بسیاری از مردم، در اثر عوامل مختلف، دچار حالت تهوع می‌شوند، و به دنبال راه درمان آن هستند؛ در اکثر موارد، این حالت آزاردهنده، به عنوان عوارض بیماری‌های ویروسی به حساب می‌آید، و پس از مدتی برطرف می‌شود. اما درمان حالت تهوع، برای افرادی که در اثر بیماری‌های التهابی روده یا بیماری‌های گوش به آن مبتلا می‌گردند، ممکن است به درمان‌های کمکی و حتی تخصصی نیاز داشته باشد. در این مقاله، به راه‌ها و روش‌های خانگی یا تخصصی که می‌توانند به درمان تهوع کمک کنند، می‌پردازیم.
بهترین دارو برای درمان حالت تهوع کدام است؟
بسته به اینکه علت حالت تهوع، چه بیماری یا عارضه‌ای باشد، نوع دارویی که پزشک متخصص برای درمان حالت تهوع شخص تجویز می‌کند، متفاوت خواهد بود. در ادامه، به انواع دارویی که برای افراد مبتلا به حالت تهوع تجویز می‌گردند، اشاره می‌کنیم:
انواع داروی حالت تهوع
هر یک از داروهای مناسب برای درمان تهوع، بر ناحیه مشخصی از بدن تاثیر دارند؛ مهم‌ترین این داروها، همراه با تاثیری که بر بدن می‌گذارند، به صورت زیر دسته‌بندی می‌شوند:
- آنتاگونیست‌های گیرنده سروتونین؛ عمده مصرف این داروها، برای رفع حالت تهوع ناشی از مشکلات گوارشی یا شیمی درمانی است. نحوه عملکرد آن‌ها نیز، بر اساس مسدود کردن گیرنده‌های سروتونین خواهد بود.
- آنتی هیستامین‌ها؛ گیرنده‌های هیستامین را مسدود می‌کنند و برای درمان حالت تهوع ناشی از جراحی و گیجی، تجویز می‌گردند.
- آنتاگونیست دوپامین؛ که این دارو گیرنده‌های دوپامین را مسدود می‌کند. افرادی که به تهوع ناشی از سردردهای میگرنی، مشکلات گوارشی یا جراحی مبتلا می‌شوند، می‌توانند از این نوع دارو استفاده کنند.
- آنتی کولینرژیک‌ها؛ این داروها برای انسداد گیرنده‌های موسکارینی تجویز می‌گردند. حالت تهوع ناشی از سرگیجه یا گیجی با این دارو برطرف می‌شود.
- آنتاگونیست‌های نوروکینین؛ برای غیر فعال کردن گیرنده‌های نوروکینین، از این گروه داروهای ضد تهوع استفاده می‌شود. درمان تهوع ناشی از سرطان و شیمی درمانی، با این داروها امکان‌پذیر است.
- گلوکوکورتیکوئیدها؛ شبیه به استروئیدها عمل می‌کنند و برای رفع حالت تهوع ناشی از درمان یا جراحی سرطان مفید هستند.
- بنزودیازپین‌ها؛ این نوع داروها نیز برای درمان حالت تهوع ناشی از سرطان و شیمی درمانی به کار می‌روند. عملکرد آن‌ها بر اساس تحریک گیرنده‌های GABA است.
- کانابینوئیدها؛ که با مصرف آن‌ها، گیرنده‌های کانابینوئید فعال می‌شوند. این نوع داروها نیز برای درمان حالت تهوع ناشی از سرطان مفید هستند.
انواع قرص تهوع
انواع قرص‌هایی که برای درمان حالت تهوع ناشی از عوامل مختلف تجویز می‌گردند، به قرار زیر هستند:
- اندانسترون و گرانیسترون (آنتاگونیست‌های گیرنده سروتونین)
- دیفن هیدرامین، مکلیزین و پرومتازین (آنتی هیستامین‌ها)
- پروکلروپرازین و کلرپرومازین (آنتاگونیست دوپامین)
- اسکوپولامین (آنتی کولینرژیک ها)
- آپرپیتانت و فوزاپرپیتانت (آنتاگونیست‌های نوروکینین)
- دگزامتازون (گلوکوکورتیکوئیدها)
- لورازپام (بنزودیازپین ها)
- تتراهیدروکانابینول و نابیلون (کانابینوئیدها)
این نکته را در نظر داشته باشید که تجویز هر یک از این داروها برای درمان حالت تهوع، تنها باید تحت نظارت یک پزشک متخصص انجام گیرد. برای مثال، در مورد حالت تهوع ناشی از سرگیجه یا بیماری‌های گوش، حتما باید یک پزشک متخصص گوش، حلق و بینی، وضعیت بیمار را ابتدا بررسی کرده، و بر اساس نتایج معاینات خود، داروهای مورد نیاز را تجویز نماید. پزشکان حاضر در کلینیک گوش تهران می‌توانند در این باره به شما کمک کنند.
مطالعه پیشنهادی: حالت تهوع در شب نشانه چیست؟
13 روش خانگی برای درمان حالت تهوع
داروهای ضد تهوع برای رفع این حالت مفید هستند؛ اما یکی از عوارض شایع این داروها، خواب آلودگی و کسلی است. از این رو بسیاری از افراد مبتلا به این عارضه، تمایلی به مصرف داروهای ضد تهوع ندارند و ترجیح می‌دهند از درمان‌های خانگی برای حالت تهوع، استفاده نمایند. در ادامه، به برخی از این روش‌ها اشاره می‌کنیم.
مصرف زنجبیل
یکی از درمان‌های طبیعی ضد استفراغ و تهوع، خوردن زنجبیل است. هنوز علت مفید بودن این ماده برای رفع این عارضه مشخص نیست؛ با این حال، عملکرد آن بسیار شبیه به داروهای ضد تهوع است. مصرف زنجبیل برای درمان حالت تهوع بارداری، یا بهبود حال افراد بعد از شیمی درمانی، گزینه مناسبی است. در حالت کلی، حدود ۱۵۰۰ میلی‌گرم زنجبیل در روز، می‌تواند مقدار دوز مناسبی برای همه افراد باشد. مصرف زنجبیل در عمده موارد، هیچ گونه خطری برای افراد در پی ندارد؛ اما مصرف زیاد آن ممکن است منجر به سوزش سر دل گردد.
مصرف نعناع برای رایحه درمانی (آروما تراپی)
نعناع یک گیاه معطر است، که رایحه آن می‌تواند شدت حالت تهوع را به طور قابل توجهی کاهش دهد! شما می‌توانید از نعناع، به تنهایی یا در کنار سایر داروهای ضد تهوع، استفاده کنید. برای افرادی که دچار استفراغ ناشی از شیمی درمانی می‌شوند، استنشاق روغن نعناع به درمان حالت تهوع، کمک می‌کند؛ البته نوشیدن چای نعناع نیز اثری مشابه دارد. به یاد داشته باشید که چای نعناع، حتی اگر فایده‌ای برای رفع تهوع نداشته باشد، ضرری نیز به شما نمی‌رساند.
طب سوزنی یا طب فشاری برای رفع تهوع
در طب چینی، از طب سوزنی و طب فشاری برای رفع حالت تهوع و استفراغ استفاده می‌شود. ابزاری که در طب سوزنی استفاده می‌شود، شامل سوزن‌های نازکی هستند، که به نقاط مختلف بدن وارد می‌گردند. اما در طب فشاری، همان نقاط از طریق فشار تحریک خواهند شد؛ در هر دو حالت، هدف اصلیِ درمان، ارسال سیگنال به مغز و نخاع است تا حالت تهوع کاهش پیدا کند.mskcc.org
استفاده از لیمو
لیمو یا هر نوع مرکباتی که برش خورده باشد، رایحه‌ای دل انگیز ایجاد می‌کند. بانوان بارداری که از حالت تهوع رنج می‌برند، بهتر است بوی لیمو را استشمام کنند؛ زیرا این رایحه، تاثیر زیادی بر درمان حالت تهوع دارد. افراد عادی نیز می‌توانند از اسانس لیمو یا روغن بادام، برای رفع این عارضه کمک بگیرند.
تمرینات تنفسی؛ تنفس آگاهانه و عمیق
اگر نفس‌های خود را عمیق و آهسته کنید، به درمان تهوع شما کمک می‌کند. مطالعات نشان می‌دهند که اگر به مدت ۶ روز، تمرینات تنفسی را به طور دقیق و مکرر انجام دهید، این حالت آزاردهنده به تدریج بهبود پیدا می‌کند.
تنفس آگاهانه، به طور خاص، برای درمان تهوع بیماران تحت درمان با شیمی درمانی کمک‌کننده خواهد بود. از طرفی، برای کسانی که جراحی انجام می‌دهند، تمرین تنفس عمیق تا حدود ۲۴ ساعت بعد از جراحی، می‌تواند شدت تهوع را کاهش دهد. این موضوع، در یک پژوهش علمی مورد بررسی قرار گرفته است. منظور از تنفس عمیق این است که فرد با سه شماره نفس را به سمت داخل ریه‌ها هدایت کرده، و به مدت ۳ ثانیه آن را نگه دارد؛ در نهایت، عمل بازدم به مدت ۳ ثانیه انجام می‌گیرد.
از ادویه‌های خاص استفاده کنید
مصرف برخی از ادویه‌ها، به عنوان روش‌های خانگی درمان حالت تهوع، در نظر گرفته می‌شود. این درمان، معمولا به صورت تجربی برای هر فرد قابل استفاده است. برای مثال، در افرادی که پیش از قاعدگی، به حالت تهوع مبتلا هستند، پودر رازیانه می‌تواند مفید باشد (به کسانی که مشکلات هورمونی دارند، توصیه نمی‌شود). از طرفی، برای کسانی که در دوران قاعدگی دچار تهوع می‌گردند، دارچین شدت این عارضه را کاهش می‌دهد.
عصاره زیره سبز نیز برای درمان حالت تهوع ناشی از مشکلات گوارشی، در افراد مبتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر، مفید است؛ این نکته را در نظر داشته باشید که مصرف برخی ادویه‌ها، می‌تواند برای افراد حساسیت زا باشد؛ بنابراین، به محض مشاهده علائم حساسیت، از مصرف آن خودداری کنید.
آرامش عضلانی و ماساژ
یکی از تکنیک‌های ذهنی که می‌تواند به درمان حالت تهوع کمک کند، آرام‌سازی پیشرونده عضلانی (PMR) است. هنگامی که فرد به طور مرتب، عضلات خود را شل و منقبض کند، احساس آرامش جسمانی و ذهنی به او تزریق خواهد شد. این تکنیک، به طور خاص، برای افرادی که در حال شیمی درمانی هستند، بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
انجام ماساژ نیز به رفع تنش‌های عضلانی و کنترل حالت تهوع در بیماران تحت شیمی درمانی، کمک می‌کند، که این موضوع، در یک تحقیق علمی در سال ۲۰۲۰ مورد بررسی قرار گرفت.
مصرف مکمل‌های ویتامینی B6
معمولا مصرف داروهای ضد تهوع، برای زنان باردار چندان خوشایند نیست؛ این افراد، می‌توانند از ویتامین ب ۶ به عنوان جایگزین این داروها استفاده کنند. نقش ویتامین B6 برای رفع حالت تهوع، در تحقیقات علمی و همچنین توسط متخصصان، تایید گردیده است. بهترین دوز مصرفی ویتامین B6 در زنان باردار 10 تا ۲۵ میلی‌گرم در روز است، که باید طی چند مرحله استفاده گردد.
رژیم غذایی خود را اصلاح کنید
یکی از ترفندهای موثر برای درمان تهوع، اصلاح رژیم غذایی است. در واقع، برای کسانی که به دنبال رفع حالت تهوع خود هستند، استفاده از رژیم غذایی سبک، شامل مواد غذایی زیر کمک‌کننده خواهد بود:
- موز
- برنج
- سس سیب
- کراکر یا سیب زمینی پخته
این گونه غذاها، هضم آسان‌تری دارند، و مصرف آن‌ها، به درمان حالت تهوع کمک می‌کند؛ زیرا این گونه مواد غذایی، کمتر باعث تحریک معده خواهند شد. از طرفی کوچک کردن وعده‌های غذایی و تکرار آن‌ها در طول روز، به درمان تهوع کمک خواهد کرد.
این نکته را در نظر داشته باشید که طبق تحقیقات علمی، غذاهای سرشار از پروتئین نسبت به غذاهای پرچرب یا پرقند (دارای کربوهیدرات)، برای افراد مبتلا به انواع حالت تهوع، مناسب‌تر هستند. ضمن اینکه اگر بتوانید بعد از هر وعده غذایی، حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه سر پا بایستید، به رفع حالت تهوع شما کمک می‌کند؛ زیرا در این حالت، امکان بازگشت اسید معده (رفلاکس معده) کمتر خواهد بود.
ورزش کردن و داشتن فعالیت بدنی
یکی از راه حل‌های مناسب برای درمان حالت تهوع، انجام ورزش و و داشتن فعالیت بدنی منظم است. این مورد، به طور خاص، برای بانوان باردار بسیار موثر خواهد بود. البته با این شرط که شدت تمرین‌ها، مناسب با شرایط مادر باشد.
مواردی مانند ورزش و فیزیوتراپی، برای زنان مبتلا به سرطان سینه نیز مفید است؛ زیرا در این صورت، درمان تهوع ناشی از شیمی درمانی و همچنین، خستگی ناشی از آن، قابل تحمل‌تر خواهد بود. انجام حرکات یوگا در کنار فعالیت‌های ورزشی نیز به رفع تهوع کمک می‌کند.
آب بنوشید و هیدراته بمانید
یکی از فاکتورهایی که می‌تواند باعث بروز سردرد و خستگی و همچنین، تشدید حالت تهوع شود، کم آب شدن بدن است. برای آنکه بتوانید بدن را هیدراته نگه دارید، باید به اندازه کافی آب بنوشید. به کسانی که حالت تهوع و استفراغ را به صورت همزمان تجربه می‌کنند، توصیه می‌شود که مایعات غنی از الکترولیت را مصرف کنند. از جمله این مایعات، می‌توان به آب معدنی، آب سبزیجات و نوشیدنی‌های ورزشی اشاره کرد.
در معرض هوای سرد یا خنک قرار گیرید
به جرات می‌توان گفت که یک روش طبیعی برای درمان حالت تهوع، این است که در یک اتاق خنک، استراحت کنید؛ یا حتی می‌توانید در هوای سرد بیرون از خانه، قدم بزنید. هنگامی که در حضور هوای سرد یا خنک، چند تنفس عمیق انجام دهید، حالت تهوع شما به تدریج کمتر می‌شود. انجام تمرینات تنفسی در هوای خنک، بسیار موثر خواهد بود.
یک روش دیگر برای درمان تهوع، استفاده از کمپرس سرد بر روی پیشانی یا پشت گردن است. برای این کار، لازم است کمپرس سرد را در داخل یک پارچه یا حوله، که با آب سرد شسته شده، قرار دهید و روی پیشانی و پشت گردن بگذارید.
مطالعه پیشنهادی: علت حالت تهوع دائمی بدون استفراغ
مراقبه و مدیتیشن انجام دهید
در بیمارانی که از سندروم روده تحریک‌پذیر و تهوع ناشی از آن رنج می‌برند، مراقبه و مدیتیشن، احساس بهتری به فرد می‌دهد؛ درمان حالت تهوع با این روش، به افراد شاغل کمک می‌کند تا حس و حال بهتری داشته باشند. این نکته را در نظر داشته باشید که مدیتیشن، به کنترل تنش‌ها، استرس و اضطراب و دردهای فیزیکی نیز کمک می‌کند. با این حال، ممکن است یکی از روش‌های مدیتیشن برای شما موثر نباشد، و ناچار به انجام روش‌های دیگر شوید.
حالت تهوع، آن هم به شکل دائمی و روزمره، می‌تواند برای افراد آزار دهنده باشد؛ درمان حالت تهوع با روش‌های خانگی یا تخصصی، باید بر اساس علت تهوع انجام گیرد. درمان دارویی و همچنین، اصلاح رژیم غذایی، می‌تواند به رفع حالت تهوع کمک کند. همچنین، استفاده از برخی ادویه‌ها یا مواد غذایی خاص مانند زنجبیل، در درمان تهوع موثر خواهد بود.
