تحریک مغناطیسی مغز (TMS)، از بهترین روش‌هایی است که با هدف درمان بیماری‌های سلامت روان، به کار می‌رود؛ با اینکه عوارضی مانند سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز، ممکن است کمی برای فرد آزاردهنده باشد، اما بازده این روش درمانی چنان زیاد است، که بسیاری از متخصصان، آن را برای درمان انواع اختلالات روانی، مانند افسردگی، وسواس و اضطراب یا حتی میگرن، توصیه می‌کنند.
در حالت کلی، فرایند درمان اختلالات روانی، زمانبر و تا حدودی طاقت فرسا است! اما استفاده از برخی روش‌های میانبر، مانند تحریک ترانس کرانیال مغناطیسی مغز (TMS)، می‌تواند روند درمان را تسریع کند؛ معمولا از این روش درمانی، در کنار سایر روش‌های درمان خط اول، مانند روان درمانی و درمان دارویی، استفاده می‌شود. در این مقاله، قصد داریم به بررسی عوارض TMS و علت سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز بپردازیم.
عوارض درمان بیماری‌های روانی با TMS چیست؟
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های درمان با تحریک مغناطیسی مغز TMS این است، که این روش تهاجمی نبوده و عوارض بسیار ناچیزی دارد. برای مثال، سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز، یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی این روش درمانی، به حساب می‌آید؛ اما این نوع سرگیجه، معمولا تا چند ساعت پس از جلسه درمانی بیمار، برطرف می‌گردد! به همین دلیل، جای نگرانی نیست و با کمی استراحت می‌توان به وضعیت عادی بازگشت.
غیر از بروز سرگیجه، احساس خستگی، خواب آلودگی و سردرد نیز می‌توانند برای فرد آزاردهنده باشند. با این حال، این گونه عوارض نیز، کوتاه مدت بوده و با کمی استراحت برطرف خواهند شد.
مراقبت‌های بعد از درمان با TMS
معمولا به افرادی که شدت عوارض در آن‌ها نسبتا زیاد است، توصیه می‌شود که از رانندگی یا فعالیت‌هایی که به تمرکز زیاد نیاز دارند، بلافاصله پس از جلسات درمانی، خودداری کنند؛ هر چند معمولا، با تکرار جلسات درمانی تی ام اس، می‌توان شدت عوارض را به طور قابل توجهی کاهش داد.
لازم است به این نکته اشاره کنیم، که بیمار باید در طول جلسه درمان با تی ام اس، از محافظ گوش استفاده کند؛ در غیر این صورت، ممکن است مشکلات شنوایی حاد برای شخص به وجود آید. مشکلات شنوایی ناشی از این روش درمانی، به مراتب جدی‌تر از سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز خواهند بود. بنابراین، اگر مشکلات شنوایی داشتید، بد نیست به کلینیک گوش تهران مراجعه کنید تا وضعیت سلامت گوشتان بررسی گردد.
علت سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز چیست؟
یکی از سوالات رایج بیماران، این است که علت سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز چیست؟ در هنگام درمان با تحریک ترانس کرانیال مغناطیسی مغز یا TMS، کویل دستگاه بر روی سر قرار می‌گیرد؛ این کویل، یک میدان مغناطیسی دارد، که پالس‌های الکترومغناطیسی را به سمت سلول‌های عصبی روانه می‌کند. این پالس‌ها به صورت دوره‌ای و منظم، اعمال می‌گردند.
به دلیل نیرویی که کویل و پالس‌های مغناطیسی، به پوست سر و نواحی مختلف مغز وارد می‌کنند، بیمار کمی احساس ضربه و درد در پوست سر خواهد داشت. ایجاد میدان‌های مغناطیسی کوچک در مغز، و تحریک سلول‌های عصبی نیز، باعث ایجاد سرگیجه خواهد شد. البته شدت سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز، و همچنین ناراحتی در پوست سر، چندان زیاد نیست؛ معمولا فرد، با کمی استراحت و دراز کشیدن به حالت عادی باز می‌گردد.
چگونه می‌توان سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز را بهبود بخشید؟
سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز، می‌تواند بر تمرکز و تعادل افراد تاثیر بگذارد. این سرگیجه در اکثر موارد، با سردرد و احساس ناراحتی در پوست سر، همراه است. با این حال، با رعایت برخی مراقبت‌ها و استراتژی‌های ساده، می‌توان این گونه موارد را مدیریت نمود. برای مثال، استفاده از داروهای ضد درد بدون نسخه، می‌تواند شدت سردرد و سرگیجه را کاهش دهد.
نکته‌ای که وجود دارد این است، که معمولا عوارض جانبی این روش، مخصوصا سردرد و سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز، با گذشت چند جلسه درمانی بهبود پیدا می‌کنند. از این رو، در بسیاری از بیماران، پس از چند جلسه، شخص بدون نیاز به استراحت یا دارو، می‌تواند بلافاصله پس از اتمام درمان، به فعالیت‌های روزمره خود مشغول گردد.
مدت زمان سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز
سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز، ممکن است بلافاصله پس از اتمام درمان آغاز شده، و معمولا تا چند ساعت بعد ادامه دارد. شدت سرگیجه در افراد مختلف، متفاوت است؛ به همین دلیل، مدت زمانی که شخص با سرگیجه بعد از تی ام اس سر و کار دارد، برای هر فرد، فرق دارد. به این معنا که هر چه شدت سرگیجه بیشتر باشد، مدت زمان بیشتری نیز باید برای رفع آن استراحت نمود.
موارد کاربرد درمان با TMS چیست؟
درمان با تحریک مغناطیسی مغز، یک روش نوین برای بهبود عملکرد سلول‌های عصبی، در نواحی مربوط به خلق و خو، به حساب می‌آید. از این رو، برای درمان اختلالات روانی می‌توان از این متد و تکنیک استفاده نمود. البته سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز و سایر عوارض این روش، مخصوصا در جلسات ابتدایی درمان، کمی ناراحت کننده خواهند بود. با این حال، بازده سریع این روش در مقایسه با شوک الکتریکی و استفاده از الکترودهای کاشتنی (DMS)، آن را به یک روش محبوب تبدیل کرده است.
با اینکه تحقیقات زیادی درباره درمان انواع بیماری‌های روانی با TMS انجام گرفته اند، اما هنوز سوالات بی‌جواب در این مورد فراوان هستند. به نظر می‌رسد که درمان با تی ام اس، برای اختلالات زیر، بهترین نتیجه درمانی را در پی داشته باشند:
- درمان انواع افسردگی مانند افسردگی اساسی و افسردگی فراگیر (GAD)
- درمان اختلال وسواس فکری عملی (OCD)
- استرس و اضطراب
- استرس پس از سانحه (PTSD)
- بازتوانی سکته مغزی
- اسکیزوفرنی
- بیماری پارکینسون (علت سرگیجه در بیماران پارکینسونی)
- بیماری آلزایمر
- دردهای مزمن
- اعتیاد به نیکوتین
- بیماری مولتی اسکلروز (MS)
روش درمان با تحریک مغناطیسی مغز چگونه است؟
امروزه در درمان اختلالات روانی، شیوه‌ای نوین به کار می‌رود که با استفاده از خواص میدان الکترومغناطیسی، عمل می‌کند. مبنای اصلی این روش، که ترانس کرانیال مغناطیسی مغز (TMS) نام دارد، تحریک سلول‌های عصبی است. روش تی ام اس، یک روش بدون بیهوشی و جراحی است که طی آن، پالس‌های مغناطیسی به قسمت‌های مختلفی از مغز اعمال می‌گردند؛ در نتیجه، سلول‌های عصبی در این نواحی، تحریک می‌شوند و عملکرد آن‌ها بهبود پیدا می‌کند.
در واقع، پالس‌ها به قسمت‌هایی از مغز که وظیفه کنترل خلق و خو را دارند، اعمال می‌شوند و نورون‌ها تحریک می‌گردند؛ در نهایت، آن‌ها می‌توانند انتقال دهنده‌های عصبی و هورمون‌هایی مانند سروتونین و دوپامین، ترشح کنند. در نتیجه، بیماری‌های روانی مانند افسردگی، وسواس و استرس و اضطراب، که نسبت به داروهای ضد افسردگی مقاوم شده‌اند، به تدریج بهبود پیدا می‌کنند.
پالس‌های مغناطیسی به صورت مکرر اعمال می‌شوند و جریان‌هایی را در مغز القا می‌کنند! وظیفه این جریان‌ها، تحریک سلول‌های عصبی است؛ طبق این فرایند، سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز، امری طبیعی به نظر می‌رسد. با این حال، عوارض ناشی از این روش غیر تهاجمی، چنان ناچیز خواهد بود که استفاده از TMS، به یک نور امید برای بیماران مبتلا به اختلالات روانی تبدیل شده است.
مزایای درمان با تحریک مغناطیسی مغز چیست؟
درمان اختلالات روانی روانی با TMS، نوعی درمان امیدبخش برای اکثر بیماران به حساب می‌آید. به طوری که بسیاری از بیماران، با وجود سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز و عوارض دیگر، از نتیجه درمان خود کاملا رضایت دارند.
اثربخشی بیشتر نسبت به درمان دارویی
درمان با تحریک ترانس کرانیال مغناطیسی مغز، به طور خاص برای افرادی به کار می‌رود، که حداقل دو دوره از داروهای ضد افسردگی استفاده کرده باشند؛ بدون آنکه نتیجه درمانی دریافت کنند. در این گونه افراد، تحریک مغناطیسی مغز کمک می‌کند، تا سلول‌های عصبی مربوط به خلق و خو، تحریک شده و شروع به ساخت دوپامین و سروتونین کنند. این دقیقا همان هدفی است، که پزشکان متخصص با تجویز داروهای ضد افسردگی برای بیمار دنبال می‌کنند.
هنگامی که داروها نمی‌توانند سطح دوپامین و سروتونین را افزایش دهند، درمان تی ام اس می‌تواند سلول‌ها را مجبور به ساخت این گونه هورمون‌ها یا انتقال دهنده‌های عصبی کند.
مناسب برای افراد مقاوم به دارو
آمار نشان می‌دهند که TMS، یک امید تازه برای بیماران مقاوم به درمان، به حساب می‌آید. بر اساس نتایج به دست آمده، احتمال بهبودی برای افراد مبتلا به اختلالات روانی، که درمان TMS را انجام می‌دهند، حدود دو برابر بیشتر از کسانی است، که تنها با مصرف دارو تحت درمان قرار گرفته‌اند.
اثربخشی سریع روش TMS و ماندگاری نتایج
مشخص شده است که تقریبا ۶۰ درصد از بیمارانی که درمان TMS را دریافت می‌کنند، پس از دو هفته، شدت علائم بیماری در آن‌ها خفیف شده است. یکی از مهم‌ترین مزایای درمان با TMS این است که نتایج حاصل از آن، کوتاه مدت و برای یک بازه زمانی موقت نیست؛ بلکه عمده بیماران، تا ۱۲ ماه پس از اتمام درمان، از نتایج درمان خودراضی بوده‌اند!
غیر تهاجمی بودن درمان با TMS
یکی از مهم‌ترین مزایای درمان اختلالات روانی با TMS، غیر تهاجمی بودن آن است. در این روش درمانی، بیمار به هیچ گونه عمل جراحی یا بیهوشی نیازی ندارد؛ تنها کافی است تا روی صندلی نشسته یا روی تخت دراز بکشد و به مدت ۲۰ تا ۶۰ دقیقه، تحت تاثیر پالس‌های مغناطیسی قرار گیرد.
TMS؛ روشی نجات بخش است
بسیاری از بیماران مبتلا به افسردگی، افکار مرگ و خودکشی را در سر می‌پرورانند. هنگامی که این بیماران، تحت درمان افسردگی با TMS قرار می‌گیرند، به تدریج، علائم بیماری در آن‌ها بهبود پیدا می‌کند. این مساله، باعث می‌شود تا افکار خودکشی و مرگ تا حدودی از بین بروند. قطعا حفظ جان بیمار افسرده، نسبت به تحمل کمی سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز، ارزش بیشتری خواهد داشت.
جمع‌بندی درباره روش TMS
روش TMS، روشی است که با تحریک نورون‌های مغزی، آن‌ها را ناچار به ساخت دوپامین و سروتونین می‌کند. با این که بازده این روش درمانی زیاد است، اما هنوز تحقیقات بسیاری باید درباره آن انجام گیرد. سرگیجه بعد از تحریک مغناطیسی مغز، یکی از عوارض این روش است که معمولا چند ساعت پس از جلسه درمانی، برطرف می‌گردد. با توجه به اثربخشی سریع روش ترانس کرانیال مغناطیسی مغز و بازده بالای آن، این روش نزد متخصصان و بیماران، بسیار محبوب است.
