باروتروما گوش/گرفتگی گوش ناشی از پرواز

گرفتگی گوش ناشی از پرواز با هواپیما یا باروتروما گوش(ear barotrauma)، وضعیتی است که به دلیل نامتعادل بودن فشار هوا در گوش میانی و محیط اطراف به وجود می‌آید. در این وضعیت بر روی پرده گوش فشار بیش‌تری وارد می‌شود و ممکن است گاهی دردناک باشد. هنگامی که هواپیما در حال برخواستن یا فرود است، فشار هوای محیط به سرعت تغییر می‌کند و این تغییر فشار، علت کیپ شدن ناگهانی گوش(ear congestion) است که گاهی به آن باروتیت مدیا نیز گفته می‌شود.

اقدامات پیش گیرانه مانند خمیازه کشیدن، بلعیدن یا جویدن آدامس، معمولا می‌توانند با تغییر ناگهانی فشار هوا مقابله کند و علائم گرفتگی گوش را را بهبود بخشند. با این حال، اگر علائم گرفتگی گوش غیر قابل تحمل باشد، ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشید.

علت گرفتگی گوش ناشی از هواپیما چیست؟

گرفتگی گوش هواپیما زمانی اتفاق می‌افتد که فشار هوا در گوش میانی و فشار هوا در محیط با هم مطابقت نداشته باشد. این موضوع باعث می‌شود پرده گوش عملکرد طبیعی خود را نداشته باشد. کانال باریکی به نام شیپور استاش که به گوش میانی متصل است، فشار هوای داخل گوش را تنظیم می کند.

هنگامی که هواپیما بالا می‌رود یا فرود می‌آید، فشار هوا به سرعت تغییر می‌کند. در این شرایط، شیپور استاش اغلب نمی‌تواند به اندازه کافی سریع واکنش نشان دهد. این موضوع نیز باعث علائم گرفتگی گوش ناشی از پرواز یا باروترومای گوش می‌شود. بلعیدن یا خمیازه کشیدن شیپور استاش را باز می‌کند و به گوش میانی اجازه می‌دهد هوای بیشتری دریافت کند و فشار هوا را برابر می‌کند.^{www.webmd.com}

باروتروما گوش همچنین می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• غواصی
• روش‌های درمانی هایپرباریک
• انفجاری که در نزدیکی گوش فرد رخ داده، مانند یک منطقه جنگی
• همچنین ممکن است هنگام سوار شدن بر آسانسور در یک ساختمان بلند یا رانندگی در کوهستان، یک مورد جزئی باروتروما را تجربه کنید

علائم باروتروما گوش

این عارضه ممکن است در یک یا هر دو گوش ایجاد شود. علائم و نشانه‌های رایج باروتروما گوش عبارتنداز:

• ناراحتی یا درد متوسط در گوش
• احساس پری یا گرفتگی در گوش
• کاهش شنوایی یا کم شنوایی خفیف تا متوسط

اگر هنگام قورت دادن، صدای “پاپ” را در گوش خود می‌شنوید، این نشانه باز بودن شیپور استاش(eustachian tube) است. اگر این کانال مسدود بمانند، گوش میانی شما می‌تواند با مایع شفاف پر شود تا فشار هوا را متعادل کند. اگر شیپور استاش شما بسته باشد، این کانال نمی‌تواند تخلیه شود و ممکن است شکل شدیدتری از باروتروما را احساس کنید. اگر باروتروما گوش شدید باشد، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

• درد شدید گوش(ear pain)
• افزایش فشار گوش
• کم شنوایی شدید و یا ناشنوایی
• صدای زنگ در گوش (وزوز گوش/tinnitus)
• احساس چرخش یا تاب خوردن (سرگیجه/vertigo)
• خونریزی از گوش که ناشی از شکستگی پرده گوش و نشت مایع یا خون از گوش است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائم باروترومای شدید را تجربه کردید و یا علائمی چون درد، گرفتگی یا کم شنوایی بیش از چند روز طول کشید، هر چه سریع‌تر با پزشک خود تماس بگیرید.

چه کسانی بیشتر در معرض گرفتگی گوش هستند؟

هر شرایطی که شیپور استاش را مسدود کند یا عملکرد آن را محدود کند، می‌تواند خطر ابتلا به گوش هواپیما را افزایش دهد. عوامل رایجی که احتمال ابتلا به باروتروما را افزایش می‌دهند عبارتنداز:

• کوچک بودن شیپور استاش مخصوصا در نوزادان و کودکان نوپا
• سرماخوردگی
• عفونت سینوسی
• تب یونجه (رینیت آلرژیک)
• عفونت گوش میانی (اوتیت میانی/otitis-media)
• خوابیدن در هواپیما در هنگام برخواستن و فرود

عوارض ناشی از گرفتگی گوش در هواپیما

گرفتگی گوش در هنگام پرواز معمولاً مشکل جدی‌ای نیست و با اقدامات پیشگیرانه قابل کنترل است. عوارض طولانی‌مدت به‌ندرت رخ می‌دهند و معمولاً زمانی بروز می‌کنند که مشکل شدید، مزمن یا همراه با آسیب به ساختارهای گوش میانی یا داخلی باشد.

ار جمله عوارض نادر گرفتگی گوش در هواپیما می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کم شنوایی دائمی
• وزوز گوش مداوم (مزمن)

جلوگیری از باروتروما گوش یا گرفتگی گوش ناشی از پرواز

نکات زیر می‌تواند برای جلوگیری از گرفتگی گوش ناشی از پرواز مفید باشند:

• هنگام صعود و فرود هواپیما خمیازه بکشید و آب دهان خود را قورت دهید؛ این کار کمک می کند کانال شیپور استاش باز شود و بهتر فشار هوا را متعادل کند. برای سهولت بلع و قورت دادن آب دهان، می‌توانید از آب نبات یا آدامس استفاده کنید.
• هنگام برخاستن هواپیما و فرود آن نخوابید؛ اگر در هنگام صعود و فرود بیدار باشید، می‌توانید تکنیک‌های مراقبت از خود را در زمانی که در گوش خود احساس فشار می کنید، انجام دهید.
•  در صورت امکان، هنگام سرماخوردگی، عفونت سینوسی، احتقان بینی یا عفونت گوش پرواز نکنید؛ همچین، اگر اخیرا جراحی گوش کرده‌اید، با پزشک خود در مورد زمان ایمن بودن سفر صحبت کنید.
•  اگر گرفتگی بینی دارید، حدود 30 دقیقه تا یک ساعت قبل از بلند شدن و فرود آمدن، از اسپری بینی ضد احتقاق استفاده کنید. با این حال از مصرف بیش از حد آن خودداری کنید، زیرا می‌تواند احتقان را افزایش دهد.
• از قرص‌های ضد احتقان با احتیاط استفاده کنید؛ این داروها که به صورت خوراکی هستند، اگر 30 دقیقه تا یک ساعت قبل از پرواز با هواپیما مصرف شوند، ممکن است مفید باشند. با این حال، اگر بیماری قلبی، اختلال ریتم قلب یا فشار خون بالا دارید یا باردار هستید، از مصرف داروهای ضد احتقان خوراکی خودداری کنید.
• داروی ضد آلرژی مصرف کنید؛ اگر آلرژی دارید، داروی خود را حدود یک ساعت قبل از پرواز مصرف کنید.
• گوش گیرهای فیلتر دار را امتحان کنید؛ این گوش گیرها در هنگام صعود و فرود به آرامی فشار وارده بر پرده گوش را برابر می‌کنند. این گوش گیرها معمولا در داروخانه‌ها و فروشگاه لوازم پزشکی و کلینیک‌های گوش به فروش می‌رسند.

اما در نهایت بهترین راه برای کاهش فشار همچنان خمیازه کشیدن و قورت دادن آب دهان است! اگر مستعد ابتلا به باروترومای شدید هستید و مجبورید دائما با هواپیما پرواز کنید، ممکن است پزشک راه‌های درمانی دیگری پیشنهاد کند. همچنین، در صورت انجام اکسیژن‌درمانی با فشار بالا برای درمان زخم‌ها، پزشک می‌تواند لوله‌هایی در گوش قرار دهد که به تخلیه مایعات کمک کرده و تهویه گوش میانی را بهبود ببخشد. این لوله‌ها به تنظیم فشار هوا در گوش داخلی کمک می‌کنند.^{www.webmd.com}

پیشگیری از باروتروما در هنگام غواصی و شیرجه زدن در آب

اگر شناگر یا غواص هستید، این موارد را برای محافظت از گوش خود امتحان کنید:

• قبل از شیرجه زدن و هنگام پایین رفتن در آب، گوش‌های خود را در یک راستا زیر آب ببرید.
• برای آسان‌تر شدن برقراری تعادل دو گوش هنگام زیر آب رفتن، می‌توانید ابتدا با پا پایین بیایید.
• به بالا نگاه کنید. کشیدن گردن می‌تواند کانال‌های گوش را باز کند.
• اگر احساس درد کردید به آرامی به سطح برگردید. زیرا ادامه شیرجه می‌تواند به گوش شما آسیب برساند.
• اگر علائم سینوسی یا تنفسی فوقانی دارید، شیرجه نزنید.

کمک به کودکان برای جلوگیری از باروتروما

برای کمک به کودکان خردسال در هنگام پرواز، می‌توانید آن‌ها را تشویق به قورت دادن کنید؛ به نوزاد یا کودک خردسال در زمان صعود و فرود شیشه شیر یا پستانک بدهید تا بمکد، و توجه داشته باشید که هنگام نوشیدن، کودک در حالت نشسته باشد. کودکان بالای 4 سال می‌توانند با جویدن آدامس، نوشیدن از طریق نی یا دمیدن حباب در نی، فشار گوش را کاهش دهند؛ همچنین باید از مصرف داروهای ضداحتقان برای کودکان خردسال خودداری کنید، زیرا این داروها برای آن‌ها مناسب نیست.

تشخیص باروتروما گوش

پزشک می‌تواند بر اساس شرح حال و معاینه گوش شما با ابزار اتوسکوپ، علت گرفتگی گوش را تشخیص دهد. متخصصین مجرب در کلینیک گوش تهران، با به روزترین امکانات و روش‌های درمانی، همواره در تشخیص و درمان زود هنگام مشکلات شنوایی، در کنار شما عزیزان هستند.

درمان باروتروما گوش

در اکثر افراد، گرفتگی گوش ناشی از پرواز به طور طبیعی و با گذشت زمان بهبود می‌یابد! زمانی که این علائم بروز می‌کنند، روش‌های درمانی معمولاً بر تسکین درد و متعادل کردن فشار گوش تمرکز دارند. این درمان‌ها می‌توانند شامل استفاده از داروهای ضد درد، تنفس عمیق، یا اقدامات دیگر برای کمک به تنظیم فشار هوا در گوش باشند.^{www.mayoclinic.org}

داروهای مناسب برای درمان باروتروما گوش

پزشک ممکن است به شما توصیه کند که از داروهای زیر استفاده کنید:

• اسپری‌های ضد احتقان بینی
• ضد احتقان‌های خوراکی
• برای کاهش درد و ناراحتی، می‌توانید از یک داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم، یا مسکن‌‌های ضد درد مانند استامینوفن استفاده کنید.

درمان‌های خانگی برای درمان باروترما گوش

معمولا همراه با درمان دارویی، پزشک به شما توصیه می‌کند که از مانور والسالوا استفاده کنید؛ برای انجام این کار، سوراخ‌های بینی و دهان خود را ببندید و به آرامی هوا را به پشت بینی خود وارد کنید، انگار که بینی خود را باد می‌کنید.

پزشکان تیم کلینیک گوش تهران در خیابان ولیعصر با سابقه طولانی بیست ساله جراحی‌های گوش می‌توانند مشاوره خوبی برای درمان بیمارهای گوش شما باشند. کلیه محتوای سایت کلینیک گوش تهران توسط متخصصان ماهر این تیم ازجمله دکتر نسرین یزدانی، دکتررضا زاده ،دکتر احدی و دکتر ساسان دبیری به تایید رسیده است. برای کسب اطلاعات بیتشر تماس بگیرید.