علت سرگیجه در بیماران پارکینسونی چیست و چگونه درمان می‌شود؟

بیماری پارکینسون یکی از بیماری‌های پیشرونده است، که عوارض آن بیشتر به صورت اختلالات حرکتی، ظاهر می‌شوند. در این بین، احساس سرگیجه در بیماران پارکینسونی یک عارضه رایج آن است، که باعث عدم تعادل در هنگام حرکت می‌گردد. معمولا افرادی که سرگیجه ناشی از پارکینسون را تجربه می‌کنند، دچار احساس ضعف یا بی‌ثباتی می‌شوند؛ ضمن اینکه، این علائم، با پیشرفت بیماری شدیدتر خواهند شد. در این مقاله، قصد داریم علت سرگیجه در بیماران پارکینسونی را با جزئیات بیشتری بررسی کنیم.

از مهم‌ترین عواملی که ممکن است، باعث ایجاد سرگیجه در بیماران مبتلا به پارکینسون گردند، می‌توان به عوارض دارویی و فشار خون ارتواستاتیک (Orthostatic Hypotension (OH))، اشاره کرد. همچنین بیمارانی که تحت درمان با تحریک عمیق مغز، قرار می‌گیرند، این نوع سرگیجه را تجربه می‌کنند. برای درمان سبکی سر در بیماران پارکینسونی، ممکن است لازم باشد نوع دارو یا دوز مصرفی آن، تغییر کند.

همچنین، گاهی با تغییر رژیم غذایی و افزایش مصرف مایعات و نمک، می‌توان احساس سرگیجه در این گونه بیماران را کاهش داد. در نظر داشته باشید، که تمامی تغییرات یاد شده، تنها باید طبق دستور پزشک متخصص و بر اساس وضعیت بیمار انجام گیرند.

علت سرگیجه در بیماران پارکینسونی

احساس سرگیجه در بیماران پارکینسونی، دلایل متعددی دارد. معمولا، برای رفع حس سبکی سر، باید ابتدا عامل ایجاد آن برطرف شود. در ادامه، به عواملی که می‌توانند باعث ایجاد سرگیجه در بیماران مبتلا به پارکینسون شوند، اشاره می‌کنیم.

سرگیجه ناشی از مصرف دارو در بیماران پارکینسون

داروهای پارکینسون، و همچنین داروهای دیگری که برای برخی مشکلات پزشکی، مانند فشار خون بالا، مصرف می‌شوند، می‌توانند احساس سرگیجه را ایجاد یا تشدید کنند. سرگیجه و شدت آن، به مقدار دوز داروی مصرفی و نوع آن بستگی دارد. معمولا در افرادی که در اثر مصرف دارو دچار سرگیجه می‌شوند، کاهش دوز آن یا تغییر دارو، می‌تواند به کنترل عدم تعادل کمک کند.

برخی از داروهایی که حس سرگیجه در بیماران پارکینسونی را در پی دارند، شامل موارد زیر هستند:

• داروهای ضد تشنج
• داروهای ضد فشار خون
• آنتی بیوتیک‌ها
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای ضد درد و ضد التهاب
• داروهای ضد روان پریشی

این نکته را در نظر داشته باشید، که به هیچ عنوان، نباید هیچ یک از این داروها را سر خود، و بدون مشورت با پزشکتان، قطع کنید. شما باید وجود سرگیجه و سبکی سر را به پزشک خود گزارش دهید؛ او می‌تواند بر اساس شرایط شما، و با توجه به علائم ایجاد شده، نوع دارو را تغییر داده یا دوز مصرفی آن را کاهش دهد. این نکته را همواره در نظر داشته باشید، که مصرف به موقع و صحیح داروها، می‌تواند به مدیریت بیماری پارکینسون کمک کرده، و در کاهش شدت علائم آن تاثیر داشته باشد.

سرگیجه ناشی از افت فشار خون ارتواستاتیک

یکی از دلایل اصلی سرگیجه در بیماران پارکینسونی، افت فشار خون ارتواستاتیک (OH) است. تعریف پزشکی افت فشار خون ارتواستاتیک، به معنای افت فشار خون سیستولیک به اندازه ۲۰ میلیمتر جیوه یا پایین آمدن فشار خون دیاستولیک به اندازه ۱۰ میلی‌متر جیوه نسبت به حالت نشسته یا دراز کشیده است؛ این اتفاق، در عرض ۳ دقیقه پس از ایستادن از حالت نشسته یا خوابیده، رخ می‌دهد! هنگامی که افت فشار خون نسبت به حالت طبیعی آن، بسیار زیاد باشد، علائم زیر ظاهر می‌گردند.

• احساس سبکی سر یا سرگیجه
• احساس ضعف
• رنگ پریدگی صورت
• خستگی تاری دید
• اختلالات شناختی

برای افرادی که افت فشار خون ارتوستاتیک (OH) در آن‌ها شدید است، ایستادن سریع، باعث از دست دادن تعادل می‌گردد. گاهی شدت افت فشار خون، چنان شدید است، که فرد در معرض غش قرار گرفته و حتی احتمال سقوط او نیز وجود دارد.

علت بروز سرگیجه در بیماران پارکینسونی در اثر پدیده OH، این است که در هنگام تغییر موقعیت ناگهانی، رگ‌های خونی در اندام تحتانی، نمی‌توانند حجم خون مورد نیاز را در بدن انتقال دهند. در واقع، در این حالت، حجم بالایی از خون موجود در بدن، در رگ‌های پا جمع شده و نمی‌تواند به سمت قلب یا مغز پمپاژ گردد. در نتیجه، مقدار خون دریافتی در مغز کاهش پیدا کرده و باعث بروز سرگیجه می‌شود.

افت فشار خون ارتواستاتیک، در چه کسانی بیشتر رخ می‌دهد؟

در افراد سالمندی که سالیان طولانی، به بیماری پارکینسون مبتلا بوده‌اند، احتمال بروز پدیده OH بیشتر است. معمولا ۱۵ تا ۵۰ درصد از افراد مبتلا به این بیماری، سبکی سر ناشی از افت فشار خون ارتواستاتیک را تجربه می‌کنند. برای درمان سرگیجه در بیماران پارکینسونی، که از OH ناشی می‌شود، می‌توان با نوشیدن ۶ تا ۸ لیوان آب در روز، بدن را هیدراته نگه داشت؛ این کار، به کنترل فشار خون کمک می‌کند.

مطالعه پیشنهادی: ارتباط کم خونی با سرگیجه

همچنین، معمولا پزشک متخصص به بیمار مبتلا به اختلال مغزی پارکینسون، توصیه می‌کند تا از جوراب‌های فشرده استفاده کند. مصرف نمک و کافئین نیز، برای درمان افت فشار خون OH و سرگیجه در بیماران پارکینسونی، راهکار مناسبی خواهد بود. گاهی پزشک برای بهبود سریع‌تر حال بیمار، داروهای خاصی را تجویز می‌کند، که در حفظ آب بدن و افزایش فشار خون در حالت ایستاده، موثر هستند.

میگرن در بیماران پارکینسونی

عامل دیگری که می‌تواند باعث سرگیجه در بیماران پارکینسونی شود، میگرن است؛ این حالت آزار دهنده که با عدم تعادل همراه است را سرگیجه وستیبولار نیز می‌نامند. افرادی که به اختلال میگرن مبتلا هستند، و سردردهای میگرنی را تجربه می‌کنند، با احتمال بیشتری به سرگیجه و سبکی سر مبتلا می‌گردند. بنابراین، عدم تعادل در بیماران پارکینسونی، می‌تواند ناشی از اختلال میگرن باشد.

مطالعه پیشنهادی: اورای میگرن چیست؟

تحریک عمیق مغز (DBS)

یکی از دلایلی که ممکن است منجر به بروز سرگیجه در بیماران پارکینسون گردد، درمان با تحریک عمیق مغزی است. در واقع، گاهی بیماران برای بهبود وضعیت حرکتی خود، تحت درمان با تحریک عمیق مغزی قرار می‌گیرند. این روش، زمانی استفاده می‌شود که علائم حرکتی پارکینسون، با دارو درمانی کنترل نشوند.^{parkinsonsdisease.net}

تحریک عمیق مغزی، یک روش جراحی است که با انجام آن، احساس سرگیجه و سبکی سر در بیمار شکل می‌گیرد. در این روش، احساس عدم تعادل و تصور چرخش محیط، بلافاصله پس از کاشت حین جراحی، به وجود می‌آید. بیماری که تحت این روش درمانی قرار می‌گیرد، باید هنگام روشن یا خاموش بودن دستگاه، به وجود سرگیجه دقت کند. معمولا برای مشخص کردن علت سبکی سر در حین DBS، بهتر است دستگاه خاموش و روشن شود، تا وجود یا عدم وجود سرگیجه ارزیابی گردد. در صورتی که با خاموش شدن دستگاه، این احساس از بین برود، پزشک در مورد موقعیت دستگاه و برنامه جدید درمانی، تصمیم می‌گیرد.

مشکلات تعادلی که باعث سرگیجه می‌شوند

در یک مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۱ انجام گرفت، مشخص شد که علت سرگیجه در بیماران پارکینسونی می‌تواند ناشی از کم کاری دهلیزی باشد. در واقع، در این تحقیق مشخص شد که مشکلات تعادلی ناشی از عملکرد گوش داخلی، می‌تواند باعث سرگیجه در بیماران مبتلا به پارکینسون گردد.

سرگیجه ناشی از BPPV

سرگیجه موضعی حمله‌ای خوشخیم (BPPV)، به گونه‌ای از احساس گیجی و چرخش سر گفته می‌شود، که در رختخواب به وجود می‌آید. BPPV عموما در اثر تغییر وضعیت کریستال‌ها در داخل گوش ایجاد می‌گردد. در این حالت، شخص معمولا یک سرگیجه چند ثانیه‌ای را تجربه می‌کند، که می‌تواند بسیار ترسناک باشد؛ حتی فرد در این حالت، با تهوع شدید روبرو می‌شود.

برای تشخیص و درمان علت سرگیجه BPPV، پزشک متخصص باید معاینات فیزیکی دقیقی را با استفاده از روش‌های تخصصی، انجام دهد. انجام برخی تمرین‌های حرکتی، می‌توانند به حل مشکل سرگیجه در بیماران پارکینسونی کمک کند. در واقع، این تمرین‌ها باعث می‌شوند تا موقعیت کریستال‌های گوش اصلاح شده، و مشکلات تعادلی ناشی از اختلالات گوش برطرف گردند. در این تمرینات، مراقب بهداشتی به شما آموزش می‌دهد، تا سر را در موقعیت‌های مختلف قرار دهید؛ در این صورت، مشکل جابجایی کریستال‌ها برطرف خواهد شد.

عوامل متفرقه برای سرگیجه در بیماران پارکینسونی

غیر از مواردی که در بالا به عنوان علت سرگیجه در بیماران پارکینسونی معرفی کردیم، علل دیگری نیز می‌توانند در این موضوع، نقش داشته باشند. برخی از مهم‌ترین فاکتورهای خطر، که در ایجاد عدم تعادل در بیماران مبتلا به پارکینسون، تاثیرگذار هستند، عبارتند از:

• سکته مغزی
• حمله ایسکمی گذرا
• اضطراب
• بیماری‌های قلبی
• آنفولانزا
• سرماخوردگی
• کم آبی بدن

سرگیجه در بیماران پارکینسونی می‌تواند به دلیل مشکلات مربوط به سیستم عصبی و اختلال در تعادل باشد؛ این نوع سرگیجه ممکن است در شرایط خاصی تشدید شود. گاهی در شرایط خاص و در بعضی از افراد معدود، برای درمان پارکینسون از rTMS استفاده میشود که میتواند در کاهش علائم این بیماری تاثیرگذار باشد! اما گهگاهی حتی همین rTMS باعث گیج رفتن سر و سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز (TMS) میشود.

چرا سرگیجه در بیماران پارکینسونی اهمیت دارد؟

یکی از مشکلاتی که بیماران مبتلا به پارکینسون با آن مواجه می‌شوند، سرگیجه و احساس سبکی در سر است. با توجه به اینکه اختلالات حرکتی در بیماران مبتلا به پارکینسون، اصلی‌ترین عوارض این بیماری به حساب می‌آید، بنابراین عدم تعادل ناشی از سرگیجه در این بیماران، مشکلات فراوانی را به وجود می‌آورد.

سرگیجه در بیماران پارکینسونی، به دلایل مختلفی می‌تواند ایجاد گردد. برای مثال، هنگامی که فرد از حالت درازکش به حالت نشسته یا ایستاده در می‌آید، ممکن است دچار سرگیجه شود؛ این مساله، عمدتا به کاهش فشار خون ارتواستاتیک، مربوط خواهد بود. هر چند احساس سبکی سر، تنها به بیماران پارکینسونی محدود نمی‌شود؛ اما وجود سرگیجه در این گونه افراد، خطراتی به مراتب بیشتر در پی دارد. بنابراین باید علت این نوع سرگیجه، در اسرع وقت برطرف گردد.

برای رفع سرگیجه در بیماران پارکینسونی به کجا مراجعه کنیم؟

سرگیجه در بیماران پارکینسونی، مخصوصا مواردی که به کانال دهلیزی گوش مربوط می‌شوند، باید توسط یک متخصص گوش، حلق و بینی بررسی گردند؛ این پزشکان با بررسی علائم بیماری و علت یابی آن، برنامه‌ریزی درمانی مناسبی برای بیماران انجام می‌دهند.

در کلینیک گوش تهران، چند تن از بهترین متخصصان گوش، حلق و بینی در تهران حضور دارند. این پزشکان، انواع خدمات درمانی در این زمینه را به بیماران ارائه می‌دهند. جهت دریافت نوبت از پزشکان کلینیک گوش تهران، می‌توانید به قسمت تماس با ما مراجعه نمایید.

سرگیجه در بیماران پارکینسونی، به عوامل مختلف بستگی دارد؛ برای درمان آن، باید علت سرگیجه به طور دقیق تعیین گردد. عوارض داروها، کاهش فشار خون ارتواستاتیک، BPPV و نارسایی دهلیزی در گوش داخلی، از رایج‌ترین علل سرگیجه در بیمار پارکینسونی، محسوب می‌شوند. تغییر دوز دارو، افزایش مصرف نمک و تغییر رژیم غذایی، همچنین، انجام تمرینات حرکتی، می‌توانند به بهبود احساس سبکی سر در بیماران پارکینسون، کمک کنند. تنها یک پزشک متخصص می‌تواند این مشکلات را بررسی کرده و برای درمان بیمار تصمیم‌گیری نماید.