نوریت دهلیزی یا نورونیت یک بیماری دهلیزی است که معمولاً در اثر التهاب شاخه دهلیزی عصب هشتم جمجمه‌ای ایجاد می‌شود که مسئول حمل سیگنال‌های اندام‌های تعادلی گوش داخلی است. این سیگنال‌ها به چشم‌ها و سر اجازه می‌دهند تا به صورت همزمان حرکت کنند. نوریت دهلیزی یکی از شایع ترین علل سرگیجه ناشی از اختلال عملکرد گوش داخلی است و معمولاً بین سنین 30 تا 60 سالگی رخ می‌دهد.
علائم نوریت می‌تواند به شدت ناتوان کننده باشد و ممکن است در فاز حاد و مزمن وجود داشته باشد که منجر به سرگیجه چرخشی یا بدون چرخش، نیستاگموس، تهوع و استفراغ بدون کاهش شنوایی مرتبط شود. سرگیجه یک توهم حرکت است و در موارد نوریت، معمولاً یک حرکت چرخشی است، اما سرگیجه بدون چرخش نیز می‌تواند رخ دهد. علائم مزمن معمولاً در صورت آسیب شدید یا غیرقابل برگشت به عصب آسیب‌دیده ادامه می‌یابد و عمدتاً شامل عدم تعادل، به‌ویژه در سطوح نامنظم یا در محیط‌های با نور ضعیف است.
بیماران همچنین از سرگیجه مرتبط به حرکت سر در برخی موارد شکایت دارند که به دلیل این است که چشم‌ها نمی توانند حرکت سر را دنبال کنند که ناشی از ضعف عصب دهلیزی ناشی از التهاب است. اگرچه در حال حاضر هیچ درمانی برای آن عارضه وجود ندارد، اما درمان حمایتی کاهش بروز علائم تاثیرگذار است.
آیا نوریت دهلیزی همان لابیرنت است؟
لابیرنتیت ناشی از التهاب گسترده‌تر است که معمولاً هر دو شاخه عصب حلزون وستیبولار را درگیر می‌کند. بنابراین، بیماران ممکن است با سرگیجه همراه با کاهش شنوایی مراجعه کنند. متخصصان دهلیزی بر این باورند که نوریت و لابیرنتیت اصطلاحات قابل تعویض نیستند. اگر کم شنوایی وجود نداشته باشد، این بیماری را نباید لابیرنتیت نامید.
علل ابتلا به نوریت دهلیزی چیست؟
- نوریت دهلیزی به احتمال زیاد با ویروسی، مشابه فلج بل و برخی از انواع کم شنوایی حسی عصبی ناگهانی مرتبط است.
- مطالعات اخیر نشان می‌دهد که ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) شایع ترین علت نوریت دهلیزی است. فعال شدن مجدد ویروس هرپس زوستر (زونا) نیز یک علت بالقوه است.
- سایر ویروس هایی که ممکن است منجر به نوریت دهلیزی شوند عبارتند از EBV، فلج اطفال، اوریون، سرخک، هپاتیت و ویروس‌های آنفلوانزا. لازم به ذکر است که نوریت دهلیزی مسری نیست، زیرا ویروس دفع نمی شود، بلکه ویروس در عمق بدن در سطح عصب تعادل دوباره فعال می‌شود.
- عفونت‌های باکتریایی و شرایط خودایمنی از علل نادر التهاب گوش داخلی هستند و باید بررسی شوند. اختلال در جریان خون از طریق شریان دهلیزی قدامی/ فوقانی (شریان کوچکی که گوش داخلی را تغذیه می‌کند) نیز می‌تواند منجر به علائم مشابه شود.
علائم ابتلا به نوریت دهلیزی
نوریت دهلیزی به طور کلی شامل فاز حاد و فاز پس از حاد (مزمن) می‌شود. مرحله اولیه بین 2 روز تا 1 هفته طول می کشد و مرحله پس از حاد می‌تواند هفته ها، ماه‌ها یا علائم طولانی مدت به طول انجامد.
فاز اولیه (حاد)
- شروع ناگهانی سرگیجه چرخشی
- حالت تهوع، استفراغ
- عدم تعادل قابل توجه و مشکل در راه رفتن
- مشکلات بصری با تمرکز و ردیابی اشیا
- حساسیت حرکتی شدید
فاز پس از حاد
- سرگیجه و سبکی سر
- حالت تهوع خفیف تر
- عدم تعادل و مشکل در راه رفتن در محیط‌های شلوغ
- حساسیت حرکتی با حرکات سریع سر
- مشکلات بصری در ردیابی اشیا، نگاه کردن به صفحه نمایش و محیط‌های بصری شلوغ
- پری گوش در برخی موارد
- اضطراب
حدود 25 درصد از بیماران ممکن است علائم سرگیجه نوسانی را در عرض دو روز قبل از شروع سرگیجه شدید تجربه کنند. پس از شروع علائم، بیماران علائم دهلیزی حاد طولانی همراه با سرگیجه چرخشی یا بدون چرخش با شدت متوسط تا شدید را تجربه می‌کنند که حداقل 24 ساعت طول می کشد. سرگیجه مداوم است، در حالت استراحت ادامه دارد و با حرکت سر یا بدن تشدید می‌شود.
علائم فاز حاد معمولاً پس از چند روز تا چند هفته برطرف می‌شوند. تعداد کمی از بیماران نیز ممکن است تخریب برگشت‌ناپذیر عصب حلزون وستیبولار را تجربه کنند. علائم مزمن بیشتر شامل عدم تعادل و دوره‌های کوتاه مدت بی نظمی همراه با حرکت سر مربوط به اختلال عملکرد رفلکس چشمی دهلیزی است. بیماران با علائم مزمن کاهش قابل توجهی در کیفیت زندگی روزمره خود تجربه می‌کنند.. با توجه به اینکه شروع سرگیجه می‌تواند در هر زمانی اتفاق بیفتد، بیماران در انجام فعالیت‌های روزانه (مانند رانندگی، بیرون رفتن در مکان‌های عمومی، ترک خانه‌های خود) دچار مشکل می‌شوند.
تشخیص نوریت دهلیزی چگونه است؟
تشخیص دقیق نوریت از اهمیت بالایی برخوردار است. اولین قدم افتراق آن از یک سندرم دهلیزی حاد مرکزی است که اغلب می‌تواند با علائم مشابه در بیماران با عوامل خطر مهم قلبی عروقی تظاهر کند. معاینه فیزیکی برای تعیین اینکه کدام بیماران برای رد سکته مغزی نیاز به انجام کارهای بیشتر دارند بسیار مهم است.
درمان نوریت دهلیزی
در مرحله حاد، بیماران علائم را به طور مداوم، حتی در حالت استراحت، با بدتر شدن علائم در هنگام حرکت تجربه می‌کنند.
درمان حمایتی پایه اصلی مرحله حاد است. داروهایی که برای کاهش تهوع، استفراغ و سرگیجه طراحی شده اند باید استفاده شوند. با این حال، باید احتیاط کرد تا درمان با این داروها طولانی نشود، زیرا می‌توانند مکانیسم‌های جبرانی به کار گرفته شده توسط مغز را مهار کنند. داروهای رایجی که به عنوان درمان حمایتی تجویز می‌شوند عبارتند از مکلیزین، پرومتازین هیدروکلراید، آنتی ویروس ها، آنتی بیوتیک ها، دیفن هیدرامین، اندانسترون و بنزودیازپین ها. به غیر از موارد منع مصرف،معمولاً استروئیدهای با دوز بالا را نیز تجویز می‌شود.
شواهد نشان داده است که استفاده از استروئید باعث بهبود فلج کانال در مرحله حاد می‌شود. با این حال، هیچ بهبود قابل توجهی در سرگیجه، فلج مزمن کانال، یا بهبودی علامتی مشاهده نشده است. ورزش‌های مورد استفاده در توانبخشی دهلیزی باعث سرگیجه و بی‌ثباتی متوسط می‌شوند، بنابراین بیماران باید تمرین‌هایی را برای عادت کردن، تثبیت نگاه، تعادل و راه رفتن انجام دهند.
دارو درمانی نوریت دهلیزی
رایج ترین داروها Serc (بتاهیستین دی هیدروکلراید) و Gravol (دیمن هیدرینات) هستند. این داروها در واقع بیماری را «درمان» نمی‌کنند، بلکه سعی می‌کنند علائم مربوط به آن را کاهش دهند.
با این حال Serc به عنوان یک سرکوب کننده دهلیزی، بهترین اثرات خود را در فاز حاد (چند روز اول) که سیستم دهلیزی بیش فعال است، دارد. پس از این مدت زمان، اثربخشی آن کاملاً محدود است و در بسیاری از موارد می‌تواند نجر به مشکلات طولانی مدت سرگیجه شود.
درمان با کورتیکواستروئید
نشان داده شده است که داروهای مبتنی بر استروئید مانند متیل پردنیزولون و گلوکوکورتیکوئیدها به کاهش طول فاز حاد نوریت کمک می‌کنند. این استروئیدها به کاهش التهاب عصب دهلیزی و کاهش آسیب مستقیم به خود عصب کمک می‌کنند. با این حال، بهتر است آنها را در هفته اول از شروع علائم، زمانی که التهاب فعال وجود دارد، مصرف کنید.
توانبخشی دهلیزی
توانبخشی دهلیزی به عنوان درمان اولیه برای نوریت دهلیزی در نظر گرفته می‌شود. مطالعات نتایج عالی مربوط به درمان توانبخشی (درمان توانبخشی دهلیزی – VRT) را نشان داده است. توانبخشی مشکلات خاص مربوط به اندام دهلیزی آسیب‌دیده را شناسایی می‌کند. سپس از تمرینات توانبخشی دهلیزی برای بهبود و کاهش تدریجی علائم استفاده می‌کند.
تمرینات می‌تواند شامل اجزای تثبیت نگاه (چشم و سر)، تعادل، حساسیت زدایی از حرکات سر و بدن، حس عمقی (آگاهی از موقعیت)، ردیابی بینایی و موارد دیگر باشد.
مطالعه پیشنهادی: فیستول پری لنف چیست؟
تحقیقات کنونی نشان می‌دهد که شایع‌ترین علت نوریت دهلیزی ناشی از عفونت ویروسی گوش داخلی است. آسیبی که به عصب دهلیزی وارد می‌شود مشابه آسیبی است که از ویروس هرپس زوستر ناشی می‌شود. علل دیگر می‌تواند شامل لخته شدن خون موضعی (ترومبوز) و کمبودهای خودایمنی باشد.
این محرک‌ها یک فرآیند التهابی را در سطح عصب دهلیزی ایجاد می‌کنند که منجر به کاهش جریان خون موضعی و آسیب سلول‌های عصبی دهلیزی می‌شود. این التهاب اولیه علائم فاز حاد بسیار شدیدتری را ایجاد می‌کند که در بالا ذکر شد. سپس پس از چند روز، با کاهش التهاب، آسیب عصب دهلیزی موضعی منجر به علائم پس از دوره حاد می‌شود.
سوالات متداول در مورد نوریت دهلیزی
در ادامه به چند مورد از پرتکرارترین سوالات بیماران دچار این عارضه میپردازیم:
آیا نوریت دهلیزی درمان پذیر است؟
سرگیجه شدید و علائمی که در مرحله حاد بروز می‌کنند، طی 1 تا 3 روز اول به طور قابل توجهی بهبود می‌یابند. و بسیاری از بیماران (50٪) می‌توانند تا 6 هفته پس از شروع علائم احساس بهتری داشته باشند. با این حال، بخش قابل توجهی بیماران نیز علائم بهبودی را تجربه نمی‌کنند. این بیماران اغلب به اشتباه فکر می‌کنند که احساس بهتری دارند، در حالی که در واقعیت (آگاهانه یا ناخودآگاه) از حرکات و فعالیت هایی که باعث ایجاد علائم آنها می‌شود اجتناب کرده اند.healthline
آیا نوریت دهلیزی عود می‌کند؟
مطالعات نشان می‌دهد که فقط 1.9٪ از موارد نوریت دهلیزی می‌تواند دوباره رخ دهد. با این حال، علائم ناشی از یک مورد نوریت دهلیزی می‌تواند برای سال‌ها ادامه داشته باشد.
آیا نوریت دهلیزی مسری است؟
ویروس‌ها از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند، بنابراین از نظر فنی، فرد مبتلا به نوریت دهلیزی آن را از یک عفونت ویروسی منتقل می‌کند. با این حال، بیماری “نوریت دهلیزی” به خودی خود مسری نیست، و شما نباید نگران باشید که فردی که از علائم این بیماری رنج می برد، این علائم را به شما منتقل کند.
آیا نوریت دهلیزی در MRI نشان داده می‌شود؟
خیر. آسیب ناشی از نوریت دهلیزی در سطح اعصاب و سلول‌های عصبی رخ می‌دهد. تست‌های ام آر آی یا سی تی اسکن وضوحی برای نشان دادن این سطح از جزئیات ندارند.
آیا نوریت دهلیزی می‌تواند باعث سردرد شود؟
برخی از بیماران ممکن است شروع یا افزایش سردرد را تجربه کنند که می‌تواند مربوط به فشار روی سر و مغز باشد. همچنین ممکن است به فشار بر روی گردن منجر شود که اغلب با سرگیجه قابل توجهی همراه است که باعث ایجاد درد ارجاعی به سر می‌شود.
