کم شنوایی حسی عصبی چیست؟ معرفی علل، علائم و درمان SNHL

آسیب به ساختار گوش داخلی و یا عصب شنوایی منجر به ایجاد کم شنوایی حسی عصبی (SNHL) می‌شود. قرار گرفتن در معرض صدا، عوامل ژنتیکی و کهولت سن در ابتلا به این نوع کم شنوایی موثر است. در گوش داخلی قسمتی مارپیچی به نام حلزون گوش وجود دارد. در داخل حلزون گوش موهای کوچکی به نام استریوسیلیا قرار گرفته است. ارتعاشات صوتی توسط این موها به سیگنال‌های عصبی تبدیل می‌شوند. سیگنال‌های عصبی از طریق عصب شنوایی به مغز منتقل خواهند شد. در ادامه این مقاله اطلاعات جامعی درباره کم شنوایی حسی عصبی، علائم و روش‌های درمانی آن ارائه خواهد شد.

کم شنوایی حسی عصبی چیست؟

کم شنوایی حسی عصبی (sensorineural hearing loss) به عنوان رایج‌ترین کم شنوایی شناخته می‌شود. آسیب سلول‌های مو مانند داخل حلزون گوش علت بروز این بیماری می‌باشد. علاوه بر آسیب حلزون گوش، صدمات وارده به عصب شنوایی نیز زمینه ساز این بیماری است؛ با توجه به میزان آسیب گوش داخلی، کم شنوایی می‌تواند از خفیف تا کامل اتفاق بیافتد.

البته دقت کنید که آسیب به عصب شنوایی، همواره باعث ایجاد کم شنوایی حسی عصبی نمیشود، و میتواند گاهی اختلالات دیگری نیز ایجاد بکند! برای مثال اختلال طیف نوروپاتی شنوایی (ANSD)، یکی از مواردی است که در آن، در اثر آسیب اعصاب گوش، پیام‌های عصبی به صورت به هم ریخته به مغز می‌رسند، و در این شرایط مغز نمی‌تواند سیگنال‌های عصبی را درک نماید.

کم شنوایی حسی عصبی بیماری خطرناکی نیست، اما اگر به درستی درمان نشود، عوارضی را به دنبال خواهد داشت. یکی از شایع‌ترین پیامدهای خود داری از درمان کم شنوایی، اختلال در برقراری ارتباط و انزوای اجتماعی می‌باشد.

علائم کم شنوایی حسی عصبی

علائم کم شنوایی حسی عصبی، می‌تواند در یک یا هر دو گوش ظاهر شود. نشانه‌های این بیماری در برخی از بیماران تدریجی است؛ به همین علت بدون انجام شنوایی سنجی امکان تشخیص آن سخت و دشوار است. علائم کم شنوایی حسی عصبی می‌تواند در طی چند روز و به صورت ناگهانی نیز آشکار شود. از متدوال‌ترین علائم این بیماری عبارتنداز:

• مشکل در شنیدن صداها هنگام وجود صدای پس زمینه
• اختلال در شنیدن صداهای زیر همانند صدای کودکان و زنان
• سرگیجه (vertigo)
• مشکلات تعادل
• اختلال در شنیدن صداهای بلند
• اغلب صداها به صورت خفه و بم شنیده می‌شوند.
• عدم درک صدا با وجود شنیدن صدا
• وزوز گوش (tinnitus)

علل کم شنوایی حسی عصبی

آشکار شدن بیماری کم شنوایی حسی عصبی به عوامل زیادی وابسته است. علل بیماری می‌توانند اکتسابی و هم مادرزادی باشند. در ادامه موارد بالقوه‌ای که در بروز این بیماری دست دارند، معرفی خواهیم کرد.

مادرزادی

یکی از شایع‌ترین ناهنجاری‌های مادرزادی، کم شنوایی حسی و عصبی می‌باشد؛ عفونت و کمبود اکسیژن می‌تواند احتمال ابتلا به این بیماری را در نوزادان دو چندان کند. همچنین کم شنوایی حسی عصبی، می‌تواند ناشی از اختلالات ژنتیکی مختلف باشد و یکی از شرایطی که با این نوع کم شنوایی مرتبط است، سندرم آلپورت است! این سندرم یک بیماری ارثی نادر است که علاوه بر آسیب به کلیه‌ها و بینایی، می‌تواند به تدریج منجر به کم شنوایی حسی عصبی شود؛ سندرم آلپورت به دلیل اختلال در تولید کلاژن نوع IV، با آسیب به ساختارهای گوش داخلی و عصب شنوایی همراه است، که نهایتاً به کاهش شنوایی می‌انجامد.

سروصدا های بلند

شنیدن صداهایی با بیش از 85 دسی بل می‌تواند زمینه را برای ظهور کم شنوایی حسی عصبی ایجاد کند. در برخی از مواقع، حتی یک بار قرار گرفتن در معرض صداهای بلند، آسیب‌های شدید را به گوش داخلی وارد می‌کند. بنابراین روند ابتلا به کم شنوایی حسی عصبی می‌تواند تدریجی و یا ناگهانی باشد. از شایع‌ترین دلایل آسیب گوش داخلی می‌تواند به صداهایی همانند شلیک گلوله، انفجار و… اشاره کرد.

پرسبیکوزیس

کم شنوایی که به علت افزایش سن ایجاد شود، به پیر گوشی معروف است. پرسبیکوزیس(Presbycusis) نام تخصصی پیرگوشی است. احتمال ابتلا به پیرگوشی در سنین 65 سال به بالا بیشتر است.

انواع کم شنوایی حسی عصبی

کم شنوایی حسی عصبی با توجه به علت کم شنوایی حسی عصبی، و بروز علائم در یکی یا دو گوش، به سه گروه تقسیم می‌شود. این گروه‌ها عبارتنداز:

کم شنوایی حسی عصبی دو طرفه

کم شنوایی حسی عصبی دو طرفه، هر دو گوش را درگیر خواهد کرد. علل ایجاد این نوع از کم شنوایی ریشه در ژنتیک، قرار گرفتن در معرض صداهای بلند و بیماری‌هایی مانند سرخک دارد.

کم شنوایی حسی عصبی یک طرفه

کم شنوایی حسی عصبی یک طرفه، تنهایکی از گوش‌ها را دچار اختلال می‌کند. عواملی همچون تومور، بیماری منییر (menieres disease) یا صدای بلند ناگهانی در یک سمت از گوش‌ها، می‌توانند زمینه ساز این بیماری باشند.

کم شنوایی حسی عصبی نامتقارن

کم شنوایی حسی عصبی نامتقارن هر دو گوش را تحت تاثر قرار می‌دهد. با این تفاوت که یکی از گوش‌ها شدت کم شنوایی بیشتری نسبت به دیگری دارد.

تشخیص کم شنوایی حسی عصبی

تشخیص زودهنگام کم شنوایی حسی عصبی به درمان موثر کمک خواهد کرد. با توجه به علائم، پزشک خواستار انجام آزمایش‌های گوناگونی خواهد بود. در ادامه برخی از روش‌های تشخیصی متداول را بیان خواهیم کرد.

معاینه فیزیکی

اولین اقدام پزشک برای تشخیص بیماری، معاینه فیزیکی می‌باشد. در برخی اوقات، کم شنوایی هدایتی منجر به بروز نشانه‌هایی مشابه با علائم کم شنوایی حسی عصبی می‌شود. التهاب، تجمع مایع و جرم در گوش خارجی نشان دهنده کم شنوایی هدایتی می‌باشد. پزشک با بررسی مسیر گوش خارجی و پرده گوش می‌تواند این موضوع را تایید یا رد کند.

دیاپازون

دیاپازون نوعی ابزار برای بررسی دامنه شنوایی می‌باشد. اغلب پزشکان برای معاینه از این وسیله استفاده می‌کنند. دیاپازون قادر به تولید صدا با فرکانس‌های خاص است. با این وسیله آزمایش‌های گوناگونی انجام می‌شود.برخی از این آزمایش‌ها عباراتنداز:

تست وبر

پزشک دیاپازون را در بین پیشانی قرار می‌دهد و ضربه‌ای به آن می‌زند. در صورتی که گوش آسیب دیده، صدای بلندتری را بشنود به معنی ابتلا به کم شنوایی هدایتی است. اما اگر صدا در گوش سالم بلندتر شنیده شود، نشان دهنده کاهش شنوایی حسی عصبی خواهد بود.

تست رین

در تست رین، پزشک دیاپازون را روی استخوان ماستوئید در پشت گوش قرار می‌دهد. بیمار موظف است تا زمان قطع صدا را به پزشک اعلام کند. سپس پزشک دیاپازون را جلوی کانال گوش به صدا در خواهد آورد. بیمار مجدد باید زمان قطع صدا را مشخص کند. افراد مبتلا به کم شنوایی حسی عصبی صدای دیاپازون را در جلوی کانال گوش بهتر خواهند شنید.

شنوایی سنجی

در آخرین مرحله، انجام شنوایی سنجی(audiometry) برای بررسی دقیق شنوایی توصیه می‌شود. شنوایی شناس بیمار را به اتاق عایقی هدایت می‌کند. هدفونی روی گوش‌های بیمار قرار خواهد گرفت. سپس صداها و کلمات در هر گوش با شدت و فرکانس‌های مختلف پخش می‌شود. در نهایت نتیجه آزمایش توسط شنوایی شناس تفسیر خواهد شد.

درمان کم شنوایی حسی عصبی

روش قطعی برای درمان کم شنوایی حسی و عصبی وجود ندارد. متخصصان تنها با استفاده از وسایل کمک شنوایی  همانند سمعک (hearing aids) و ایمپلنت کاشت حلزون (cochlear implant) به بهبود شنوایی کمک می‌کنند.

چه زمانی به مراقبت‌های اورژانسی مراجعه کنیم؟

افت شنوایی حداقل 30 دسی بل در عرض 3 روز، از علائم کاهش شنوایی حسی عصبی ناگهانی می‌باشد. عدم درمان سریع این بیماری منجر به ناشنوایی خواهد شد. بنابراین درصورت مواجه با این علائم سریعا به متخصص گوش مراجعه کنید.

• عفونت
• ضربه به سر
• بیماری خودایمنی(autoimmune)
• بیماری منیر
• برخی داروها
• مشکلات گردش خون

جلوگیری از ابتلا به کم شنوایی حسی عصبی

کم شنوایی حسی عصبی در بسیاری از افراد مسن دیده می‌شود. خودداری از انجام برخی از عادات، به سالم ماندن سیستم شنوایی شما کمک خواهد کرد. بیماران می‌توانند با انجام نکات زیر تا حد زیادی از ابتلا به کم شنوایی جلوگیری کنند.

• صدای هدفون و گوشی زیر 60 درصد باشد.
• در مکان‌های پر سر و صدا از گوشگیر استفاده شود.
• قبل از شروع داروی جدید با پزشک مشورت کنید.
• آزمایشات شنوایی را به طور منظم انجام دهید.

برگشتن عصب گوش

کم شنوایی حسی عصبی، که به عنوان شایع‌ترین نوع کم شنوایی دائمی شناخته می‌شود، ناشی از آسیب به سلول‌های مویی حلزون گوش یا مسیرهای عصبی است که از گوش داخلی به مغز می‌روند؛ این نوع کم شنوایی، می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله افزایش سن، قرار گرفتن در معرض صداهای بلند، عفونت‌ها، یا عوامل ژنتیکی ایجاد شود.

مطالعات نشان می‌دهند که 85 درصد از افراد مبتلا به کم شنوایی حسی عصبی، پس از دریافت روش‌های درمانی، بهبود نسبی در شنوایی خود را تجربه می‌کنند؛ این روش‌های درمانی شامل استفاده از سمعک، کاشت حلزون، و روش‌های توانبخشی شنوایی هستند که به افراد کمک می‌کنند تا کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند و بهتر با محیط اطراف خود ارتباط برقرار کنند.

در صورتی که کم شنوایی حسی عصبی درمان نشود، می‌تواند عواقب جدی‌تری همچون ناشنوایی کامل را به دنبال داشته باشد؛ ناشنوایی می‌تواند تاثیرات منفی قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد، از جمله انزوا اجتماعی، مشکلات ارتباطی، و اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب داشته باشد. از این رو، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب این نوع کم شنوایی بسیار حائز اهمیت است! با توجه به پیشرفت‌های اخیر در تکنولوژی‌های شنوایی و روش‌های درمانی، امید به بهبود کیفیت شنوایی برای بسیاری از افراد مبتلا به کم شنوایی حسی عصبی افزایش یافته است.

منابع:

1. https://www.audika.co.nz/hearing-loss/types/sensorineural
2. https://www.healthline.com/health/sensorineural-hearing-loss#summary