گوش انسان دارای 3 استخوانچه کوچک در داخل گوش میانی می‌باشد. استخوانچه‌های گوش میانی وظیفه انتقال ارتعاشات صوت را به گوش داخلی دارند. رشد غیر طبیعی استخوان در گوش به چسبندگی استخوان گوش یا اتواسکلروز معروف است.
در بیماری اتواسکلروز، استخوان رکابی شروع به چسبیدن به استخوانچه‌های دیگر می‌کند. چسبندگی استخوانچه‌ها از تحرک آن‌ها می‌کاهد که در نتیجه منجر به کاهش شنوایی خواهد شد.
افراد مبتلا به بیماری اتواسکلروز می‌توانند دچار کاهش شنوایی شدید شوند. در صورتی که بیماری به موقع درمان شود؛ به ندرت باعث بروز ناشنوایی خواهد شد. در ادامه این مقاله سعی شده است تا شما را با این بیماری و روش‌های درمانی آن آشنا کنیم.
اتواسکلروز چیست؟
اتواسکلروز یا چسبندگی استخوانچه‌های گوش یک بیماری شایع در بزرگسالان می‌باشد. اتواسکلروز از دو کلمه oto به معنای “گوش” و اسکلروز به معنای “سخت شدن غیر طبیعی بافت بدن” تشکیل شده است. بازسازی استخوان یک فرایند دائمی است. در این شرایط بافت قدیمی استخوان با بافت جدید جایگزین می‌شود. بیماری اتواسکلروز در اثر بازسازی غیر طبیعی استخوانچه‌های گوش ایجاد می‌شود.
چگونه می‌شنویم؟
شنوایی گوش در مجموع فرایند‌هایی رخ می‌دهد. در این فرایند امواج صوتی به سیگنال‌های الکترو شیمیایی تبدیل می‌شود. اعصاب شنوایی این سیگنال‌ها را برای پردازش به مغز می‌فرستند.
در ابتدای فرایند شنوایی، امواج صوتی از طریق مجرای گوش به پرده گوش هدایت می‌شوند. امواج صوتی منجر به لرزش پرده گوش می‌شوند. پرده گوش ارتعاشات صوتی را به استخوانچه‌های گوش(رکابی، سندانی، چکشی) انتقال می‌دهند. این انتقال منجر به حرکت استخوانچه‌های گوش خواهد شد.
امواج صوتی به واسطه استخوانچه‌های گوش میانی تقویت شده و به گوش داخلی فرستاده می‌شود. در گوش داخلی امواج صوتی به واسطه حلزون گوش و گیرنده‌های شنوایی به امواج الکترو شیمیایی تبدیل خواهند شد.
علت اتواسکلروز چیست؟
اگر استخوانچه‌های گوش در جای خود قرار نگیرند، توانایی حرکت کردن را از دست خواهند داد. بیماری اتواسکلروز زمانی رخ می‌دهد که استخوان رکابی در جای خود قرار نگیرد. در این حالت امکان انتقال ارتعاشات به گوش داخلی امکان پذیر نیست.
علت دقیق بروز بیماری اتواسکلروز هنوز مشخص نشده است. با این حال برخی از ریسک فاکتورها در شکل‌گیری این بیماری نقش موثری دارند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین ریسک فاکتورها می‌پردازیم.
سن
این بیماری در افراد جوان بیشتر مشاهده می‌شود. احتمال ابتلا به اتواسکلروز در سنین 10 الی 45 سالگی بیشتر از سایر سنین می‌باشد. علائم بیماری اتواسکلروز در سنین بالای 30 سال، شدت بیشتری نسبت به سنین پایین‌تر دارد.
ژنتیک
یکی از عوامل موثر در ابتلا به بیماری اتواسکلروز، وجود عامل ارثی در خانواده می‌باشد. در خانواده‌های دارای عوامل ژنتیکی، اغلب بیش از نیمی از افراد خانواده احتمال ابتلا به این بیماری را دارند. با این حال داشتن ژن بیماری اتواسکلروز به معنای دریافت قطعی این بیماری نیست.
جنسیت
احتمال ابتلا به بیماری چسبندگی استخوانچه گوش در هر دو جنس زن و مرد دیده می‌شود. با این وجود، شیوع این بیماری در زنان نسبت به مردان بیشتر دیده می‌شود. احتمال ابتلا به بیماری اتواسکلروز در زنان باردار بیشتر از هر حالت دیگری است. علت دقیق این رخداد، مشخص نیست. اما پزشکان احتمال می‌دهند به علت تغییرات هورمونی در دوران بارداری احتمال ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد.
نژاد و قومیت
ابتلا بیماری چسبندگی استخوانچه گوش در بین اقوام قفقازی نسبت به اقوام آمریکایی و آفریقایی بیشتر دیده می‌شود.
سابقه پزشکی
برخی از بیماری‌ها شانس ابتلا به بیماری اتواسکلروز را در فرد بیمار بالا می‌برند. شرایطی نظیر عفونت‌های ناشی از سرخک، شکستگی‌های بافت استخوانی اطراف گوش داخلی و یا اختلالات ایمنی در ایجاد بیماری اتواسکلروز نقش موثری دارد.
یکی از عوامل احتمالی، تعامل بین سه سلول مختلف سیستم ایمنی به نام سیتوکین‌ها می‌باشد. تعادل این سه ماده برای بازسازی استخوان‌های سالم لازم است. عدم تعادل این سه ماده می‌تواند منجر به ایجاد اتواسکلروز شود.
علائم اتواسکلروز چیست؟
علائم بیماری اتواسکالروز اکثرا در سنین 20 تا 30 سالگی ظاهر می‌شود. از شایع‌ترین علائم بروز بیماری اتواسکلروز، کم شنوایی می‌باشد. در این شرایط افت شنوایی از یک گوش شروع می‌شود و به تدریج گوش دیگر نیز درگیر خواهد شد. از علائم دیگر این بیماری می‌توان به شرایط زیر اشاره کرد.
- سرگیجه
- مشکلات تعادلی
- وزوز گوش
- کاهش حساسیت شنوایی به صداهای آهسته
چگونه اتواسکلروز تشخیص داده می‌شود؟
اولین قدم برای تشخیص بیماری اتواسکلروز مراجعه به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی می‌باشد. تشخیص کم شنوایی ناشی از اتواسکلروز کمی سخت است به همین علت در مرحله بعدی انجام تست‌های شنوایی که حساسیت شنوایی (ادیوگرام) و هدایت صدای گوش میانی (تمپانوگرام) را اندازه گیری می‌کنند، پیشنهاد می‌شود. در صورت نیاز پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری نظیر آزمایش‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکن پیشنهاد دهد.
اتواسکلروز چگونه درمان می شود؟
بیماری چسبندگی استخوانچه گوش معمولا به درمان فوری نیازی ندارد. با این حال در صورت مشاهده علائم با دو روش جراحی و استفاده از سمعک قابل درمان است. در صورتی که بیماری بسیار خفیف باشد؛ ممکن است نیازی به استفاده از روش‌های درمانی نداشته باشد.
سمعک
در صورتی که بیماری خفیف باشد با استفاده از سمعک می‌توان تا حد زیادی افت شنوایی را بهبود بخشید. سمعک وسیله کمکی است که بلندی ورودی صدا به گوش را افزایش می‌دهد. سمعک‌ها در انواع و اندازه‌های مختلف موجود می‌باشند.
شما می‌توانید با مراجعه به متخصص شنوایی شناس از میزان کم شنوایی گوش خود مطلع شوید. متخصص شنوایی شناس با توجه به میزان افت شنوایی، بهترین سمعک را به شما پیشنهاد خواهد داد.
عمل جراحي
آخرین مرحله درمان بیماری اتواسکلروز انجام عمل جراحی استاپدوتومی یا استاپدکتومی می‌باشد. دراین روش جراح با ایجاد برشی در داخل مجرای گوش و یا بالای گوش به استخوانچه‌های گوش میانی دسترسی پیدا می‌کند.
استخوان رکابی برداشته شده و یک پروتز مصنوعی از جنس فلز یا پلاستیک به جای استخوان رکابی جایگذاری می‌شود. پزشک با قرار دادن وسیله مصنوعی به جای استخوانچه گوش، شرایط را برای بهبود شنوایی ایجاد می‌کند.
در این حالت عضو مصنوعی در داخل گوش میانی وظیفه استخوانچه گوش را انجام خواهد داد. 80 تا 90 درصد شنوایی بیماران بعد از عمل جراحی قابل بازگشت است.
عمل جراحی استاپدکتومی، با دور روش بی حسی عمومی و موضعی قابل انجام است. بیمار می‌تواند 24 الی 48 ساعت بعد از انجام عمل مرخص شود.
مراقبت‌های بعد از جراحی
بهتر است برای کاهش عوارض جراحی گوش، مراقبت‌های ذکر شده به دقت انجام شود. این مراقبت‌ها عبارتنداز:
- خودداری از باد کردن بینی 2 الی 3 هفته بعد از عمل
- عدم تماس با افراد دارای بیماری‌های تنفسی عفونی
- اجتناب از خم شدن ، بلند کردن یا زور زدن
- خود داری از قرار گرفتن در محیط‌هایی که امکان ایجاد صداهای بلند و یا تغییرات ناگهانی فشار(غواصی، پرواز یا رانندگی در کوهستان) دارد.
در انتها
عدم درمان به موقع بیماری اتواسکلروز منجر به عوارض جبران ناپذیری خواهد شد. به همین علت مراجعه به پزشک بعد از مشاهده علائم این بیماری از حیاتی‌ترین کارها می‌باشد. انجام جراحی گوش می‌تواند تا حد زیادی از شنوایی را بازگرداند.
در شرایطی که درمان نتیجه خوبی نداشته باشد؛ ممکن است فرد دچار افت شنوایی شدید یا از دست دادن شنوایی شود.
مشاوره با یک پزشک متخصص گوش، حلق و بینی می‌تواند شما را درباره با محدودیت‌های روش‌های درمانی مطلع کند. کلینیک گوش تهران با داشتن بهترین متخصصان گوش، حلق و بینی و شنوایی شناسی بهترین خدمات را به بیماران ارائه می دهد. اگر شما علاقه مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش درمانی این کلینیک در تهران و تیم حاذق این کلینیک هستید؛ با کلینیک گوش تهران تماس بگیرید.
مطلبی که تحت عنوان « چسبندگی استخوانچه گوش یا اتواسکلروز چیست و نحوه درمان آن » خواندید، به طور اختصاصی برای وب سایت کلینیک گوش تهران تهیه شده است و استفاده از آن فقط با ذکر منبع مجاز می‌باشد.
منابع:
https://www.nhs.uk/conditions/otosclerosis/
https://www.nidcd.nih.gov/health/otosclerosis
https://www.webmd.com/cold-and-flu/ear-infection/otosclerosis-facts
