علت استفراغ در خواب چیست؟ نحوه جلوگیری از استفراغ خواب

یکی از مشکلاتی که می‌تواند باعث بروز اختلال در خواب شب شود، استفراغ در خواب است؛ حالت تهوع شبانه، به دلایل مختلفی رخ می‌دهد، که می‌تواند به استفراغ منجر شود یا خیر. حال باید دید علت استفراغ در خواب چیست و آیا استفراغ کردن در خواب خطرناک است. از رایج‌ترین علل حالت تهوع و استفراغ شبانه، می‌توان به رفلاکس معده به مری، عوارض دارویی، زخم معده، بارداری، مسمومیت غذایی، بروز برخی عفونت‌ها و اضطراب اشاره کرد. در اغلب موارد، کمک گرفتن از برخی درمان‌های خانگی برای استفراغ، می‌تواند به بهبود حال فرد کمک کند.

اما چنانچه حالت تهوع با علائم دیگری مانند سردرد شدید، تاری دید، سرگیجه (Vertigo) و یا درد شدید شکمی همراه شود، باید حتما فرد به پزشک متخصص مراجعه کند.  در ادامه این مطلب، تمامی عواملی را که می‌توانند منجر به استفراغ در شب شوند، معرفی می‌کنیم. خواهیم دید که دلایل پزشکی استفراغ در خواب چیست و چه زمانی باید نگران این موضوع بود.^{Vomiting at Night: Causes & Treatment | Centre for GI Health (centreforgastrointestinalhealth.com.au)}

اضطراب؛ یک علت رایج استفراغ در خواب

استرس و اضطراب یکی از اختلالات روانی است، که همه ما در بازه‌های زمانی مختلف از زندگی خود تجربه کرده‌ایم؛ اغلب افرادی که دچار اضطراب شدید هستند، مشکلات گوارشی را تجربه می‌کنند، که از جمله آن‌ها می‌توان به حالت تهوع اشاره کرد. این مساله، به طور خاص در بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، بیشتر مشاهده می‌شود.

در هر حال، استرس و اضطراب معمولا در هنگام شب شدیدتر شده و باعث بروز حالت تهوع و حتی استفراغ در خواب خواهد شد. علائم دیگر مانند بی‌قراری، نداشتن تمرکز، تعریق شدید، افزایش ضربان قلب و مشکل در به خواب رفتن، از جمله نشانه‌های اختلال اضطراب هستند. چنانچه این نوع علائم را به صورت طولانی مدت تجربه کرده‌اید، باید حتما با یک پزشک متخصص صحبت کنید.

مشکلات دستگاه گوارش؛ علت استفراغ در شب

مشکلات گوارشی اصلی‌ترین دلیل استفراغ در خواب هستند. برای مثال، در صورتی که حالت تهوع یا استفراغ کردن در خواب، با علائم دیگری مانند سوزش سر دل و تلخی پشت دهان همراه باشد، احتمالا دچار رفلاکس اسید معده به مری (GERD) شده‌اید. مشکل در بلع، سرفه خشک، احساس درد در قفسه سینه (یا بالای شکم) و آسم یا تنگی نفس، از علائم دیگر مشکل رفلاکس معده هستند. برای کاهش حالت تهوع و استفراغ هنگام خواب، نباید خوردن غذا را به آخر شب و نزدیک ساعت خواب موکول کنید.

ابتلا به زخم معده

زخم معده، یکی از مشکلاتی است که به واسطه فعالیت باکتری‌ها بر روی پوشش معده ایجاد می‌گردد. البته گاهی ممکن است این نوع زخم، روده کوچک را نیز درگیر کند! این عارضه گوارشی می‌تواند باعث بروز حالت تهوع شدید در شب شده و درد مبهمی را بین دنده‌ها و ناف ایجاد کند.

گاستروپارزی

اگر معده نتواند به خوبی محتوای خود را خالی یا دفع کند، احتمالا شخص به بیماری گاستروپارزی مبتلا شده، که حالت تهوع در شب اصلی‌ترین نشانه آن است. این بیماری، بیشتر در افراد مبتلا به دیابت بروز می‌کند؛ اما عوامل دیگر مانند عفونت، عمل جراحی، مصرف مواد مخدر و یا استفاده از داروهای ضد افسردگی، می‌توانند علت بیماری گاستروپارزی باشند.

آسیب به عصب واگ

البته در صورت آسیب به عصب واگ نیز ماهیچه‌های معده نمی‌توانند به درستی منقبض شوند؛ با این وضعیت، غذا در طول روز در معده انباشته شده و احساس تهوع در شب یا استفراغ در خواب رخ می‌دهد. نفخ و سوزش سر دل هم از نشانه‌های گاستروپارزی هستند.

بارداری؛ رایج‌ترین علت حالت تهوع در بانوان

حتما می‌دانید که احساس حالت تهوع، یکی از نشانه‌های غیر قابل انکار دوران بارداری در بانوان است؛ این حالت، به طور خاص در هنگام صبح بیشتر رخ می‌دهد. با این حال فرد می‌تواند در طول روز، این احساس ناراحت‌کننده را تجربه کند.

تغییر در وضعیت هورمون‌ها، علت اصلی تهوع در دوران بارداری خواهد بود، که اغلب تا هفته دوازدهم بارداری ادامه می‌یابد! گاهی این حالت چنان شدید است، که می‌تواند باعث استفراغ و پس زدن غذا شود.

سندرم استفراغ چرخه‌ای

اختلال سندرم استفراغ چرخه‌ای، نادرترین علت استفراغ در خواب به حساب می‌آید؛ این عارضه، صرف نظر از سن افراد، می‌تواند منجر به حالت تهوع شبانه و استفراغ شود. دوره‌های تهوع و استفراغ شدید ناشی از سندرم استفراغ چرخه‌ای، کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار خواهد داد. مهم‌ترین علائم سندرم استفراغ دوره‌ای، عبارتند از:

• بی‌حالی
• سرگیجه
• رنگ پریدگی
• سردرد
• درد شکم
• احساس ضعف

در نظر داشته باشید که اضطراب و خستگی، می‌توانند این اختلال را تحریک کنند؛ از آنجا که احساس خستگی و اضطراب در شب شدیدتر هستند، بنابراین تحریک حالت تهوع و استفراغ در حین خواب نیز بیشتر خواهد بود!

ارتباط بیماری‌های گوش با استفراغ در خواب

انواع بیماری‌های گوش، حلق و بینی می‌توانند باعث استفراغ در خواب شوند. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بیماری منییر؛ در مواردی که حجم زیادی از مایع در گوش داخلی جمع شده باشد، فرد احتمالا به بیماری منییر مبتلا است! سرگیجه، کم شنوایی، صدا زنگ و احساس گرفتگی گوش‌ها همراه با حالت تهوع شدید، از علائم بیماری منییر به حساب می‌آیند.
• عفونت ویروسی؛ بیماری نوریت دهلیزی، که در اثر عفونت ویروسی عصب دهلیزی رخ می‌دهد، با سرگیجه شدید و حالت تهوع همراه است. کم شنوایی نیز یکی دیگر از علائم بیماری نوریت دهلیزی و بیماری لابیرنتیت است.
• سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم (BPPV)؛ به این معنا که افراد در حین چرخش ناگهانی سر یا تغییر موقعیت سریع، دچار سرگیجه شدید می‌شوند که اغلب با حالت تهوع همراه است. از این رو BPPV می‌تواند علت استفراغ در خواب باشد!
• میگرن؛ گاهی سردردهای میگرنی چنان شدید می‌شوند، که فرد سرگیجه‌های پی‌در‌پی را تجربه می‌کند. این حالت‌ها و حساسیت به نور و صدا، اغلب به مدت چند ساعت طول می‌کشند. موارد حاد، باعث حالت تهوع و استفراغ کردن در حین خواب می‌شوند.
• تومورهای عصب شنوایی؛ رشد تومورهایی که بر روی عصب دهلیزی به وجود می‌آیند، می‌تواند تعادل و شنوایی را تحت تاثیر قرار دهد؛ این یعنی ایجاد این توده‌ها، می‌توانند عامل استفراغ باشند.

عفونت گوش میانی در کودکان

عفونت گوش میانی در کودکان، می‌تواند علت استفراغ در خواب باشد؛ عفونت‌های سینوسی و سرماخوردگی، از جمله علل عفونت گوش میانی در کودکان هستند، که باید در اسرع وقت درمان شوند.^{Ear Infections: Causes, Acute vs. Chronic, and Recovery Time (webmd.com)}

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در بسیاری از موارد، حالت تهوع در شب یا استفراغ در خواب، به صورت موقتی رخ داده و نیازی به درمان‌های تخصصی ندارند! اما در صورتی که استفراغ کردن در خواب به طور مکرر (بیشتر از یک هفته) رخ دهد، ممکن است نشانه شرایط پزشکی جدی‌تری باشد. در صورتی که حالت تهوع شما با علائم زیر همراه شود، لازم است حتما مساله را با پزشک متخصص در میان بگذارید:

• تاری دید
• سرگیجه
• کاهش وزن شدید بدون دلیل مشخص
• سردرد شدید و بدون وقفه
• احساس درد شدید در شکم
• عود کردن حالت تهوع حداقل دو بار در ماه
• احساس تهوع مداوم بعد از خوردن غذا

چگونه از استفراغ در خواب جلوگیری کنیم؟

درمان علت استفراغ در خواب، بهترین راه برای پیشگیری از آن است؛ از بهترین روش‌های درمان برای هر یک از علل استفراغ کردن در خواب، می‌توان موارد زیر را نام برد:

• درمان اضطراب؛ مراجعه به پزشک متخصص و استفاده از تکنیک‌های CBT و درمان دارویی.
• درمان مشکلات گوارشی؛ با کمک داروها، تغییر سبک زندگی از جمله پرهیز از غذاهای تند، کافئین و الکل، ترک سیگار، رژیم غذایی خوب و احتمالا جراحی.
• درمان سندرم استفراغ چرخه‌ای؛ با مصرف داروهای ضد تشنج، داروی ضد تهوع، درمان ضد میگرن و نوشیدن آب کافی برای درمان کم آبی بدن.
• درمان بیماری‌های گوش؛ اگر چه عواملی مانند عفونت گوش، اغلب به صورت خود به خود برطرف می‌شوند، اما برخی بیماری‌ها مانند بیماری منییر و BPPV، نیاز به درمان‌های تخصصی خواهند داشت. عفونت ویروسی گوش میانی نیز باید با مصرف دارو کنترل شود. تومورهای عصب شنوایی نیز اغلب با جراحی و درمان‌های مکمل، تحت درمان قرار می‌گیرند. بنابراین باید با مراجعه به یک پزشک متخصص گوش، حلق و بینی، بهترین روش درمانی را در پیش گرفت.

درمان‌های خانگی برای رفع علت استفراغ در خواب

با توجه به اینکه در بسیاری از موارد، حالت تهوع به صورت موقتی بوده و می‌توان با برخی مراقبت‌ها آن را برطرف نمود، در این قسمت چند درمان خانگی برای استفراغ در خواب و حالت تهوع بی‌دلیل، ارائه می‌دهیم:

• چای زنجبیل یا چای نعنا بنوشید.
• نعنا فلفلی را بمکید.
• غذاهای ساده، سبک و با هضم آسان بخورید.
• با کمک یک بالش اضافی نه چندان بلند، سر خود را هنگام خواب، بالا نگه دارید؛ این کار از برگشت اسید معده به سمت مری جلوگیری می‌کند!
• نوشیدن مایعاتی که شیرینی کمی دارند، مفید است؛ اما باید آن را به آرامی بنوشید. اگر با خوردن این نوع نوشیدنی‌ها احساس بهتری دارید، می‌توانید به تدریج آن را بیشتر کنید.
• آب مرکبات نخورید.
• تا زمانی که علت استفراغ در خواب یا حالت تهوع شبانه در شما برطرف نشده، تا حد امکان از فعالیت بدنی خودداری کنید؛ البته دراز کشیدن بیش از حد نیز توصیه نمی‌شود.

نتیجه گیری

تحریک سیستم گوارش، مصرف برخی داروها از جمله داروهای ضدافسردگی و فشار خون، زخم معده و استرس و اضطراب، می‌توانند علت استفراغ در خواب باشند. اگر این حالت به صورت موقت رخ دهد، نیازی به درمان تخصصی نیست. اما در مواردی که حالت تهوع شبانه با سرگیجه و سردرد شدید همراه است و یا از بیماری‌های گوش مانند عفونت، سرگیجه‌های BPPV و تومورهای عصب شنوایی ناشی می‌شود، حتما باید به یک پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه نمود.