چرا شستشوی گوش انجام می‌شود؟

شستشوی گوش (Ear Irrigation) یک روش مؤثر برای پاکسازی و تمیز کردن مجرای گوش از سرومن، چرک و جرم است. تجمع سرومن و سایر آلودگی‌ها در داخل مجرا و کانال گوش می‌تواند منجر به بروز اختلالات متعدد در سیستم شنوایی شود. این اختلالات می‌تواند شامل کم شنوایی (Hearing Loss) و حتی ناشنوایی دائم (Permanent Hearing Impairment) باشد.

با این حال، شستشوی گوش ممکن است برای تمامی بیماران مناسب نباشد؛ به عنوان مثال، بیمارانی که از عفونت گوش (Otitis) یا پارگی پرده گوش (Tympanic Membrane Perforation) رنج می‌برند، نباید این کار را انجام دهند. بنابراین، لازم است پیش از هر اقدامی، بیمار تحت معاینه قرار گرفته و تصمیم‌گیری نهایی درباره شستشوی گوش را به پزشک متخصص واگذار کند.

 

مطالعه پیشنهادی: زمان لازم برای شستشو گوش

منظور از شستشوی گوش چیست؟

شست و شوی گوش شامل فرایندی می‌شود که طی آن چرک، موم و اجسام خارجی را از مجرای گوش خارج می‌کنند؛ گاهی اوقات در اثر بی‌احتیاطی اجسامی وارد گوش می‌شوند و یا این که تجمع موم در گوش به حدی افزایش پیدا می‌کند که فرد دچار عوارض خطرناکی می‌شود. در نتیجه به کمک دستگاه‌ها و موادی مانند سرم یا محلول مخصوص اقدام به شستن گوش می‌نمایند. نکته حائز اهمیت در خصوص شستن گوش آن است که انجام آن باید تا پیش از رسیدن مواد به عمق کانال و وارد کردن آسیب‌های جدی صورت بگیرد.

هدف از انجام شستشوی گوش چیست؟

پزشک متخصص عمل شستشوی گوش را با هدف از بین بردن تجمع جرم گوش و از بین بردن علائم ذیل انجام می‌دهد:

• درد
• خارش آزار دهنده گوش
• از دست دادن شنوایی به صورت موقت
• سرفه مزمن
• خارج شدن چرک و مایع از گوش
• وزوز گوش
• احساس پری گوش
• استشمام بوی نامطبوع از گوش

مطالعه پیشنهادی: تست شنوایی سنجی OAE

روش‌های رایج برای شستشوی گوش

برای شستشوی گوش می‌توان از روش‌های ذیل استفاده کرد، با ذکر این مطلب که بهترین و مطمئن‌ترین روش همان روش ساکشن است که زیر نظر پزشک متخصص انجام می‌شو:د

• تمیز کردن با دستگاه ساکشن
• تمیز کردن با قطره گوش
• تمیز کردن با آب و سرنگ
• شستشو با انواع محلول‌ها
• شستشو با انواع روغن‌های گیاهی و طبیعی

نحوه شستشوی گوش با دستگاه ساکشن

شستشوی گوش با دستگاه ساکشن بهترین و مناسب‌ترین روش برای از بین بردن چرک و جرم گوش است ؛استفاده از این دستگاه کاملاً بی‌خطر و بدون درد بوده، و در صورت انجام آن توسط پزشک متخصص هیچ گونه عارضه‌ای به دنبال نخواهد داشت. علاوه بر آن استفاده از دستگاه مخصوص ساکشن گوش بسیار آسان است و بکارگیری آن به زمان اندکی نیاز دارد.

شستشوی گوش با آب و سرنگ

یکی دیگر از روش‌های بسیار مناسب برای شستشوی گوش، شستن گوش با آب و سرنگ است؛ این روش را می‌توان در منزل نیز انجام داد. برای استفاده از این روش باید ابتدا با استفاده از قطره گوش یا روغن‌های گیاهی جرم انباشته شده در مجرای گوش را نرم کرد. پس از مدتی که جرم و موم نرم شد، می‌توان از یک سرنگ حاوی آب جوشیده و تا حدودی سرد شده برای خارج کردن چرک از گوش استفاده کرد. به همین منظور ابتدا باید سر خود را خم کرده و گوش خود را به سمت بالا و عقب کشید؛ این کار برای صاف کردن مجرای گوش امری ضروری است.

در مرحله بعدی، باید آب نسبتاً گرم را با سرنگ درون گوش ریخت؛ سپس سر خود را به پهلو خم کرده تا آب درون گوش خالی شود. البته باید توجه داشت که در صورت احساس درد در گوش، باید فوراً پروسه تمیز کاری آن را متوقف کرد.

مراحل شستشوی گوش توسط پزشک متخصص

پیش از هر اقدامی در رابطه با شستشوی گوش، پزشک درون گوش بیمار را به خوبی معاینه می‌کند تا از میزان جرم و چرک مطمئن شود. پزشک این عمل را با استفاده از ا؛بزاری به نام اتوسکوپ یا میکروسکوپ انجام می‌دهد؛ به این ترتیب که ابزار مربوطه را در دهانه گوش بیمار قرار داده و به کمک آن مجرای گوش را مشاهده می‌نماید. در صورتی که جرم در گوش تجمع کرده باشد، عمل پاکسازی با استفاده از ابزاری مشابه سرنگ و در مطب انجام می‌گیرد معمولاً در چنین مواقعی از آب مقطر و یا محلول آب و نمک برای این کار استفاده می‌کنند.

اهمیت پاکسازی و شستشوی گوش

پیش از هر چیز لازم است یادآور شویم که در صورت عادی بودن میزان تجمع جرم و چرک در گوش، بهتر است از شستشوی گوش خود داری شود! با این حال برخی اوقات پزشکان تمیز کردن گوش را امری ضروری و اجتناب ناپذیر می‌دانند. این کار زمانی حائز اهمیت است که مایع چرکی و موم فضای داخلی گوش را پر کرده و مانع از عملکرد مناسب سیستم شنوایی شده باشند؛ در این صورت لازم است فرد به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کرده و تمام پروسه شستشو زیر نظر او انجام بگیرد. در این صورت عوارض و خطرات کمتری متوجه افراد خواهد شد.

جایگزین مناسبی برای عمل شستشوی گوش

شستشوی گوش یک روش بسیار کاربردی و مؤثر برای از بین بردن علائم ناشی از تجمع چرک و موم در داخل گوش است؛ با این وجود روش‌های دیگری نیز وجود دارند که به عنوان روش‌های جایگزین شناخته شده و می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. برخی از این روش‌ها به شرح زیر است:^{www.webmd.com}

استفاده از آب نمک

در این روش ابتدا باید محلولی از آب و نمک آماده کرده سپس آن را در داخل مجرای گوش ریخت؛ سپس به مدت ۳ الی ۵ دقیقه صبر کرده تا محلول در درون گوش باقی بماند. بعد از آن گوش را به سمت پایین حرکت دهید تا محلول آب و نمک از گوش خارج شود؛ در نهایت درون گوش را با دستمالی تمیز خشک کنید. انجام این روش مستلزم اطمینان از سلامت کامل پرده گوش است!

استفاده از روغن‌ها

در این روش می‌توان از انواع روغن‌ها از جمله روغن زیتون، روغن معدنی و روغن بچه استفاده کرد؛ به این ترتیب که چند قطره از روغن را درون گوش ریخته تا جرم نرم شود. برای این منظور بهتر است سر خود را چند دقیقه‌ای کج کرده تا روغن کاملاً در مجرای گوش وارد شود. سپس اقدام به خارج کردن روغن از درون گوش با خم کردن سر می‌نماییم. انجام این روش مستلزم اطمینان از سلامت کامل پرده گوش است!

استفاده از انواع محلول‌ها

انواع مختلفی از محلول‌های غیر تحریک‌کننده و مفید مانند پراکسید هیدروژن، ترکیب سرکه و الکل مالشی و غیره وجود دارد، که می‌توان از آنها برای از بین بردن چرک گوش استفاده کرد. برای استفاده از این محلول‌ها باید به همان روش‌های ذکر شده قبلی عمل کرد و بعد از ریختن محلول در داخل گوش، بعد از چند دقیقه اقدام به تخلیه آن کرد؛ انجام این روش هم، مستلزم اطمینان از سلامت کامل پرده گوش است!

خطرات احتمالی شستشوی گوش

شستشوی گوش با دستگاه‌ها و ابزار‌های پیشرفته معمولاً بی‌خطر است؛ با این حال گاهی به دلیل عدم تجربه بالای فرد شستشو دهنده و همچنین وضعیت نامناسب بیمار، این عمل خطراتی به دنبال دارد. از جمله این خطرات عبارتند از:^{www.medicalnewstoday.com}

پارگی پرده گوش

در صورتی که پرده گوش از قبل دچار آسیب دیدگی شده باشد، شستن گوش ممکن است سبب پارگی آن شود! همچنین گاهی بی‌توجهی فرد شستشو دهنده گوش نیز سبب پارگی پرده گوش بیمار می‌شود. در برخی موارد نیز در حین انجام پاکسازی گوش، جرم موجود در آن به داخل گوش فشار می‌آورد؛ در نتیجه حالتی فشرده به خود گرفته و با وارد آوردن فشار به پرده گوش باعث پاره شدن آن می‌شود. همچنین در بعضی مواقع نیز مایع درون گوش به پرده فشار آورده و سبب پاره شدن آن می‌شود.

گسترش عفونت

در صورتی که فرد مبتلا به عفونت فعال در مجرای گوش باشد، بهتر است از انجام این عمل خودداری کند ؛ شستشوی گوش در صورت وجود  عفونت می‌تواند منجر به تحریک بیشتر بافت‌های داخل گوش شده و زمینه‌ساز افزایش التهاب گردد. علاوه بر این، خطر گسترش عفونت به بخش‌های دیگر گوش نیز وجود دارد، که ممکن است وضعیت بیمار را پیچیده‌تر کرده و حتی به کاهش شنوایی موقت یا دائمی منجر شود. به همین دلیل توصیه می‌شود ابتدا عفونت موجود به طور کامل درمان شود و پس از اطمینان از بهبود کامل، اقدامات درمانی دیگری در مجرای گوش انجام گیرد.

التهاب گوش

ایجاد التهاب در گوش به شدت درد‌آور و آزار دهنده است؛ التهاب ممکن است به دلیل وجود عفونت در گوش رخ دهد. به همین دلیل گاهی اوقات فرایند پاکسازی گوش منجر به التهاب گوش می‌شود. گفتنی است که التهاب ناشی از پاکسازی گوش اغلب در گوش میانی، بروز می‌کند.

سرگیجه

سرگیجه یکی دیگر از خطرات احتمالی است که پس از انجام پاکسازی گوش ممکن است در افراد بروز کند. بروز چنین حالتی در افراد موقتی است اما ممکن است در زمان بروز بیمار را دچار اذیت و آزار نماید. از این رو لازم است، پزشک بیمار را از بروز چنین حالتی آگاه کند و اعمال پیشگیرانه‌ای در رابطه با آن در حین و بعد از انجام عمل شستشو بکار بگیرد.

ناشنوایی موقت یا دائمی

بروز چنین مشکلی بعد از شستشوی گوش تا حدودی نادر است؛ با این حال گاهی در برخی از بیماران مشاهده می‌شود! بهترین راه برای جلوگیری از ایجاد چنین حالتی، مراجعه به بک پزشک متخصص و با تجربه، جهت پاکسازی گوش و معاینه کامل گوش توسط‌ ایشان است. زیرا برخی مشکلات زمینه‌ای در گوش بیمار، بعد از انجام پاکسازی منجر به ناشنوایی موقت و یا دائمی شوند.

نکته مهم: در صورت مراجعه به یک کلینیک معتبر بروز چنین خطراتی تقریباً صفر است. 

نکات کلیدی در رابطه با شستشوی گوش

مهم‌ترین نکته در رابطه با شستشوی گوش آن است که ابتدا علائم اختلال در شنوایی را به کمک دارو رفع کرده و در صورت عدم درمان از روش مربوطه استفاده شود؛ زیرا در این صورت احتمال بروز عوارض و خطرات ناشی از آن به حداقل ممکن خواهند رسید. مورد مهم بعدی در رابطه با افرادی است که از سمعک استفاده می‌کنند؛ چنین افرادی بیشتر از دیگران در معرض خطر تجمع جرم در گوش قرار دارند. به همین دلیل این افراد باید هر چند وقت یکبار جهت معاینه گوش به پزشک مراجعه کنند. تا در صورت نیاز عمل پاکسازی گوش برای آنان انجام شود.

به‌طورکلی، بسیاری از افراد بعد از شستشوی گوش دچار عوارض موقتی می‌شوند. این عوارض در برابر مزایای انجام این عمل بسیار ناچیز هستند؛ با این وجود ممکن است باعث درد و ناراحتی در افراد شود. به همین دلیل بهتر است به محض بروز علائم ناشی از تجمع چرک و موم در گوش به پزشک مراجعه کرد.

سؤالات متداول

شستشو یا پاکسازی گوش چیست؟ این عمل شامل فرایندی است که طی آن هر نوع مایع، چرک و موم و یا اجسام خارجی را از درون مجرای گوش خارج می‌کنند. همچنین سبب کاهش علائم ناشی از این عوامل می‌شود.

عوارض پاکسازی گوش کدامند؟ در اغلب مواقع شستشو یا پاکسازی گوش بدون عارضه انجام می‌گیرد، اما گاهی درد، وزوز گوش و سرگیجه در بیماران بروز می‌کند که دائمی نیست و بعد از چند ساعت کاملاً رفع می‌شوند.

آیا از روش‌های جایگزین می‌توان برای پاکسازی گوش استفاده کرد؟ بله، در صورت تشخیص پزشک می‌توان از روش‌های جایگزین مانند محلول‌ها، روغن‌ها و آب نمک و دارو‌های مناسب استفاده کرد.