اختلال سیستم وستیبولار چیست؟

سرگیجه(vertigo) و گیجی از جمله نشانه‌های اختلال سیستم وستیبولار(vestibullar) هستند. مشکلات تعادلی ممکن است در هر سنی رخ دهند، اما با بالا رفتن سن، احتمال بروز آن‌ها بیشتر می‌شود. عواملی خاص می‌توانند سیگنال‌های مربوط به بخش‌های مختلف سیستم دهلیزی را تحت تاثیر قرار دهند و منجر به بروز علائم شوند. در اینجا تلاش کرده‌ایم تا شما را با اختلالات سیستم وستیبولار بیشتر آشنا کنیم.

اختلال سیستم وستیبولار چیست؟

گوش انسان ساختاری پیچیده از استخوان و غضروف دارد که درون آن شبکه‌ای از کانال‌های نیم‌دایره‌ای قرار گرفته است. این کانال‌ها با مایعی پر شده‌اند که هنگام حرکت سر، موقعیت آن تغییر می‌کند. یک گیرنده درون گوش این تغییرات را ثبت کرده و اطلاعات را به مغز ارسال می‌کند. این بخش از گوش داخلی با نام سیستم دهلیزی یا وستیبولار شناخته می‌شود.

ارتباط بین گوش داخلی و مغز به ما کمک می‌کند تعادل خود را در شرایط مختلف، مانند بلند شدن از رختخواب یا راه رفتن روی سطوح ناهموار، حفظ کنیم. اما اگر یک بیماری یا آسیب به سیستم وستیبولار لطمه بزند، ممکن است دچار اختلال در این سیستم شوید. سرگیجه و مشکلات تعادلی از رایج‌ترین نشانه‌های آن هستند، اما این اختلال می‌تواند بر شنوایی و بینایی نیز تأثیر بگذارد. ^{www.hopkinsmedicine.org}

چه عواملی باعث اختلالات تعادل دهلیزی می‌شود؟

عوامل مختلفی می‌توان در عملکرد صحیح سیستم وستیبولار نقش داشته باشد. دراین قسمت علل شایع اختلالات سیستم وستیبولار ( سیستم تعادل دهلیزی) بیان می‌شود. این علل عبارتند‌از:

• داروها
• عفونت‌ها
• مشکلات گوش داخلی، مانند اختلالات گردش خون گوش و بیماری منییر(menieres disease)
• بقایای کلسیم در کانال‌های نیم دایره گوش
• مشکلاتی که ریشه در مغز دارد، از جمله آسیب مغزی ضربه‌ای

علائم اختلالات تعادل دهلیزی چیست؟

در صورت بروز اختلال در سیستم وستیبولار، بدن علائمی را از خود بروز می‌دهد؛ علائم شایع اختلال تعادل دهلیزی عبارتند از:

• سرگیجه
• احساس عدم تعادل
• احساس شناور بودن یا چرخش محیط
• تاری دید
• زمین خوردن یا لغزش

علائم کمتر شایع عبارتند از:

• حالت تهوع
• اسهال
• استفراغ
• اضطراب
• ترس
• تغییر در ریتم قلب شما

اختلالات شایع در سیستم وستیبولار

اختلالات شایع در سیستم وستیبولار عبارت‌اند از:

سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم (BPPV)

سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم (BPPV)(benign paroxysmal positional vertigo) از شایعترین علل سرگیجه وضعیتی است، که در آن احساس ناگهانی چرخش یا تاب خوردن احساس می‌شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که بلورهای کوچک کلسیم در یک قسمت از گوش به منطقه‌ای منتقل می‌شوند که نباید باشند؛ این  حالت باعث می‌شود که گوش داخلی به مغز پیام دهد که در حال حرکت هستید در حالی که واقعاً اینگونه نیستید.

BPPV از طریق یک سری حرکات سر و مانورهای اضلاحی توسط شنوایی شناس قابل درمان است. این مانورها، کریستال‌ها را دوباره به همان جایی که قرار است باشند بر می‌گرداند.

لابیرنتیت

لابیرنتیت(neuro labyrinthitis) زمانی اتفاق می‌افتد که حلزون گوش دچار التهاب شود؛ این امر نه تنها تعادل و شنوایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه ممکن است باعث گوش درد، فشار، حالت تهوع و تب شدید شود.

اگر لابیرنتیت ناشی از عفونت باکتریایی باشد، ممکن است لازم باشد آنتی بیوتیک مصرف شود. پزشک همچنین ممکن است داروهای استروئیدی را برای کمک به کاهش التهاب یا نوع دیگری از داروهای ضد تهوع را برای کمک به استفراغ و سرگیجه توصیه کند.

نوریت دهلیزی

عفونت‌های ویروسی بدن مانند آبله مرغان یا سرخک می‌تواند این اختلال را ایجاد کند! نوریت دهلیزی بر عصب هشتم مغزی تأثیر می‌گذارد که اطلاعات صوتی و تعادل را از گوش داخلی به مغز می‌فرستد؛ شایعترین علائم سرگیجه ناگهانی همراه با حالت تهوع، استفراغ و مشکل در راه رفتن است. برای معالجه نوریت دهلیزی، پزشک ممکن است به شما دارو بدهد تا ویروس عامل آن را از بین ببرد.

اختلال عملکرد دهلیزی دو طرفه

کاهش یا از دست دادن عملکرد دهلیزی به طور دو طرفه منجر به مشکل در حفظ تعادل، به ویژه هنگام راه رفتن در تاریکی یا روی سطوح ناهموار و کاهش توانایی دیدن بیمار در هنگام حرکات سر می‌شود؛ افت عملکرد دهلیز دو طرفه می‌تواند به صورت ثانویه در تعدادی از مشکلات مختلف رخ دهد.

اختلال SPD چیست؟

اختلال پردازش حسی که با نام SPD شناخته می‌شود، به حالتی گفته می‌شود که در آن مغز در دریافت و پردازش اطلاعات حسی دچار مشکل است. این وضعیت قبلاً با عنوان اختلال عملکرد تلفیق حسی شناخته می‌شد. برخی از افراد مبتلا به این اختلال نسبت به محرک‌های محیطی بسیار حساس هستند؛ به طوری که صداهای معمولی می‌توانند برای آن‌ها آزاردهنده یا حتی دردناک باشند.

مشکلات پردازش حسی معمولاً در دوران کودکی نمایان می‌شوند، اما ممکن است بزرگسالان را نیز تحت تأثیر قرار دهند. این اختلال اغلب در کنار مشکلات رشدی دیگر، مانند اختلال طیف اوتیسم دیده می‌شود. با این حال، اختلال پردازش حسی به‌تنهایی به‌عنوان یک بیماری مستقل طبقه‌بندی نمی‌شود.

تشخیص اختلال سیستم وستیبولار

بسیاری از شرایط می‌تواند باعث سرگیجه و سبکی سر شود. ممکن است لازم باشد به یک متخصص گوش، بینی و گلو مراجعه کنید. پس از بررسی سابقه پزشکی، درمانی پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند.

• تست شنوایی سنجی(audiometry)
• تست بینایی
• آزمایش خون
• آزمایشات تصویربرداری از سر و مغز
• آزمایشات بالینی تعادل

درمان اختلال تعادل دهلیزی

درمان اختلالات وسیستم وستیبولار به شدت بیماری بستگی دارد و بسته به علت اختلال، ممکن است از روش ها متفاوتی برای رفع آن استفاده شود؛ در ادامه برخی از رایج ترین روش های درمان اختلال تعادل دهلیزی را بررسی خواهیم کرد.

درمان بیماری‌های زمینه‌ای

ممکن است عوامل زمینه‌ای همچون عفونت گوش منجر به اختلال در سیستم وستیبولار گردد؛ به همین منظور ممکن است به درمان دارویی مانند آنتی بیوتیک یا درمان‌های ضد قارچی نیاز باشد. این می‌تواند عفونت گوش را که باعث اختلال در سیستم تعادلی بدن شده است، درمان کند.

تغییر در سبک زندگی

با تغییر در رژیم غذایی و فعالیت‌های روزمره ممکن است برخی علائم کاهش یابد. به طور مثال ترک سیگار یا پرهیز از نیکوتین میتوند تاثیر بسزایی در نحوه زندگی فرد بگذارد.

مانورهای اصلاحی حرکتی

مانورهای حرکتی مجموعه‌ای از حرکات تخصصی سر و بدن هستند که با هدف جابه‌جایی ذرات موجود در کانال‌های نیم‌دایره‌ای گوش انجام می‌شوند. این مانورها کمک می‌کنند تا این ذرات در موقعیتی قرار بگیرند که باعث تحریک علائم نشوند.

عمل جراحی

وقتی دارو و سایر روش‌های درمانی قادر به کنترل علائم بیمار نباشند، ممکن است نیاز به جراحی باشد؛ این روش به علت اصلی اختلال سیستم وستیبولار بستگی دارد. هدف از جراحی، ایجاد ثبات و ترمیم عملکرد گوش داخلی است.

توانبخشی

اگر دچار اختلالات تعادل دهلیزی هستید، ممکن است به توانبخشی دهلیزی یا درمان بازآموزی تعادل نیاز داشته باشید. این روش‌های درمانی به شما کمک می‌کنند تا با اطمینان بیشتری فعالیت‌های روزانه خود را انجام دهید. شنوایی‌شناس در این فرایند همراه شماست و به شما می‌آموزد که چگونه سرگیجه را مدیریت کنید.

همچنین ممکن است لازم باشد راهکارهای ایمنی مؤثرتری را یاد بگیرید و اقدامات لازم را انجام دهید؛ برخی از این اقدامات شامل موارد زیر هستند:

• بالا و پایین رفتن از پله‌ها
• رانندگی
• پیاده روی و ورزش
• استفاده از حمام
• نظم بخشیدن به خانه خود برای ایمن‌تر ساختن آن، مانند محکم کردن نرده‌ها
• کفش یا لباس خود را عوض کنید مانند پوشیدن کفش پاشنه کوتاه
• تغییر عادت‌های روزمره، مانند برنامه ریزی روز خود به گونه‌ای که در تاریکی راه نروید
• آموزش استفاده از عصا یا واکر

عوارض اختلال تعادل دهلیزی چیست؟

این بیماری همانند بسیاری از بیماری‌های دیگر ممکن است باعث ظاهر شدن عوارض خاصی شود؛ عوارض احتمالی عبارتند از:

• آسیب ناشی از سقوط
• کاهش کیفیت زندگی
• درد و ناراحتی

چه زمانی باید به پزشک مراجعه شود؟

احساس سرگیج

احساس سرگیجه یا عدم تعادل ممکن است هر از گاهی برای بسیاری از افراد رخ دهد و معمولاً جای نگرانی ندارد. اما اگر این وضعیت به‌طور مداوم تکرار شود، شدت آن افزایش یابد، یا در انجام فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد کند، بهتر است برای بررسی دقیق‌تر به پزشک مراجعه کنید.

در موارد زیر مراجعه به پزشک ضروری است:

• سرگیجه‌های مکرر یا طولانی‌مدت که بدون دلیل مشخص رخ می‌دهند.
• اختلال در حفظ تعادل که باعث زمین خوردن یا دشواری در راه رفتن می‌شود.
• احساس سبکی سر شدید، به‌ویژه اگر همراه با تاری دید یا احساس غش باشد.
• همراه بودن سرگیجه با علائم دیگر مانند سردرد شدید، مشکلات شنوایی، دوبینی، حالت تهوع مداوم یا درد قفسه سینه.

کلینیک گوش تهران واقع در خیابان ولیعصر با داشتن متخصصان گوش، حلق و بینی و شنوایی شناس زبده، بهترین خدمات را به بیماران ارائه می‌دهد. اگر شما علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش درمانی کلینیک گوش تهران و تیم حاذق آن هستید؛ با کلینیک گوش تهران تماس بگیرید.