاد شوند. علائم و نشانه‌های رایج مانند ناشنوایی با بسیاری از مشکلات دیگر گوش میانی و گوش داخلی نیز در ارتباطند.

پزشک پس از بررسی در مورد علائم و نشانه‌های شما، گوش‌ را معاینه خواهد کرد. ممکن است پزشک متخصص گوش، دستور انجام تست‌های زیر را بدهد.

تست شنوایی (ادیومتری)

در تست شنوایی (ادیومتری/audiometry)،که توسط یک متخصص شنوایی (شنوایی شناس) انجام می‌شود، صدا هر بار مستقیما در یک گوش ارایه می‌شود. شنوایی‌ شنواس مجموعه‌ای از صداها با فرکانس های مختلف را پخش کرده و از شما  درخواست می کند هر بار که صدا را می‌شنوید، اطلاع دهید. هر فرکانس در سطوح ضعیف تکرار می‌شود تا مشخص شود که چه موقع صدا را آشکارا می‌شنوید. ممکن است شنوایی‌ شناس، کلمات گفتاری مختلفی را نیز پخش کند تا توانایی شنوایی‌تان را تشخیص دهد.

تست  ای بی آر ABR

در تست ABR پاسخ‌های الکتریکی ساقه مغز شنوایی از طریق ارایه محرکات صوتی به گوش فرد و چسباندن آرایه‌ای از الکترودها بر روی جمجمه ثبت می شود. برای انجام تست ABR نیازی به پاسخ دهی فعال بیمار نیست و فقط باید در حالت آرام و بدون حرکت باشد. در تکنیک های پیشرفته تست ABR که در کلینیک گوش تهران انجام می شود، امکان شناسایی تومورهای با اندازه کوچک نیز وجود دارد.

تصویربرداری

تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یک تست تصویری پرطرفدار برای تایید وجود تومور عصب شنوایی یا نوروم آکوستیک است و می‌تواند تومورهای کوچکی که قطر ۱ تا ۲ میلی‌متر دارند را نیز ردیابی کند. اگر MRI در دسترس نباشد یا نتوانید اسکن MRI را تحمل کنید، می‌توان از توموگرافی کامپیوتری (CT Scan) استفاده کرد اما این روش ممکن است تومورهای بسیار کوچک را نشان ندهد.

درمان تومور عصب شنوایی (نوروم آکوستیک)

درمان تومور عصب شنوایی(نوروم آکوستیک) عبارتند از :

جراحی تومور عصب شنوایی

برداشتن تومور به وسیله جراحی توسط یک جراح  مجرب، یکی از چندین گزینه درمانیِ تومور عصب شنوایی در کلینیک گوش تهران واقع در خیابان ولیعصر است.

ممکن است درمان تومور عصب شنوایی‌تان، بر اساس اندازه و رشد تومور، سلامت عمومی‌تان، و اینکه آیا علائم و نشانه‌هایی را تجربه می‌کنید یا خیر، متفاوت باشد. برای درمان نوروم آکوستیک یا تومور عصب شنوایی، ممکن است پزشک یک یا چند مورد از سه روش درمانی بالقوه را توصیه کند: نظارت و پیگیری، جراحی یا پرتو درمانی.

نظارت و پیگیری

اگر یک تومور عصب شنوایی دارید که رشد نمی‌کند یا به کندی رشد می‌کند و باعث علائم و نشانه‌هایی نمی‌شود یا باعث علائم و نشانه‌های کمی می‌شود، ممکن است شما و پزشک‌تان تصمیم بگیرید بر روی آن نظارت و پایش انجام دهید، مخصوصا اگر سن بالا باشد یا کاندید خوبی برای درمان تهاجمی‌تر نیستید.

ممکن است پزشک توصیه کند که مرتبا، معمولا هر شش تا ۱۲ ماه، تصویربرداری و تست‌های شنوایی انجام دهید تا مشخص شود که آیا تومور در حال رشد است و با چه سرعتی رشد می‌کند. اگر اسکن‌ها نشان دهند که تومور در حال رشد است یا اگر تومور باعث ایجاد علائم و نشانه‌های پیش‌رونده یا مشکلات دیگری شود، ممکن است نیاز باشد که تحت درمان قرار بگیرید.

عمل جراحی نوروم آکوستیک

عمل جراحی نوروم آکوستیک جزء عمل‌های مرتبط با قاعده جمجه که مربوط به گوش(ear) است، می باشد. برای برداشتن تومور عصب شنوایی، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. جراح ممکن است بر اساس اندازه‌ی تومور، وضعیت شنوایی‌ و سایر عوامل، از یکی از چند روش برای برداشتن تومور عصب شنوایی استفاده کند.

هدف جراحی؛ برداشتن تومور، حفظ عصب صورتی برای پیشگیری از فلج صورت، و حفظ شنوایی تا حد ممکن است.

جراحی تومور عصب شنوایی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و شامل برداشتن تومور از داخل گوش داخلی یا از داخل جمجمه می‌شود. در موارد خاص، مثلا اگر تومور بسیار نزدیک به بخش‌های مهم مغز یا عصب صورت باشد، ممکن است کل تومور را نتوان به طور کامل برداشت.

گاهی اوقات، در صورتی که برداشتن تومور از طریق جراحی باعث آسیب دیدن شنوایی، تعادل یا اعصاب صورت طی عمل شود، ممکن است علائم و نشانه‌ها را تشدید شود.

عوارض جراحی ممکن است شامل موارد زیر شوند:

• نشت مایع مغزی- نخاعی
• ناشنوایی
• ضعف صورت
• بی‌حسی صورت
• صدای زنگ در گوش
• مشکلات حفظ تعادل
• سردرد دائمی
• عفونت مایع مغزی- نخاعی (مننژیت)
• سکته یا خونریزی مغزی

پرتو درمانی رادیوسرجری استریوتاکتیک

در صورتی که تومور عصب شنوایی دارید ممکن است پزشک نوعی پرتو درمانی به نام رادیوسرجری استریوتاکتیک را توصیه کند، مخصوصا اگر تومورتان کوچک باشد (قطرش کمتر از ۳ سانتی‌متر باشد)، مسن باشید، یا بنا بر دلایل سلامتی و پزشکی نتوانید جراحی را تحمل کنید.

رادیوسرجری استریوتاکتیک، مانند رادیوسرجری گاما نایف، از تعداد زیادی اشعه گامای محدود برای دادن دوز دقیق و مورد نظر پرتو به تومور بدون آسیب زدن به بافت‌های اطراف یا برش دادن استفاده می‌کند. پزشک با استفاده از تصاویر تهیه شده از تصویربرداری، تومور را هدف‌گیری می‌کند و سپس تصمیم می‌گیرد که اشعه‌های پرتو را به کجا هدایت کند.

پزشک یک دستگاه نگهدارنده‌ی سر که وزن سبکی دارد را به سرتان که بی‌حس شده است متصل می‌کند تا سرتان را در طول جراحی، بی‌حرکت و ثابت نگه دارد.

هدف رادیوسرجری استریوتاکتیک این است که رشد تومور را متوقف کرده و عملکرد عصب صورت را حفظ کند، و تا جایی که امکان دارد از شنوایی محافظت کند. ممکن است هفته‌ها، ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد تا تاثیرات رادیوسرجری(Radiosurgery) ظاهر شوند. پزشک، با بررسی‌های تصویربرداری و تست‌های شنوایی پیشرفت درمان نوروم آکوستیک شما را بررسی خواهد کرد.

خطرات رادیوسرجری شامل از دست دادن شنوایی، صدای زنگ در گوش، ضعف صورت، بی‌حسی صورت، مشکلات تعادل و شکست درمان (رشد مداوم تومور) می‌شوند.

پرتودرمانی استریوتاکتیک

پرتودرمانی استریوتاکتیک (SRT) جزء به جزء، دوز کمی از پرتو را طی چند جلسه به تومور می‌تاباند تا رشد تومور را بدون آسیب رساندن به بافت مغزی پیرامونی مهار و متوقف کند و نوروم آکوستیک بهبود یابد

درمان با اشعه پروتون

 این نوع پرتودرمانی(Radiotherapy) از اشعه‌های پرانرژی ذرات دارای بار مثبت به نام پروتون استفاده می‌کند که در دوزهای مورد نظر به ناحیه‌ی تومور تابانده می‌شوند تا تومور را درمان کنند و قرارگیری ناحیه پیرامونی در معرض پرتو را به حداقل برساند.

درمان حمایتی

پزشک علاوه بر درمان برای برداشتن تومور یا متوقف کردن رشد آن، ممکن است درمان‌های حمایتی را نیز برای بررسی نشانه‌ها یا عوارض تومور عصب شنوایی و درمان آن مانند گیجی یا مشکلات تعادل توصیه کند. کاشت حلزون گوش(cochlear implan) یا درمان‌های دیگر نیز ممکن است برای درمان ناشنوایی توصیه شوند.

کلینیک گوش تهران در خیابان ولیعصر مفتخر است که کلیه خدمات مربوط به درمان بیماری‌های گوش از جمله تومور عصب شنوایی(نوروم آکوستیک) را به بیماران گرامی ارائه می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر با کلینیک گوش تهران تماس بگیرید.

مطلبی که تحت عنوان «تومور عصب شنوایی (نوروم آکوستیک) علائم و درمان» خواندید، به طور اختصاصی برای وب سایت کلینیک گوش تهران تهیه شده است و استفاده از آن فقط با ذکر منبع مجاز می باشد.