اوتیت سروز چیست؟ علائم و درمان آن

اوتیت سروزserous otitis )‎ ) بیماری وحشتناک و نادری نیست. اکثر کودکان عفونت گوش میانی(Middle ear infection) را تجربه می‌کنند. بنابراین ایجاد عفونت در کودکان امری شایع و رایج است. درمان دیر هنگام این بیماری می‌تواند عواقب جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.

در ادامه این مقاله به بیماری اوتیت سروز و نحوه درمان آن پرداخته شده است. در صورتی که به این موضوع علاقه مندید این مقاله را دنبال کنید.

بیماری اوتیت سروز چیست؟

یکی از بیماری‌های شایع گوش در دوران کودکی، عفونت گوش میانی است. عفونت گوش میانی با نام‌های #اوتیت مدیا(Otitis Media) یا اوتیت سروز نیز شناخته می‌شود. عفونت گوش میانی در کودکان زیر 4 سال، بسیار رایج و متداول هستند. حدود 80 درصد از بچه ها، تا سن 8 سالگی حداقل یک بار به این عفونت مبتلا می‌شوند.

ابتلا به این بیماری در بعضی از کودکان، به صورت مکرر اتفاق می‌افتد. علامت عفونت گوش شبیه به علائم سرماخوردگی به همراه درد گوش(ear pain) است. بعضی اوقات کودک به دلیل سن پایین، قادر به تکلم و بیان درد خود نیستند. در این شرایط کودک بی قراری می‌کند.

یکی از علائم درد گوش در کودکان، کشیدن گوش توسط کودک یا تکان دادن سر به طرف گوش مبتلا به عفونت است. این علائم می‌تواند به علت وجود عفونت قارچی نیز اتفاق بیافتد. عفونت گوش خارجی(External ear infection) یا اوتیت اکسترن(External otitis) می‌تواند ناشی از عفونت قارچی باشد.

به همین علت باید به خاطر داشت که انجام این نوع رفتارها الزاما ناشی از عفونت گوش میانی نیست. در این شرایط بهتر است برای اطمینان از سلامت کودک، به پزشک متخصص مراجعه کنید.

اوتیت مدیا حاد چیست؟

اوتیت مدیا به سه صورت ظاهر می‌شود. یکی از انواع اوتیت مدیا، اوتیت مدیا حاد می‌باشد. اوتیت مدیای حاد، یک عفونت باکتریایی است که در گوش میانی رخ می‌دهد. از عوامل مهم بروز عفونت مدیا حاد می‌توان به عفونت دستگاه تنفس فوقانی، عفونت ویرال یا سرماخوردگی اشاره کرد.

اوتیت مدیای می‌تواند از نوع حاد یا عود کننده باشد. اوتیت مدیا عود کننده به صورت سه بار در طول 6 ماه و یا 4 بار در سال اتفاق می‌افتد. این نوع از اوتیت مدیا درمان خاص خود را می‌طلبد.

بعد از جذب التهاب در عفونت گوش میانی، اوتیت مدیای سروز رخ می‌دهد. اوتیت مدیای سروز، بیماری التهابی است ، که ممکن است بدون علامت اتفاق بیافتد و یا همراه با تجمع مایع ، در گوش میانی رخ دهد. در این شرایط، اوتیت مدیای سروز اتفاق می‌افتد.

علل اصلی ابتلا به بیماری اوتیت سروز چیست؟

مکانیزم عفونت‌ها متغیر است. اصلی‌ترین عامل ابتلا به عفونت گوش میانی‌، اختلال عملکرد شیپور استاش(eustachian tube) گوش است. شیپور استاش گوش در حقیقت لوله باریکی است که گوش میانی را، به قسمت بالای حلق وصل می‌کند. انتهای شیپور استاش در نازوفارنس یا ته حفره بینی است و ابتدای آن در گوش میانی قرار می‌گیرد.

وظایف شیپور استاش چیست؟

شیپور استاش در گوش میانی واقع شده است. شیپور استاش بافت غضروفی نرمی دارد. طول شیپور در کودکان کوتاه است و نسبت به بزگسالان، گشادتر و افقی می‌باشد. افقی قرار گرفتن شیپور باعث می‌شود که باکتری‌ها، خیلی راحت وارد آن شوند.

بنابراین کوتاه بودن طول شیپور و افقی بودن آن در کودکان، باعث می‌شود که آن ‌ها راحت‌تر به عفونت‌های گوش میانی مبتلا شوند. به همین علت کودکان بیشتر از بزرگسالان مستعد عفونت گوش میانی هستند.

شیپور استاش وظایفی را بر عهده دارد. برخی از این وظایف عبارتند از:

• محافظت از گوش در برابر ورود میکروب‌ها
• تخلیه ترشحات گوش میانی
• متعادل سازی هوای بین فضای گوش میانی و قسمت فوقانی حلق

چه عواملی زمینه ساز عفونت گوش میانی اوتیت سروز هستند؟

شایع‌ترین علت ابتلای کودکان به عفونت گوش میانی، سرماخوردگی یا عفونت‌های ویرال می‌باشد. شرایط‌ مختلفی می‌تواند کودک را مستعد ابتلا به عفونت گوش میانی کند. این شرایط عبارتند از:

• در معرض ویروس سرماخورگی قرار بگیرد.
• در معرض دود سیگار قرار بگیرد
• تولد نوزاد به صورت نارس یا با وزن کم
• ابتلا مکرر به عفونت‌های گوش
• حضور در مکان‌های شلوغ و پرجمعیت همانند مهد کودک‌ها، یا خانواده‌های پرجمعیت
• استفاده از بطری یا پستانک
• کودکان دارای شکاف کام
• کودکانی که دارای والدین مبتلا به آلرژی هستند
• کودکانی که دارای والدین سیگاری می باشند

علائم عفونت اوتیت سروز چیست؟

معمولا کودکان بالای دو سال به ناراحتی گوش خود اشاره می‌کنند. علائم عفونت‌های حاد باکتریال کودکان زیر 2 سال عبارتند از :

• تب
• بی قراری
• بی اشتهایی
• کشیدن گوش
• همچنین ممکن است ترشح چرکی از گوش داشته باشند. این ترشح می‌تواند نشان دهنده سوراخ شدن پرده گوش باشد.

علائم شدیدی همچون درد و تب، بعد از 2 تا 3 روز بهبودی پیدا می‌کنند. ولی بهبود کم شنوایی مدت زمان طولانی نیاز دارد. گاهی اوقات بعد از پاره شدن پرده گوش(tympanic membran perforation)، چرک فراوان از گوش خارج می‌شود. به دنبال این شرایط گوش، درد ناشی از پارگی پرده گوش التیام می‌یابد.

در نهایت پس از اینکه فاز التهابی گوش به اتمام رسید؛ چرک داخل گوش جذب خواهد شد. در این حالت سروز، داخل گوش باقی می‌ماند. در این حالت اوتیت سروز اتفاق می‌افتد. در این صورت تنها شنوایی بیمار کم می‌شود و درد و تب، وجود نخواهد داشت.

کاهش شنوایی سبب بروز چه مشکلی در کودک می‌شود؟

کاهش شنوایی ناشی از اوتیت سروز می‌تواند منجر به اختلال در روند تکامل کودک ایجاد کند. در این حالت ممکن است کودک تنها صداهای بالا را متوجه شود و به صدای معمولی واکنش نشان نمی‌دهد. در صورتی که سن کودک بالاتر رود، افت تحصیلی خواهد داشت.

تشخیص بیماری اوتیت سروز

یکی از راه‌های تشخیص بیماری اوتیت سروز، گرفتن شرح حال و معاینه کودک است. تست شنوایی می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر اوتیت سروز کمک می‌کند. در صورت مراجعه کودک به پزشک گوش و حلق و بینی، پزشک با میکروسکوپ گوش کودک را معاینه می‌کند. در صورت وجود اوتیت سروز، پس از معاینه، متوجه وجود مایع یا حباب در گوش می‌شود.

عوارض عفونت اوتیت سروز

بعد از برطرف شدن عفونت گوش، ممکن است گوش ترشحات مخاطی داشته باشد. معمولا در پشت پرده گوش، ترشح باقی می‌ماند. در برخی اوقات ترشح گوش کاملا برطرف می‌شود؛ ولی اوتیت سروز باقی می‌ماند.

در مواردی نادر ممکن است، عفونت به گوش داخلی(inner ear)، مغز و بافت‌های مجاور سرایت کرده و علائم مختلفی، را در فرد ایجاد کند و مغز و اعصاب مجاور را، تحت تاثیر قرار می‌دهد. بیشتر عفونت‌های حاد گوش میانی، بدون درمان و طی 2 الی 3 روز درمان می‌شوند و سیستم ایمنی بدن، می‌تواند این عفونت‌ها را برطرف نماید.

عوارض شدید عفونت گوش میانی

گاهی اوقات بیمار نسبت به درمان بیماری اقدام نمی‌کند یا علیرغم دریافت مقادیر کافی آنتی بیوتیک توسط بیمار، بیماری پیشرفت می‌کند. این شرایط منجر به بروز علائمی شدید می‌شود. عفونت گوش میانی، می‌تواند منجر به بروز علائم مغزی شود و بیماری‌هایی چون مننژیت، عفونت‌های مزمن و حتی ترومبوز وریدهای مغزی ایجاد کند.

اما در اغلب موارد، اوتیت سروز مشکل ایجاد می‌کند. پس از تمام شدن فاز چرک و التهاب، مایع در گوش باقی مانده و اوتیت سروز ایجاد می‌شود. در اوتیت سروز مایع جمع شده در گوش میانی، غلیظ و چسبناک می‌شود و ممکن است به درمان پاسخ ندهد. غلظت مایع سبب می‌شود، که حرکت استخوانچه به خوبی صورت نگیرد و افت شنوایی رخ دهد. همچنین می تواند سبب بروز بافت فیبروز در گوش میانی شده و حرکت زنجیره های استخوانی را مختل سازد.

درمان عوارض شدید اوتیت سروز

در صورت بروز عوارض شدید اوتیت سروز، به علت حرکت بهتر پرده گوش و جلوگیری از بروز افت شنوایی، از گرومت استفاده می‌شود. گرومت وسیله شبیه قرقره‌ای است، که در درون پرده گوش کار گذاشته می‌شود. گرومت به صورت موقت ، عملکرد شیپور استاش را انجام می دهد. گرومت باعث تخلیه ترشحات گوش میانی می‌شود.

چگونه می‌توان از بروز عفونت گوش میانی جلوگیری کرد؟

برای جلوگیری از عفونت اوتیت سروز در کودک می‌توان راهکارهای زیر را انجام داد. این راهکارها عبارتند از:

• کودک نباید در معرض آلودگی باشد.
• والدین جلوی کودک سیگار نکشند.
• والدین باید میزان مصرف دخانیات را کاهش دهند.
• در حالتی که کودک به اوتیت سروزهای مکرر مبتلا می‌شود، بهتر است به مهد کودک نرود.
• در هنگام ابتلای کودک به عفونت تنفسی درمان مناسب انجام شود.
• شتشوی مکرر دست‌های کودک
• تغذیه کودک؛ می‌توان با داشتن تغذیه مناسب سیستم ایمنی بدن کودک را تقویت کرد.
• اگر کودک به بیماری‌های زمینه ای مانند شکاف کام مبتلاست، باید درمان مناسب صورت گیرد.

رعایت این موارد می‌تواند از بروز بیماری اوتیت سروز در کودک، پیشگیری نماید. والدین از دادن شیر با شیشه در دوران شیرخوارگی اجتناب کرده و به نوزاد شیر مادر داده شود.

البته در صورتی که نمی‌توانید به بچه شیر مادر دهید، به گونه‌ای با شیشه به کودک شیر دهید که موقع خوردن شیر، سر کودک بالاتر از بدن او قرار گرفته باشد و در این حالت، شیپور استاش به گونه‌ای قرار می‌گیرد که میزان مواد کمتری، از نازوفارنکس به داخل گوش وارد شود.

سخن پایانی

این نکته حائز اهمیت است که در هنگام ابتلای کودک به اوتیت میانی و به دنبال آن ایجاد اوتیت سروز، برای جلسات فالوآپ، به یک پزشک متخصص مراجعه نمایید.

این نکته باید توجه شود که اگر کودک شما مبتلا به عفونت گوش خارجی حاد است، باید برای درمان ان سریعا اقدام شود. در این صورت باید در طی مدت 4 تا 6 ماه بعد از درمان، سروز گوش برطرف شود. در صورتی که سروز جذب نشود، کودک دچار اختلالت شنوایی می‌شود.

در صورت بروز اختلال در سیستم شنوایی کودک و بروز کم شنوایی، تکلم کودک نیز دچار اختلال و مشکل خواهد شد. در این صورت زمان طلایی برای تکامل کودک در سنین پایین از دست خواهد رفت.

کلینیک گوش تهران در خیابان ولیعصر با داشتن بهترین متخصصان گوش، حلق و بینی بهترین خدمات را به بیماران ارائه می‌دهد. اگر شما علاقه مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش درمانی کلینیک گوش تهران و تیم حاذق این کلینیک هستید؛ با کلینیک گوش تهران تماس بگیرید.

پزشکان تیم کلینیک گوش تهران با سابقه طولانی بیست ساله جراحی‌های گوش می‌توانند مشاوره خوبی برای درمان بیمارهای گوش شما باشند. کلیه محتوای سایت کلینیک گوش تهران توسط متخصصان ماهر این تیم ازجمله دکتر نسرین یزدانی، دکتررضا زاده ،دکتر احدی و دکتر ساسان دبیری به تایید رسیده است.

مطلبی که تحت عنوان « اوتیت سروز چیست؟ علائم و درمان آن» خواندید، به طور اختصاصی برای وب سایت کلینیک گوش تهران تهیه شده است و استفاده از آن فقط با ذکر منبع مجاز می‌باشد.

۱

۲

۳

۴

۵

میانگین امتیازات ۴.۴ از ۵

از مجموع ۵ رای