در سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم یا BPPV که یکی از معمول‌ترین سرگیجه‌ها است، بیمار پس از حرکات سر یا تغییرات سریع وضعیتی، از سرگیجه‌های کوتاه مدت رنج می‌برد. در واقع ساختار گوش (ear anatomy) انسان دارای پیچیدگی‌های زیادی است؛ این ساختار علاوه بر شنوایی وظیفه تعادل بدن را نیز بر عهده دارد. داخل گوش، کانال‌های نیم دایره‌ای گوش داخلی به همراه مایعی که در داخل این کانال‌ها در جریان هستند، در حفظ تعادل بدن نقش دارند.
علاوه بر مجاری نیم دایره‌ای، دو ارگان اتولیت به نام‌های اوتریکول و ساکول نیز در گوش داخلی وجود دارند، که در حفظ تعادل و درک جاذبه موثر هستند. در ارگان‌های اتولیتی ما ذرات کریستالی بسیار کوچکی قرار دارند که ممکن است در اثر عوامل مختلف، از جای اصلی خود کنده شده و به درون مجاری نیم دایره‌ای وارد شوند. ورود این ذرات کریستالی عمدتا از اوتریکول به مجرای نیم دایره‌ای خلفی موجب به حرکت در آمدن غیرطبیعی مایعات درون مجرا و ایجاد سرگیجه(vertigo) برای بیمار می‌شود. این بیماری را سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم (BPPV) یا سرگیجه پوزیشنال می‌نامند.
در ادامه این مقاله درباره علت این سرگیجه و راه‌های درمان سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم یا BPPV صحبت می‌کنیم.
علت ایجاد سرگیجه‌های وضعیتی حمله‌ای خوش خیم چیست؟
سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم (BPPV) یا سرگیجه پوزیشنال عارضه‌ای است که طی آن، بیمار پس از حرکات سر یا تغییرات سریع وضعیتی، از سرگیجه‌های کوتاه مدت شکایت دارد؛ علائم BPPV خصوصاً هنگام جابجا شدن به سمت دیگر در حین خواب یا خمیدن سر به عقب رخ می‌دهد. دوره زمانی رخ دادن علائم بسیار کوتاه است و اگر بیمار بدون حرکت باشد، علائم به سرعت رفع می‌شوند. معمولاً پس از برطرف شدن علائم، فرد می‌تواند فعالیت‌های روزمره خود را ادامه دهد؛ این بیماری معمولا با نشانه‌های دیگر عصبی یا مشکلات شنوایی همراه نیست.
ارگان‌های وستیبولار(vestibullar) در گوش داخلی ما که وظیفه حفظ تعادلمان را بر عهده دارند، شامل اوتریکول و ساکول (اتولیت‌ها) و سه مجرای نیم دایره‌ای هستند؛ ارگان‌های اتولیتی حاوی ذرات بسیار ریز کریستالی شکلی هستند، که شما را نسبت به نیروی جاذبه حساس می‌کنند. به دلایل زیادی، این بلورها می‌توانند از صفحه نگهدارنده شان جدا شوند؛ هنگامی که آنها از جای خود کنده می‌شوند، می‌توانند به یکی از کانال‌های نیم دایره منتقل شوند (به خصوص در حالی که دراز کشیده‌اید). این امر باعث می‌شود که تعادل مایع درون کانال نیم دایره به هم بخورد و فرد نسبت به تغییر وضعیت سر، حساس شود و همین امر باعث احساس سرگیجه می‌شود.
سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم، غالباً در افراد 50 سال به بالا رخ می‌دهد؛ اما در هر سنی ممکن است دیده شود. BPPV در زنان بیشتر از مردان است؛ همچنین آسیب به سر یا هر اختلال دیگر در اندام‌های تعادل گوش شما، ممکن است شما را مستعد ابتلا به BPPV کند.
آیا سرگیجه‌های وضعیتی حمله‌ای خوش خیم خطرناک هستند؟
سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم (BPPV) معمولاً به عنوان یک حالت غیرخطرناک شناخته می‌شود؛ اما همیشه نمی‌توان از کنار سرگیجه‌های دیگر به سادگی عبور کرد! برخی سرگیجه‌ها می‌توانند نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تری باشند که نیاز به بررسی فوری دارند. برای آشنایی با این نوع سرگیجه‌های خطرناک و نشانه‌های آنها، مطالعه بیشتری لازم است.
عوارض سرگیجه‌های وضعیتی حمله‌ای خوش خیم
اگرچه سرگیجه پوزیشنال حالتی ناخوشایند است، اما به ندرت منجر به عوارض جدی می‌شود؛ سرگیجه ناشی از BPPV می‌تواند باعث اختلال در تعادل فرد شود و به همین دلیل خطر افتادن و آسیب دیدن را افزایش می‌دهد. این عارضه می‌تواند در افراد مسن که کنترل کمتری برروی عضلات خود دارند مشکل ساز شود و خطراتی چون شکستگی را به دنبال داشته باشد.
علائم سرگیجه‌های وضعیتی حمله‌ای خوش خیم
علائم و نشانه‌های BPPV ممکن است کوتاه‌مدت باشند و معمولاً کمتر از یک دقیقه طول می‌کشد، اما این علائم می‌توانند به طور موقت ناپدید شده و سپس دوباره بازگردند! فعالیت‌هایی که این علائم را تحریک می‌کنند، از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما تقریباً همیشه با تغییر وضعیت سر مرتبط هستند. برخی افراد حتی هنگام ایستادن یا راه رفتن نیز احساس عدم تعادل می‌کنند، که این مسئله ناشی از جابجایی بلورهای کوچک، در مایع گوش داخلی است. علائم و نشانه‌های سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم (BPPV) یا سرگیجه پوزیشنال عبارتند از:
- سرگیجه؛ حسی که فرد احساس می‌کند خودش یا بقیه در حالت چرخش هستند و حرکت می‌کنند.
- از دست دادن تعادل یا عدم ثبات
- حالت تهوع
- استفراغ
- حرکات موزون و غیر طبیعی چشم؛ معمولاً با علائم سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم همراه است.
خاطرتان باشد در صورت بروز علائم زیر باید بلافاصله، به پزشک مراجعه کنید:
- سردردی جدید، متفاوت یا شدید
- تب
- دو بینی یا کاهش بینایی
- از دست دادن شنوایی(hearing loss)
- مشکل در صحبت کردن
- ضعف پا یا بازو
- از دست دادن هوشیاری
- زمین خوردن یا راه رفتن دشوار
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن
تشخیص سرگیجه‌های وضعیتی حمله‌ای خوش خیم
پزشک شما ممکن است برای مشخص کردن علت سرگیجه، تعدادی آزمایش بروری شما انجام دهد؛ در طول معاینه فیزیکی، پزشک احتمالاً به دنبال موارد زیر است:
- علائم و نشانه‌های سرگیجه که ناشی از حرکات چشم یا سر است و در کمتر از یک دقیقه کاهش می‌یابد
- سرگیجه با حرکات خاص چشم زمانی که به پشت دراز می‌کشید و سر خود را به یک طرف می‌چرخانید و کمی از لبه تخت معاینه قرار می گیرید، ایجاد می‌شود
- حرکات غیر ارادی چشم‌های فرد بیمار از یک طرف به آن طرف
- ناتوانی در کنترل حرکات چشم
اگر پزشک شما نتواند علت علائم و نشانه‌های شما را پیدا کند، ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند موارد زیر را انجام دهد:
ویدئونیستاگموگرافی (VNG)
هدف اصلی این آزمایش تشخیص حرکات غیرطبیعی چشم است، که می‌تواند به درک دقیق‌تری از مشکلات تعادلی و سرگیجه پوزیشنال کمک کند. آزمایش VNG (ویدئوییستاگرامی) با استفاده از دوربین‌های بسیار کوچک، حرکات غیرارادی چشم را در شرایط مختلف بررسی می‌کند؛ در این فرایند، بیمار باید سر خود را در موقعیت‌های مختلف قرار دهد، تا واکنش‌های چشم به تغییرات تعادلی ثبت شود. علاوه بر این، تحریک اندام‌های تعادل گوش داخلی با استفاده از آب یا هوای گرم و سرد، به متخصصان این امکان را می‌دهد، تا بفهمند که آیا مشکلاتی در سیستم تعادلی گوش داخلی بیمار وجود دارد که منجر به سرگیجه شده است یا خیر.
تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)
تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)، یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های تصویربرداری پزشکی است، که با استفاده از میدان‌های مغناطیسی قدرتمند و امواج رادیویی، تصاویر دقیق و مقطعی از ساختارهای داخلی بدن، از جمله سر، تولید می‌کند. پزشک شما می‌تواند از این تصاویر برای شناسایی و تشخیص طیف وسیعی از شرایط و ناهنجاری ها استفاده کند. به‌طورکلی MRI معمولاً به عنوان یک ابزار تشخیصی، برای بررسی علل مختلف سرگیجه مورد استفاده قرار می‌گیرد، و می‌تواند به رد کردن سایر عوامل احتمالی مانند تومورها یا مشکلات عروقی کمک کند.
درمان سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم (BPPV)
متخصص شنوایی شناس، برای درمان این بیماری از مانورهای حرکتی مختلفی استفاده می‌کند، تا ذرات کریستالی شناور در مجرای نیم دایره‌ای را به جای اصلی خود در اوتریکول بازگرداند؛ همچنین، برای درمان این بیماری ممکن است پزشک متخصص گوش، علاوه بر روش درمان با مانورهای حرکتی، مصرف داروهایی همچون بتاهیستین(Betahistine) را توصیه کند.
در شرایط نادری که روش‌های دیگر به نتیجه نرسد، پزشک ممکن است روش جراحی را توصیه کند؛ در این روش، از بستن استخوان برای مسدود کردن بخشی از گوش داخلی شما که باعث سرگیجه پوزیشنال می‌شود استفاده می‌شود. این روش مانع از ایجاد عکس العمل کانال نیم دایره در گوش به حرکات ذرات یا به طور کلی حرکات سر می‌شود. میزان موفقیت در این نوع از عمل جراحی حدود 90٪ است.
برای درمان سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم (BPPV) به کجا مراجعه کنیم؟
سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم (BPPV) یا سرگیجه پوزیشنال یکی از مهمترین دلایل سرگیجه و احساس چرخش است؛ BPPV باعث ایجاد سرگیجه‌های خفیف تا شدید می‌شود. معمولاً با تغییراتی خاص در موقعیت سر شما ایجاد می‌شود. این حالت ممکن است هنگام حرکت سر به بالا یا پایین، هنگام دراز کشیدن، یا هنگام برگرداندن یا نشستن در رختخواب رخ دهد.
یکی از بهترین روش‌ها برای درمان سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم، روش جا به‌جایی کانالیث (CRP) است، که به عنوان یک درمان ساده و غیرتهاجمی در مطب، برای درمان BPPV طراحی شده و در ۱-۲ جلسه انجام می‌شود. در صورتی که این درمان توسط یک پزشک باتجربه انجام شود، بیش از ۹۵٪ برای بیماران مبتلا به BPPV، نرخ موفقیت دارد.
اگرچه BPPV می‌تواند آزار دهنده باشد، اما به ندرت جدی است مگر اینکه احتمال افتادن را افزایش دهد؛ با مراجعه به کلینیک گوش تهران واقع در خیابان ولیعصر می توانید درمان موثر برای BPPV دریافت کنید. کلینیک گوش تهران با داشتن بهترین متخصصان گوش،حلق و بینی بهترین خدمات را به بیماران ارائه می‌دهد. اگر شما علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش درمانی کلینیک گوش تهران و تیم حاذق این کلینیک هستید؛ با کلینیک گوش تهران تماس بگیرید.
پزشکان تیم کلینیک گوش تهران با سابقه طولانی بیست ساله جراحی‌های گوش می‌توانند مشاوره خوبی برای درمان بیمارهای گوش شما باشند. کلیه محتوای سایت کلینیک گوش تهران توسط متخصصان ماهر این تیم ازجمله دکتر نسرین یزدانی، دکتررضا زاده ،دکتر احدی و دکتر ساسان دبیری به تایید رسیده است.
30 دیدگاه دربارهٔ «سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم یا BPPV چیست؟»
سلام امرای مغز گوش میانی نشون میده اختلالات گوش
سلام وقت بخیر .من 25 سالمه و پارسال یک مرتبه دچار سرگیجه ی شدید و حالت تهوع شدم که گفتند از گوش میانیه .دکتر رفتم دارو بتاهیستین و دیمن هیدرانات دادند خوب شد منتهی امسال دوباره علائمم شروع شده و دار تاثیر گذار نبوده و واقعا از لحاظ روحی منو بهم ریخته . هر چی دکتر میرم جواب درست بهم نمیدهند .میتونید راهنماییم کنید.
با سلام؛ جهت تشخیص و درمان می بایست مراجعه نمائید.
با سلام دو روزه که موقع بلند شدن از حالت درازکش سرگیجه میگیرم میشه کمک کنید
با سلام. ابتدا از نرمال بودن فشار خون مطمئن شوید. در صورت تداوم علائم، می توانید برای بررسی مراجعه نمائید.
سلام وقتتون بخیر جناب من الان دو سه روزه توی خواب وقتی تکون میخورم سرگیجه شدید دارم انگار که میخام بیوفتم ولی بیدار که هستم هی مشکلی ندارم فقط یکم خفیف سردرد دارم آیا نیاز به مراجعه به دکتر هست؟ باید چیکار کنم که دیگه سرگیجه نداشته باشم؟
با سلام. مراجعه کنید آزمایش شوید.
سلام وقتتون بخیر جناب ببخشید من آلان دو شبه وقتی میخوابم تکون که میخورم سرگیجه شدید میگیرم جوری که کامل تو خواب متوجهش میشم و حالت تهوه میگیرم برا بیس ثانیه و قطع هم نشده کلا هر موقع که میخوابم چه ظهر چه شب تکون که میخورم این اتفاق برام میوفته چیکار باید بکنم خیلی نگرانم
با سلام. مراجعه کنید آزمایش شوید.
سلام
اگر یکبار سرگیجه خوش خیم داشتیم و پزشک اورزانس مانور را انجام داد آیا نیاز هست که چندبار مانور را انجام بدهیم؟ ممنون
سلام. اگر سرگیجه از بین رفته است نیازی به تکرار نیست.
سلام من ۳ ساله که ۲۴ ساعته سرگیجه دارم، یه حسّه سرگیجه بدی تو سرمه؛ وقتی چشامو میبندم سرگیجه شدید میشه یا جای سرمو عوض میکنم، خوابم میاد ولی نمی‌تونم به خوابم تا میخوابم با سرگیجه از خواب می‌پرم، نمی‌تونم حرف بزنم، بشنوم، بخندم، گریه کنم عملاً هیچ کاری نمی‌تونم بکنم همش باعث میشه سرگیجم شدیدتر بشه از سر تا پا چکاپ کامل دادم هر دکتری میرم میگن خوبی علم ما نمی‌رسه باید چیکار کنم هیچ‌کس نمی‌فهمه همش دارم به خودکشی فکر میکنم دیگه خسته شدم
سلام. برای بررسی دقیق مراجعه نمایید.
سلام
برای من مشکلی درگوش میانی پیش امده ک ب اصطلاح میگن اب گوش طرف تکان خورده ک باعث بی تعادلی حالت تهوع وسرگیجه های شدید میشدم.کلی هزینه وازمایش های مربوط ب گوش وازمایش ام ار ای وسی تی اسکن سرم ومانور درمانی انجام دادم وداروهای منگ کننده ک اصلا اوظاع بنده راخوب نمیکردن بعدچندماه درگیری بابیماری گوش میانی ونداشتن تعادلم ک همش درحال زمین خوردن بودم وسرگیجه های بدی روتجربه کردم.سراخرمراجعه کردم ب دکترسنتی دکترسنتی بهم گفت ب دلیل خوردن سردیجات مانندپنیرمحلی دوغ ماست محلی ماهی برنج طبع بدنم سردشده وازسرد ب سردخشک تبدیل شده منجرب سرگیجه های شدیدشده ام باتجویزدمنوش ژینکوجینکو یاهمان درخت کهن چینی وگل گاوزبون وگل ودارچین وزنجبیل ونبات وخوردن ان.خوردن عسل وچهارشیره انگور انجیرو…..وخوردن غذاهای گرم مانندفسنجون باگردووبادام درعرض چندروزخوب خوب شدم
سلام وقت بخیر
در این مورد نمیشه با قطعیت نظر داد و حتما باید تست انجام بدین تا نتیجه قطعی گفته بشه
در غیر اینصورت درمان های خودسرانه میتونه باعث آسیب بشه
سلام من دیروز سرم به جایی خورد و امروز صبح از خواب بیدار شدم سرگیجه دارم و وقتی چشامو میبندم سرگیجه شدید میشه یا جای سرمو عوض میکنم مشکل جدیه ؟
مراجعه فوری در صورت ادامه سرگیجه
سلام مادر من هر روز در ساعتي از روز حمله ي سرگيجه بدي رو تجربه ميكنه سي تي اسكن برديم و از لحاظ قلب هم بررسي كرديم خدا روشكر مشكلي نداشتن متخصص گوش هم برديم كه بتاهيستين تجويز كردن و گفتن علتش سوراخي پرده ي گوشه مادرم از بچگي پرده ي گوشش از بين رفته بود ولي بعد از مصرف بتاهيستين هم خوب نشدن و همچنان سرگيجه دارن كه باعث نگرانيه ما شده لطفا راهنمايي كنيد ممنونم
سلام، با توجه به علایمی که مادر شما تجربه می‌کند، احتمالاً دچار سرگیجه های گوشی است. برای تشخیص نهایی بیماری ، لازم است که مادرتان به یک متخصص گوش و حلق و بینی معرفی شود و از روش‌های تصویربرداری مانند CT Scan و MRI برای تشخیص دقیق‌تر استفاده شود. در صورت تأیید تشخیص بیماری، روش‌های درمانی مختلفی از جمله داروهای ضدترومبوز، داروهای ضد الرژی، تمرینات تعادل و درمان جراحی (در موارد شدید) مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سلام. روزتون بخیر. میخواستم بدونم روزه برای این نوع سرگیجه (bppv) مشکلی نداره؟
سلام و وقت بخیر
متاسفانه برای سوالتون نمیشه جواب قطعی داد و حتما قبلش باید معاینه بشید؛ برای این مورد میتونین از مطب دکتر یزدانی وقت بگیرید:
88870912
تا قبل از مقاله شما فکر میکردم مشکل از مغزمه ولی حالا فهمیدم باید برم پیش متخصص گوش’و قابل درمان هم هست
سلام آیا عمل جراحی سرگیجه هم در کلینیک انجام داده میشه؟
سلام دوست عزیز سوال شما خیلی کلی هست. سرگیجه نشونه بیماری های مختلفی می باشد. اول باید بررسی بشه و علت بیماری کشف بشه و بعد اگر با جراحی خوب بشه جراحی انجام داد. مثلا اگه به خاطر منییر باشه در کلینیک این جراحی انجام نمیشه و لی اگه در مورد استاپدکتومی باشه بله انجام میشه. اول باید مشکل شناسایی بشه.
سلام آیا این سرگیجه درمان قطعی دارد؟
سلام بله
خیلی اطلاعات خوبی بود مرسی از شما
سلام ملیکا جان. من چند ساله که ازین کلینیک استفاده میکنم از همه لحاظ عالی بودند. هم از لحاظ بهداشتی هم پزشکانشون. نگران نباش
سلام من تعریف این کلینیک رو خیلی شنیدم بازم اگه تجربه ای داریند بهم بگید ممنون میشم
بسیار عااااااالی بودند پزشکاشون