اختلال سیستم وستیبولار چیست؟

سرگیجه(vertigo) و گیجی از علائم اختلال سیستم وستیبولار(vestibullar) است. اختلالات تعادل در هر سنی ممکن است ایجاد شود، اما با افزایش سن بیشتر دیده می‌شود. موارد خاصی می‌توانند بر روی سیگنال‌های موجود در هر قسمت از سیستم دهلیزی که باعث ایجاد علائم می‌شود، تأثیر بگذارند. در ادامه سعی شده است تا شمارا بیشتر با اختلال سیستم وستیبولار آشنا کنیم.

اختلال سیستم وستیبولار چیست؟

گوش انسان سیستم پیچیده از استخوان و غضروف است. درون آن شبکه‌ای از کانال‌ها قرار دارد. به این کانال‌ها، کانال‌های نیم دایره‌ای گفته می‌شود. کانال‌ها از مایع پر شده‌اند. موقعیت مایع با حرکت سر تغییر می‌کند. سپس یک گیرنده در داخل گوش، اطلاعات را به مغز می‌فرستد. این قسمت‌ها، به سیستم دهلیزی یا سیستم وستیبولار شناخته می‌شوند.

ارتباط بین گوش داخلی و مغز به فرد کمک می‌کند تعادل خود را هنگام بلند شدن از رختخواب یا عبور از روی زمین ناهموار حفظ کند. اگر یک بیماری یا صدمه، به سیستم وستیبولار آسیب برساند؛ دچار اختلالات سیستم وستیبولار می‌شوید. سرگیجه و اختلال در تعادل رایج‌ترین علائم هستند. اما ممکن است  بر عملکرد شنوایی و بینایی نیز تاثیر بگذارد.

چه عواملی باعث اختلالات تعادل دهلیزی می‌شود؟

عوامل مختلفی می‌توان در عملکرد صحیح سیستم وستیبولار نقش داشته باشد. دراین قسمت علل شایع اختلالات سیستم وستیبولار ( سیستم تعادل دهلیزی) بیان می‌شود. این علل عبارتند‌از:

• داروها
• عفونت‌ها
• مشکلات گوش داخلی، مانند اختلالات گردش خون گوش و بیماری منییر(menieres disease)
• بقایای کلسیم در کانال‌های نیم دایره گوش
• مشکلاتی که ریشه در مغز دارد، از جمله آسیب مغزی ضربه‌ای

علائم اختلالات تعادل دهلیزی چیست؟

در صورت بروز اختلال در سیستم وستیبولار، بدن علائمی را از خود بروز می‌دهد. علائم شایع اختلال تعادل دهلیزی عبارتند از:

• سرگیجه
• احساس عدم تعادل
• احساس شناور بودن یا چرخش محیط
• تاری دید
• زمین خوردن یا لغزش

علائم کمتر شایع عبارتند از:

• حالت تهوع
• اسهال
• استفراغ
• اضطراب
• ترس
• تغییر در ریتم قلب شما

اختلالات شایع در سیستم وستیبولار

اختلالات شایع در سیستم وستیبولار عبارت‌اند از:

سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم (BPPV)

سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم (BPPV)(benign paroxysmal positional vertigo) از شایعترین علل سرگیجه وضعیتی است. در این نوع سرگیجه احساس ناگهانی چرخش یا تاب خوردن احساس می‌شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که بلورهای کوچک کلسیم در یک قسمت از گوش به منطقه‌ای منتقل می‌شوند که نباید باشند. این  حالت باعث می‌شود که گوش داخلی به مغز پیام دهد که در حال حرکت هستید در حالی که واقعاً اینگونه نیستید.

BPPV از طریق یک سری حرکات سر و مانورهای اضلاحی توسط شنوایی شناس قابل درمان است. این مانورها، کریستال‌ها را دوباره به همان جایی که قرار است باشند بر می‌گرداند.

لابیرنتیت

لابیرنتیت(neuro labyrinthitis) زمانی اتفاق می‌افتد که حلزون گوش دچار التهاب شود. این امر نه تنها تعادل و شنوایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه ممکن است باعث گوش درد، فشار، حالت تهوع و تب شدید شود.

اگر لابیرنتیت ناشی از عفونت باکتریایی باشد، ممکن است لازم باشد آنتی بیوتیک مصرف شود. پزشک همچنین ممکن است داروهای استروئیدی را برای کمک به کاهش التهاب یا نوع دیگری از داروهای ضد تهوع را برای کمک به استفراغ و سرگیجه توصیه کند.

نوریت دهلیزی

عفونت‌های ویروسی بدن مانند آبله مرغان یا سرخک می‌تواند این اختلال را ایجاد کند. نوریت دهلیزی بر عصب هشتم مغزی تأثیر می‌گذارد که اطلاعات صوتی و تعادل را از گوش داخلی به مغز می‌فرستد. شایعترین علائم سرگیجه ناگهانی همراه با حالت تهوع، استفراغ و مشکل در راه رفتن است. برای معالجه نوریت دهلیزی، پزشک ممکن است به شما دارو بدهد تا ویروس عامل آن را از بین ببرد.

اختلال عملکرد دهلیزی دو طرفه

کاهش یا از دست دادن عملکرد دهلیزی به طور دو طرفه منجر به مشکل در حفظ تعادل، به ویژه هنگام راه رفتن در تاریکی یا روی سطوح ناهموار و کاهش توانایی دیدن بیمار در هنگام حرکات سر می‌شود. افت عملکرد دهلیز دو طرفه می‌تواند به صورت ثانویه در تعدادی از مشکلات مختلف رخ دهد.

اختلال SPD چیست؟

اختلال پردازش حسی وضعیتی به عنوان SPD شناخته می‌شود. در این اختلال، مغز در دریافت و پاسخ به اطلاعاتی که از طریق حواس وارد می‌شود، دچار مشکل می‌شود. قبلاً به عنوان اختلال عملکرد تلفیق حسی شناخته می‌شد. برخی از افراد مبتلا به اختلال پردازش حسی نسبت به مواردی که در محیط زندگی خود دارند بسیار حساس هستند. اصوات رایج ممکن است دردناک یا طاقت فرسا باشند.

مشکلات پردازش حسی معمولاً در کودکان مشخص می‌شود. اما می‌توانند بزرگسالان را نیز تحت تأثیر قرار دهند. مشکلات پردازش حسی معمولاً در اختلالات رشدی مانند اختلال طیف اوتیسم دیده می‌شود. اختلال پردازش حسی به عنوان یک اختلال مستقل شناخته نمی‌شود.

چگونه اختلال سیستم وستیبولار تشخیص داده می‌شود؟

بسیاری از شرایط می‌تواند باعث سرگیجه و سبکی سر شود. ممکن است لازم باشد به یک متخصص گوش، بینی و گلو مراجعه کنید. پس از بررسی سابقه پزشکی، درمانی پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند.

• تست شنوایی سنجی(audiometry)
• تست بینایی
• آزمایش خون
• آزمایشات تصویربرداری از سر و مغز
• آزمایشات بالینی تعادل

چگونه اختلال تعادل دهلیزی درمان می‌شود؟

درمان اختلالات وسیستم وستیبولار به بیمار بستگی دارد. بسته به علت اختلال، درمان ممکن است متفاوت باشد.

درمان بیماری‌های زمینه‌ای

ممکن است عوامل زمینه‌ای همچون عفونت گوش منجر به اختلال در سیستم وستیبولار گردد به همین منظور ممکن است به درمان دارویی مانند آنتی بیوتیک یا درمان‌های ضد قارچی نیاز باشد. این می‌تواند عفونت گوش را که باعث اختلال در سیستم تعادلی بدن شده است، درمان کند.

تغییر در سبک زندگی

با تغییر در رژیم غذایی و فعالیت‌های روزمره ممکن است برخی علائم کاهش یابد. به طور مثال ترک سیگار یا پرهیز از نیکوتین میتوند تاثیر بسزایی در نحوه زندگی فرد بگذارد.

مانورهای اصلاحی حرکتی

مانورهای حرکتی، یک سری حرکات تخصصی سر و بدن است. هدف این مانورها این است که ذرات موجود در کانال‌های نیم دایره گوش را در موقعیتی قرار دهد که علائم را تحریک نکنند.

عمل جراحی

وقتی دارو و سایر روش‌های درمانی قادر به کنترل علائم بیمار نباشند، ممکن است نیاز به جراحی باشد. این روش به علت اصلی اختلال سیستم وستیبولار بستگی دارد. هدف از جراحی، ایجاد ثبات و ترمیم عملکرد گوش داخلی است.

توانبخشی

در صورت دارا بودن اختلالات تعادل دهلیزی، ممکن است به توانبخشی دهلیزی یا درمان بازآموزی تعادل نیاز باشد. توانبخشی به شما کمک می‌کند با خیال راحت روز خود را سپری کنید. متخصص شنوایی شناس به فرد بیمار کمک می‌کند تا یاد بگیرد چگونه در زندگی روزمره خود با سرگیجه کنار بیاید. شاید لازم باشد راهکارهای ایمنی بهتری را یاد بگیرد و کاری برای آن انجام دهد برخی از این کارها عبارتند از:

• بالا و پایین رفتن از پله‌ها
• رانندگی
• پیاده روی و ورزش
• استفاده از حمام
• نظم بخشیدن به خانه خود برای ایمن‌تر ساختن آن، مانند محکم کردن نرده‌ها
• کفش یا لباس خود را عوض کنید مانند پوشیدن کفش پاشنه کوتاه
• تغییر عادت‌های روزمره، مانند برنامه ریزی روز خود به گونه‌ای که در تاریکی راه نروید
• آموزش استفاده از عصا یا واکر

عوارض اختلال تعادل دهلیزی چیست؟

این بیماری همانند بسیاری از بیماری‌های دیگر ممکن است باعث ظاهر شدن عوارض شود. عوارض احتمالی عبارتند از:

• آسیب ناشی از سقوط
• کاهش کیفیت زندگی
• درد و ناراحتی

چه زمانی باید به پزشک مراجعه شود؟

احساس سرگیجه یا عدم تعادل گاهی اوقات برای بیشتر افراد اتفاق می‌افتد. اگر این احساسات مکرر است و کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد، باید به پزشک مراجعه شود.

در انتها

اختلالات تعادل دهلیزی می‌تواند تعادل بدن را تحت تأثیر قرار دهد. درمان به علت اصلی اختلال بستگی دارد و می‌تواند شامل دارو، توان بخشی و تغییر سبک زندگی باشد. برای علائمی که با سایر روش‌های درمانی برطرف نمی‌شوند، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید.

علائم اختلال تعادل دهلیزی می‌تواند در فعالیت‌های روزمره منظم و توانایی شما در رانندگی، کار یا لذت بردن از فعالیت‌های تفریحی تداخل ایجاد کند. این می‌تواند علائم افسردگی و ناامیدی ایجاد کند.

در صورت بروز علائم سرگیجه، عدم تعادل یا تغییر شنوایی به پزشک متخصص مراجعه کنید. این می‌تواند به این معنی باشد که شما یک اختلال تعادل دهلیزی دارید.

کلینیک گوش تهران واقع در خیابان ولیعصر با داشتن متخصصان گوش، حلق و بینی و شنوایی شناس زبده، بهترین خدمات را به بیماران ارائه می‌دهد. اگر شما علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش درمانی کلینیک گوش تهران و تیم حاذق آن هستید؛ با کلینیک گوش تهران تماس بگیرید.

مطلبی که تحت عنوان «اختلال سیستم وستیبولار چیست؟» خواندید، به طور اختصاصی برای وب سایت کلینیک گوش تهران تهیه شده است و استفاده از آن فقط با ذکر منبع مجاز می‌باشد.

منبع: https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/vestibular-balance-disorder