سرگیجه نشانه چیست؟ | سرگیجه نشانه چه بیماری است؟

در حدود 40%-50% مراجعان و بیمارانی که به کلینیک ما، برای درمان سرگیجه مراجعه میکنند، سرگیجه ناشی از مشکلات مربوط به سیستم گوش داخلی؛ و حدود 10%-20% موارد سرگیجه به مشکلات سیستم عصبی مرکزی برمیگردد؛ که یعنی تقریباً 60 تا 70 درصد از موارد سرگیجه ناشی از مشکلات در سیستم گوش داخلی یا سیستم عصبی مرکزی هستند. البته که بعضی از بیماری های دیگر هم مانند نوریت دهلیزی (آماس گوش درونی)، میگرن وستیبولار، افت فشار خون ارتواستاتیک، کم خونی یا آنمی و مشکلات قلبی هم میتوانند باعث سرگیجه شوند!

سرگیجه نشانه چه بیماری است؟

سرگیجه به عنوان یک علامت، ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های مختلف باشد! از مشکلات ساده‌ای، مانند کم‌آبی بدن گرفته تا بیماری‌های جدی‌تر مربوط به سیستم عصبی یا گوش داخلی.^{Vertigo: Symptoms, Causes & Treatment (clevelandclinic.org)} بنابراین وقتی کسی سوال میکند که سرگیجه نشانه چیست؟ میتوان موارد زیر را به عنوان جواب آن ذکر کرد:

مشکلات گوش داخلی

یکی از شایع‌ترین علل سرگیجه، اختلال در سیستم تعادلی گوش داخلی است؛ این سیستم شامل ساختارهایی است که حرکت و تعادل بدن را کنترل می‌کنند! بیماری‌ها و شرایط زیر از جمله مشکلاتی هستند که باعث سرگیجه می‌شوند:

• بیماری منییر (Ménière’s Disease)؛ این بیماری باعث تجمع مایع در گوش داخلی می‌شود و سرگیجه‌های شدید، وزوز گوش و کاهش شنوایی را به دنبال دارد.
• ورتیگو وضعیتی خوش‌خیم (BPPV)؛ ورتیگو حالتی است که فرد احساس چرخش محیط اطراف را دارد. این وضعیت معمولاً به دلیل جابجایی ذرات کوچک در گوش داخلی رخ می‌دهد و با تغییر وضعیت سر شدت می‌گیرد.
• التهاب عصب دهلیزی (Vestibular Neuritis)؛ التهاب عصب تعادلی گوش داخلی منجر به سرگیجه ناگهانی و شدید می‌شود که می‌تواند با تهوع و استفراغ همراه باشد.

مشکلات مغزی و سیستم عصبی مرکزی

برخی از شرایط که سیستم عصبی مرکزی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، می‌توانند باعث سرگیجه شوند:

• میگرن وستیبولار؛ در برخی افراد میگرن می‌تواند منجر به سرگیجه و عدم تعادل شود، حتی اگر فرد سردرد نداشته باشد.
• سکته مغزی؛ کاهش جریان خون به مغز می‌تواند سرگیجه ایجاد کند! این نوع سرگیجه معمولاً با علائم دیگری مانند ضعف در یک طرف بدن یا مشکلات بینایی همراه است.
• تومورهای مغزی؛ در موارد نادر، تومورهای مغزی می‌توانند روی بخش‌هایی از مغز که مسئول تعادل هستند فشار وارد کرده و باعث سرگیجه شوند.

مشکلات قلبی و عروقی

شرایطی که باعث کاهش جریان خون به مغز می‌شوند نیز می‌توانند منجر به سرگیجه شوند:

• افت فشار خون ارتواستاتیک؛ زمانی که فرد به سرعت از حالت نشسته یا خوابیده به حالت ایستاده تغییر وضعیت می‌دهد، فشار خون ممکن است کاهش یابد و سرگیجه یا احساس سبکی سر ایجاد کند.
• آریتمی‌های قلبی؛ ضربان نامنظم قلب می‌تواند جریان خون به مغز را کاهش داده و باعث سرگیجه شود.
• نارسایی قلبی؛ در مواردی که قلب قادر به پمپاژ کافی خون به بدن و مغز نیست، ممکن است سرگیجه و خستگی ایجاد شود.

کم‌خونی و مشکلات خونی

کاهش سطح هموگلوبین (پروتئینی که اکسیژن را در خون حمل می‌کند) می‌تواند به کم‌خونی منجر شود؛ این وضعیت باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به مغز و در نتیجه سرگیجه و ضعف می‌شود.

مشکلات متابولیکی و سیستمیک

برخی شرایط متابولیکی نیز ممکن است باعث سرگیجه شوند:

• دیابت؛ قند خون پایین (هیپوگلیسمی) در افراد مبتلا به دیابت می‌تواند باعث سرگیجه، تعریق و لرزش شود.
• کم‌آبی بدن (Dehydration)؛ زمانی که بدن به اندازه کافی آب ندارد، فشار خون کاهش می‌یابد و مغز اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند، که این می‌تواند باعث سرگیجه شود.

عوامل روانی

عوامل روانی نیز می‌توانند سرگیجه ایجاد کنند؛ مانند اضطراب و حملات پانیک! افرادی که اضطراب شدید دارند یا دچار حملات پانیک می‌شوند ممکن است احساس سرگیجه، تنگی نفس و ضربان قلب تند را تجربه کنند.

مصرف داروها

برخی از داروها ممکن است به عنوان عوارض جانبی باعث سرگیجه شوند؛ به ویژه داروهای فشار خون، داروهای ضد افسردگی، و داروهای ضد اضطراب می‌توانند تعادل بدن را تحت تأثیر قرار دهند. داروهایی مانند دیفن‌هیدرامین، کلرفنیرامین، متوپرولول، آتنولول، لیزینوپریل، فلوکستین و سرترالین، آمی‌تریپتیلین، دیازپام، فوروزماید، مورفین و اکسی‌کودون از داروهایی با عوارض سرگیجه میباشند.

چه عواملی سرگیجه را تشدید میکنند؟

برخی از عوامل می‌توانند باعث تشدید احتمال سرگیجه شوند! رایج ترین این عوامل ضربه یا آسیب فیزیکی به سر، عفونت گوش، مصرف داروهای خاص مثل داروهای ضد افسردگی و افرادی که سابقه بیماری قلبی و عروقی دارند میباشد. همچنین کم آبی بدن، خستگی خیلی شدید، اضطراب زیاد، مصرف بالای کافئین و یا الکل و همچنین بلند شدن ناگهانی، میتواند سرگیجه را تشدید بکند.

علائم مرتبط با سرگیجه

همانطور که گفتیم بسیاری از بیماری‌ها می‌تواند در ارتباط با به وجود آمدن سرگیجه موثر باشند که یکی از مهم‌ترین آنها “منییر” است؛ این بیماری نوعی اختلال در گوش محسوب می‌شود که یکی از مهم‌‌ترین نشانه‌های همراه آن سرگیجه، کم شنوایی، وزوز گوش، و احساس پری گوش می‌باشند. همانطور که در بالا هم عنوان کردیم حملات گوش گاه ممکن است به صورت ناگهانی اتفاق بیافتند که این باعث می‌شود تا بیمار دچار احساس ناخوشایندی شود. برخی از این حملات تا چند روز ممکن است ادامه داشته باشد و حتی ممکن است باعث تلوتلو خوردن بیمار و از دست دادن تعادل او شود.

 گاه ممکن است بروز سرگیجه همراه با میگرن و سردردهای عصبی همراه باشد؛ میگرن یکی از اختلالات شایعی است که در بین مردم رایج و متداول است! به طوریکه، تحقیقات نشان می‌دهد حدود یک سوم افرادی که میگرن را تجربه می‌کنند در کنار آن دچار سرگیجه نیز می‌شوند. “نوریت و لابیرنتیت” سومین بیماری‌ای است که می‌تواند باعث بروز سرگیجه شود؛ این اختلال، التهاب عفونی گوش محسوب می‌شود و باعث می‌شود تا انتقال اطلاعات حسی از مغز به گوش دچار اختلال شود.

سرگیجه وضعیتی خوش خیم از چهارمین دلایل مرتبط با سرگیجه است که خوشبختانه این عارضه خطری برای بیمار به همراه ندارد، اما به طور ناگهانی بروز پیدا کرده و باعث احساس کاذبی در بیمار می‌شود که تصور می‌کند که اشیا مدام درحال چرخیدن دور سرش هستند؛ البته، سرگیجه می‌تواند ناشی از عوامل دیگری مثل سن، فیستول پری لنف، شکاف مجرای نیم دایره فوقانی و نقص عملکرد دو طرف سیستم وستیبولار نیز باشند که بررسی و درمان هر یک از آنها بر عهده پزشک متخصص است.

علائم مرتبط با سرگیجه عبارت انداز:

• سردرد
• حالت تهوع
• از دست دادن تعادل در هنگام راه رفتن
• استفراغ
• تعریق
• نوسان دید
• حرکات غیرطبیعی چشم
• زنگ زدن گوش
• کم شنوایی
• اختلال در راه رفتن

سرگیجه چه زمانی خطرناک است؟

اگر برخی اوقات یا همیشه دچار سرگیجه می‌شوید بهتر است در صورت مشاهده این علائم این عارضه را جدی‌تر بگیرید:

• زمانیکه سرگیجه همراه با ضعف و ناهماهنگی شدید عضلات و نشانه‌های عصبی همراه باشد
• زمانیکه سرگیجه همراه با کم شنوایی یا ناشنوایی باشد
• بروز سرگیجه‌های ناگهانی بدون علت و موقعیت خاص

درصورت بروز سرگیجه‌های غیرعادی بهتر است سریعا به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. با توجه به اینکه تشخیص علت سرگیجه و تسریع روند درمان از اهمیت بالایی برخوردار است لازم است به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. مراجعه به هر پزشکی نمی‌تواند باعث حل مشکل شما شود چرا که این موضوع تخصصی است و بهتر است برای تشخیص و شروع روند درمانتان به یک پزشک یا مرکز متخصص و باتجربه در این حوزه مراجعه کنید تا از بروز عوارض جدی در آینده جلوگیری شود. بهتر است بدانید این عارضه ممکن است به علت تومور مغزی یا آسیب مغزی در فرد ایجاد  شده باشد برای همین درمان سریع آن از اهمیت بسیاری برخوردار است.

افرادی که اغلب دچار سرگیجه می‌شوند اغلب آن را به این شکل تعریف می‌کنند:

• احساس نامتعادل بودن
• چرخیدن اشیا
• کج شدن سر
• احساس چرخش مدام

مهم‌ترین دلایل داشتن سرگیجه به شرح زیر است:

• تومور مغزی
• سکته مغزی
• میگرن
• تشنج
• مصرف داروهای خاص
• بیماری عروق خونی
• آریتمی قلبی
• سندرم خستگی مزمن
• التهاب گوش داخلی

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر علت سرگیجه ناگهانی و موقت، کم‌آبی، کاهش قند خون، خستگی و بارداری باشد که جای نگرانی نیست! اما زمانی که این وضعیت مداوم و آزاردهنده می‌شود، مراجعه به پزشک ضرورت دارد؛ به طور کلی اگر سرگیجه با علائم دیگری از جمله احساس درد قفسه سینه، تنگی نفس و یا تپش قلب همراه شود، نباید آن را نادیده بگیرید.

همچنین از دست دادن قدرت تکلم، احساس ضعف بازو یا پا و یا ایجاد مشکل در گفتار یا درک گفتار می‌تواند از ابتلا به یک بیماری خبر دهد! همچنین زمانی که دچار سرگیجه‌های ناگهانی شدید کوتاه یا طولانی، سرگیجه‌های و صبحگاهی سرگیجه‌های وضعیتی حمله‌ای خوش خیم می‌شوید، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.

همچنین شنوایی شناسان می‌توانند آزمایش‌های مختلفی را برای ارزیابی بخش‌های مختلف سیستم تعادل دهلیزی انجام دهند؛ تیم شنوایی شناسی و پزشکان گوش،حلق و بینی با توجه به علائم و سابقه پزشکی شما تشخیص می‌دهند که کدام آزمایش مناسب است. از این رو در ادامه به بررسی برخی از تست‌های سرگیجه و تعادل می‌پردازیم. برای رزرو نوبت جهت تشخیص علت سرگیجه و درمان آن می‌توانید به کلینیک گوش تهران در خیابان ولیعصر مراجعه کنید. جهت ارتباط با این مرکز می‌توانید روی «لینک تماس با ما» در سایت کلیک کنید.