اگر در لایه‌های بافتی محافظ مغز و نخاع تومورهایی به وجود آیند، به آن مننژیوم (Meningioma) می‌گویند؛ لایه‌های محافظ مغز و نخاع مننژ نامیده می‌شوند و علت نامگذاری تومورهای این ناحیه نیز به همین دلیل است. در اکثر موارد، تومورهای Meningioma خوش خیم هستند؛ اما در مواردی نیز ممکن است به تومورهای بدخیم تبدیل شده و سرطانی گردند.
مننژیوم در هر نقطه‌ای از مغز و نخاع می‌تواند به وجود آید. نوع علائمی که این نوع تومورها نشان می‌دهند، به محل ایجاد آن‌ها بستگی دارد. از دست دادن بینایی، ایجاد مشکلات شنوایی، ضعف در پاها و بازوها و تشنج از علائم آن به حساب می‌آیند. با این حال، ممکن است مننژیوما رشد بسیار آهسته‌ای داشته باشند و تا سال‌ها هیچ گونه علامتی نشان ندهند.
در ادامه این مطلب از کلینیک گوش تهران، توضیحات بیشتری درباره مننژیوما، علائم و درمان تومور Meningioma ارائه خواهیم داد.
مننژیوم چیست؟
در اطراف مغز و نخاع، سه لایه بافتی محافظ وجود دارند که از اعصاب شما محافظت می‌کنند. به این سه لایه مننژ گفته می‌شود؛ هنگامی که در بین این لایه‌ها تومور تشکیل شود، به آن مننژیوم می‌گویند. Meningioma می‌تواند خوش خیم یا بدخیم باشد؛ اما در اکثر موارد، تومورهای ایجاد شده خوش خیم هستند.clevelandclinic
با این حال، محل قرار گرفتن تومور در علائمی که به وجود می‌آورد و شدت آن‌ها تاثیرگذار است؛ در واقع، گاهی تومور خوش خیم بزرگ است و به نواحی اطراف خود فشار وارد می‌آورد، همین مساله باعث بروز مشکلات جدی در مغز و اختلال در عملکرد آن خواهد شد.
در اکثر موارد،Meningioma در نزدیکی منحنی بیرونی مغز دیده می‌شود؛ البته قاعده جمجمه هم می‌تواند محل مناسبی برای رشد مننژیوما باشد، اما Meningioma ستون فقرات، گونه نادری از این تومورها به حساب می‌آید.
علائم مننژیوما؛ مهم‌ترین علائم تومور مننژیوم
رشد مننژیوم اغلب آهسته و بدون علامت خاصی انجام می‌گیرد؛ به همین دلیل نیز معمولا این تومورها زمانی تشخیص داده می‌شوند که خیلی بزرگ شده باشند! در هر حال، بسته به محل تومور، پس از بزرگ شدن آن علائم و نشانه‌های Meningioma به تدریج ظاهر می‌شوند؛ این علائم معمولا در ابتدا خفیف بوده و به تدریج شدیدتر می‌گردند.cancerresearchuk
از مهم‌ترین علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- ایجاد تغییر در بینایی مانند تاری یا دوبینی
- سردرد مخصوصا هنگام صبح
- زنگ زدن گوش و ضعف شنوایی (در این رابطه میتونین مقاله آموزشی ارتباط گوش درد و تومور مغزی رو مطالعه کنین)
- از دست دادن حافظه
- تغییر در قدرت بویایی
- مشکل در صحبت کردن و حرکات زبان
- ایجاد ضعف در بازوها و پاها
- تشنج
- تغییرات رفتاری یا شخصیتی
- سرگیجه
- تهوع و استفراغ
اگر به صورت ناگهانی دچار تشنج شدید یا اختلالات شدید حافظه در شما به وجود آمد، فورا به پزشک مراجعه کنید؛ بررسی علت ایجاد این گونه عوارض، به تشخیص زود هنگام Meningioma کمک می‌کند.
علت بروز تومورهای مننژیوم چیست؟
تشخیص علت این تومور، یکی از مسائل حل نشده در پزشکی است! البته تحقیقات بسیاری در این زمینه انجام گرفته، و نتایجی نیز در پی داشته‌اند؛ با این حال، هنوز هیچ دلیل قطعی برای ایجاد Meningioma وجود ندارد. اصلی‌ترین نتیجه‌ای که در تحقیقات علمی به دست آمده این است که علت آن می‌تواند ناشی از نقص در کروموزوم 22 باشد؛ وظیفه این کروموزوم، سرکوب کردن رشد تومورها در بدن است، بنابراین اختلال عملکرد آن باعث ایجاد مننژیوما می‌شود.
نکته دیگر اینکه ممکن است برخی فاکتورها یا عوامل بتوانند سلول‌های مننژ را تغییر دهند؛ در این صورت، آن‌ها از کنترل خارج شده و تومورهای جدید ایجاد می‌گردند.
در حالت کلی، برخی فاکتورهای ژنتیکی یا قرار گرفتن در معرض تشعشعات، می‌توانند در به وجود آمدن تومورهای Meningioma نقش داشته باشند! حتی هورمون‌ها نیز می‌توانند در ابتلا به این تومورها تاثیرگذار باشند؛ شاید به همین دلیل هم احتمال ابتلا به مننژیوما در بانوان بیشتر است. با وجود همه این توضیحات، تاثیر هیچ یک از این موارد به صورت قطعی ثابت نشده است.
طول عمر بیماران مننژیوم چقدر است؟
پیش از این اشاره کردیم که مننژیوما می‌تواند خوش خیم یا بدخیم باشد. همچنین گفتیم که علائم و شدت آن‌ها به محل ایجاد تومور بستگی دارد. بر اساس این تفاسیر، می‌توان گفت که طول عمر بیماران مننژیوم بسته به عوامل زیر متغیر است:
- اندازه تومور Meningioma
- محل تشکیل تومور
- بدخیم یا خوش خیم بودن تومور
- امکان برداشتن تومور با جراحی به صورت کلی یا جزئی
- سن بیمار
- وضعیت سلامت عمومی فرد
برای بزرگسالانی که به منینژیوم مبتلا هستند، اصلی‌ترین فاکتور برای تخمین طول عمر، سن آن‌ها است. به این معنا که هر چه بیماران جوان‌تر باشند، پاسخ آن‌ها به درمان‌هایی مانند جراحی بهتر است. با این حال، محل تشکیل تومور در نحوه درمان جراحی و میزان پاسخ به درمان تاثیرگذار خواهد بود.
آیا مننژیوم کشنده است؟
در حالت کلی نمی‌توان مننژیوما را یک بیماری کشنده دانست. زیرا تومورهای موجود در لایه‌های محافظ مغز و نخاع یا همان مننژها، می‌توانند خوش خیم یا بدخیم باشند. همچنین، گاهی محل تشکیل تومور به گونه‌ای است که می‌توان به کمک جراحی آن را خارج نمود؛ تمامی این موارد می‌توانند بر نتیجه درمان تومور تاثیر بگذارد.
نکته دیگر اینکه هر چه وجود تومور در مننژها زودتر تشخیص داده شود، درمان آن نتیجه بخش‌تر خواهد بود! بر اساس آمارهای به دست آمده، نرخ بقای ۵ ساله برای با تومور درجه یک بالاتر از ۹۵ درصد است؛ منظور از درجه یا گرید، میزان تغییر سلول‌های تومور نسبت به سلول‌های طبیعی است.
برای افراد مبتلا به تومورهای درجه ۲، نرخ بقا از ۸۱ درصد بیشتر خواهد بود. بیماران با تومور درجه ۳ نیز تا حدود ۵۰ درصد نرخ بقا خواهند داشت. این نکته را نیز در نظر داشته باشید که با پیشرفت علم پزشکی و یافتن روش‌های درمانی جدید، نرخ بقای مننژیوم بدخیم یا سرطانی، همواره در حال افزایش است.
اندازه تومور مننژیوم چقدر است؟
مننژیوماها بر اساس اندازه آن‌ها در سه گروه اصلی تقسیم بندی می‌شوند. دسته‌بندی اندازه آن‌ها به قرار زیر است:
- تومورهای کوچک که معمولا قطری کمتر از ۳ سانتی‌متر دارند
- تومورهای بزرگ که قطر آن‌ها بین ۳ تا 5 سانتی‌متر است
- تومورهای خیلی بزرگ که قطری بیشتر از ۵ سانتی‌متر دارند
بهترین روش‌هایی که برای درمان مننژیوم به کار می‌روند
انتخاب درمان برای Meningioma باید بر اساس عوامل متعددی انجام گیرد. از مهم‌ترین فاکتورهای موثر در درمان مننژیوم می‌توان موارد زیر را نام برد:
- اندازه و محل تومور
- سرعت رشد و میزان تهاجمی بودن تومور
- وضعیت سلامت عمومی بدن بیمار
- سن فرد
- هدف از درمان بیمار
در نظر داشته باشید که برخی از Meningioma ها نیازی به درمان فوری ندارند! این بیماران تنها باید تحت نظر پزشک متخصص قرار گیرند؛ تشخیص اینکه آیا مننژیوما نیاز به درمان دارد یا خیر، به عهده پزشک متخصص است.
در ادامه رایج‌ترین روش‌های درمان مننژیوم را معرفی می‌کنیم:
انجام عمل جراحی مانند جراحی قاعده جمجمه
بسته به اینکه شدت علائم و نشانه‌های مننژیوم چقدر باشد، پزشک متخصص انجام جراحی را توصیه می‌کند. جراحی می‌تواند برای حذف کامل یا بخشی از تومور انجام گیرد؛ این مساله به محل تومور بستگی دارد. در صورتی که تومور در محل‌های حساسی از مغز ایجاد شده باشد، ممکن است تنها قسمت‌هایی از آن حذف گردند.
یکی از روش‌های جراحی برای حذف مننژیوماها، جراحی قاعده جمجمه است. این نوع جراحی عمدتا برای حذف مننژیوم قاعده جمجمه به کار می‌رود؛ بسته به نوع تومور و اندازه آن، با دو روش کم تهاجمی و سنتی (جراحی باز) می‌توان این جراحی را انجام داد.
پرتو درمانی (رادیوتراپی)
ممکن است اندازه و محل تومور به گونه‌ای باشد که نتوان آن را به طور کامل با جراحی حذف نمود. در چنین مواردی، جراح تا حد امکان سلول‌های تومور را خارج می‌کند. باقیمانده تومور Meningioma از طریق پرتو درمانی و تابش اشعه برطرف می‌شود. هدف اصلی از پرتودرمانی مننژیوم، حذف سلول‌های سرطانی باقیمانده تومور و از بین بردن احتمال عود آن است.
تحقیقات بسیاری در زمینه پرتو درمانی با کمترین آسیب به بافت‌های سالم و بیشترین بازده، در حال انجام هستند. بر همین اساس، گزینه‌های مختلفی برای پرتو درمانی Meningioma در دسترس هستند که عبارتند از:
- رادیو سرجری استریو تاکتیک (SRS)
- رادیو تراپی استریو تاکتیک تکه تکه (SRT)
- پرتو درمانی با شدت تعدیل شده (IMRT)
- تابش پرتو پروتونی
شیمی درمانی برای مننژیوم
معمولا از شیمی درمانی برای درمان مننژیوم استفاده نمی‌شود؛ با این حال، اگر امکان جراحی وجود نداشته باشد، استفاده از شیمی درمانی به کاهش علائم بیماری کمک می‌کند. حتی برای افرادی که به رادیوتراپی پاسخ درمانی مناسبی نمی‌دهند، ممکن است پزشک استفاده از داروهای شیمی‌درمانی را راهکار مناسبی تشخیص دهد.
بیمارانی که درمان منیزیم رو پشت سر می‌گذارند، باید در دوره‌های منظم تحت معاینه قرار گیرند. پیگیری این مساله کمک می‌کند تا در صورت عود تومور، روش‌های درمانی مناسب در پیش گرفته شوند.
مراقبت‌های حین درمان مننژیوم
درمان مننژیوم عموما علائم جسمی و روانی برای بیمار در پی دارد؛ به همین دلیل، معمولا تیم مراقبتی، آموزش‌هایی را به بیمار ارائه می‌دهند که به آن‌ها مراقبت تسکینی می‌گویند. اینگونه مراقبت‌ها به بیمار کمک می‌کنند تا با وضعیت جسمی و روانی بهتری، درمان خود را دنبال کند.
از رایج‌ترین اقداماتی که برای بهبود حال بیمار مبتلا به مننژیوم توصیه می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اصلاح رژیم غذایی و مصرف غذاهای مغذی
- مصرف برخی داروها
- استفاده از تکنیک‌های آرامش بخش
- دریافت حمایت از سوی خانواده و دوستان
- شرکت در فعالیت‌هایی که باعث بهبود عملکرد عصبی و کیفیت زندگی فرد می‌شود
بهترین کلینیک برای درمان مننژیوم با جراحی
پیش از این اشاره کردیم که یکی از راه‌های موثر برای درمان مننژیوم، جراحی قاعده جمجمه است. این روش جراحی عمدتا توسط جراح گوش و حلق و بینی و جراح سر و گردن قابل انجام است. تیم متخصصان در کلینیک گوش تهران، یکی از بهترین تیم‌هایی هستند که در این زمینه فعالیت دارند. چنانچه به دنبال بهترین متخصصان برای درمان مننژیوما و جراحی آن هستید، می‌توانید به کلینیک گوش تهران مراجعه کنید.
