تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان چیست؟ از سوالات مهم افراد درگیر با این مسئله است. کاهش قدرت شنوایی به عنوان کم شنوایی شناخته می‌شود که میتواند تحت عوامل مختلفی رخ دهد. یکی از شایع‌ترین علل ابتلا به کم شنوایی، پیرگوشی می‌باشد. کم شنوایی به سه دسته، کم شنوایی هدایتی، کم شنوایی حسی _ عصبی و کم شنوایی مختلط(ترکیب دو مورد قبلی) تقسیم می‌شود.
کم شنوایی میتواند بر رشد مهارت‌های گفتاری و زبانی فرد بیمار تاثیر گذار باشد. کم شنوایی در افراد کم شنوا به خصوص در کودکان مشکلات زیادی را برای برقراری ارتباط ایجاد می‌کند. این شرایط میتواند باعث عدم رشد مناطقی از مغز که مربوط به برقراری ارتباط هستند، شود. همین موضوع، مسبب بسیاری ازاختلالات گفتاری در افراد کم شنوا می‌شود.
کم شنوایی گوش در برخی از موارد قابل بازگشت است. با این حال در شرایطی، امکان بازگشت کامل شنواییی ممکن نیست. پزشک متخصص گوش، حلق و بینی میتواند برای بهبود کم شنوایی بیماری، روش‌هایی را توصیه کند. در ادامه به موضوع تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان می‌پردازیم.
علائم کم شنوایی چیست؟
علائم کم شنوایی میتواند با توجه به به نوع کم شنوایی، علت کاهش شنوایی و درجه افت شنوایی، متفاوت باشد. اما به طور کلی، افراد کم شنوا ممکن است یکی یا همه موارد زیر را تجربه کنند. نشانه‌های کم شنوایی عبارتنداز:
- شنیدن صدای عادی به صورت خفه و گرفته
- مشکل در درک کلمات، به ویژه در محیط های پر سر و صدا
- مشکل در شنیدن حروف صامت
- درخواست افراد کم شنوا از دیگران برای صحبت کردن به صورت آهسته، واضح و بلندتر
- بلند کردن صدای تلویزیون یا رادیو
- اجتناب از حضور در جمع و محیط های اجتماعی
نحوه شنیدن صداها چگونه است؟
برای درک بهتر علت کم شنوایی، بهتر است با مراحل درک صدا آشنا شوید. گوش انسان از سه قسمت اصلی، گوش خارجی، میانی و داخلی تشکیل شده است. امواج گوش از طریق مجرای گوش خارجی به سمت گوش میانی هدایت می‌شوند. مرز بین گوش میانی و خارجی پرده گوش است.Hearing Loss: A Common Problem for Older Adults | National Institute on Aging (nih.gov)
امواج صوتی با به لرزه درآوردن پرده گوش، استخوانچه‌های گوش میانی را به لرزه در می‌آورند. وظیفه استخوانچه‌های گوش میانی(رکابی، سندانی و چکشی) تقویت امواج صوتی می‌باشد. در نهایت، امواج صوتی تقویت شده به گوش داخلی منتقل می‌شوند. گوش داخلی دارای دو قسمت حلزون گوش و کانال‌های نیم دایره‌ای می‌باشد.
حلزون گوش با داشتن هزاران گیرنده عصبی، وظیفه شنوایی را بر عهده دارد. امواج صوتی با کمک مایع داخل حلزون گوش، گیرنده عصبی را تحریک می‌کند. تحریک این عصب موجب تبدیل سیگنال‌های صوتی به سیگنال‌های عصبی می‌شود. سیگنال‌های عصبی از طریق عصب شنوایی به مغز می‌روند. مراحل درک شنوایی بعد از رسیدن امواج عصبی به مغز صورت می‌گیرد.
علل بروز کم شنوایی چیست؟
علت بروز کم شنوایی به عوامل مختلفی بستگی دارد. به طور کلی آسیب‌های وارد شده به گوش میتواند منجر به کاهش شنوایی شود. در ادامه برخی از شایع‌ترین علل کم شنوایی را بررسی خواهیم کرد.
آسیب به گوش داخلی
ساییدگی، آسیب گیرنده‌ها یا پارگی عصب شنوایی میتواند باعث بروز کم شنوایی شود. گوش داخلی وظیفه رساندن پیام صوتی به مغز را برعهده دارد. در صورتی که این موارد دچار اختلال و یا آسیب شوند؛ سیگنال‌های عصبی به صورت سالم و موثر منتقل نخواهند شد.
به همین ترتیب درک صدا در مغز به گونه متفاوتی صورت می‌پذیرد. ممکن است در این شرایط صداها به صورت خفه و یا دارای نویز درک شوند. عواملی همچون افزایش سن و قرار گرفتن در معرض صدای بلند میتواند چنین آسیب‌هایی را در گوش داخلی ایجاد کند.
تجمع تدریجی جرم گوش
مجرای گوش وظیفه انتقال امواج صوتی به گوش میانی را دارد. عواملی همچون جرم گوش(ear wax) قادر به انسداد مجرای گوش است و از انتقال امواج صوتی جلوگیری می‌کند. پزشک متخصص میتواند با شستشوی گوش(ear irrigation)، جرم گوش را از مسیر مجرای گوش خارج کند. در نهایت مجرای گوش باز شده و قدرت شنوایی فرد باز خواهد گشت.
پارگی پرده گوش (پارگی پرده تمپان)
صدای بلند، تغییرات ناگهانی فشار، ضربه زدن به پرده گوش با جسم خارجی و داشتن عفونت میتواند باعث پارگی پرده گوش شود. درصورت داشتن درد و خارج شدن مایع و ترشحات از گوش بهتر است هر چه سریع تر به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه شود.
چه عواملی بر رشد گفتار و زبان کودکان کم شنوا تأثیر می‌گذارد؟
تأثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان را می‌توان از همان سنین پایین درک و مشاهده کرد؛ این مشکل را می‌توان در بعضی از افراد از همان سنین پایین و به دلیل بروز علائم تشخیص داد! با این وجود مشکل کم شنوایی در برخی دیگر از افراد خیلی دیرتر محرز می‌شود. بنابراین تأثیرات آن بر جنبه‌های زندگی افراد بیشتر خواهد بود. دلیل اصلی این موضوع شروع دیر هنگام فرایند درمان در این افراد است.
کم شنوایی در کودکان میتواند مشکلات زیادی را در بر داشته باشد. کودکانی که در مراحل ابتدایی زندگی هستند؛ با توجه به صدا های اطراف می‌توانند صحبت کنند. حال اگر صداهای اطراف به خوبی درک نشود؛ گفتار و زبان کودک نیز با اختلال روبرو می‌شود. در ادامه برخی از عواملی که بر روی گفتار و زبان تاثیر می‌گذارد، بیان می‌شود.
- سن فرد کم شنوا
- مشارکت و حمایت خانواده
- نوع و درجه کم شنوایی
- سازگاری استفاده از دستگاه
- نوع درمان (مداخله اولیه، درمان مستقیم، درمان مبتنی بر مدرسه)
- سطح مهارت‌های شناختی و حرکتی
- سایر شرایط پزشکی
کم شنوایی میتواند تأثیرات چشمگیری بر رشد گفتار و زبان داشته باشد، به ویژه در کودکان! این موضوع به قدری اهمیت دارد که بسیاری از مشکلات گفتاری و زبانی در کودکان ممکن است ریشه در کم شنوایی داشته باشند. به همین دلیل، بررسی علت تاخیر در تکلم کودکان یکی از موضوعاتی است که میتواند به درک بهتر از ارتباط بین مشکلات شنوایی و گفتاری کمک کند.
تاثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان کودک و نتایج آن
تأثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان اغلب خود را به صورت عدم کسب مهارت‌های سخن گفتن آشکار می‌کند. ممکن است فردی در زمان کودکی دچار کم شنوایی باشد. در این صورت امکان دارد بخش‌هایی از مغز او برای برقراری ارتباط کلامی به خوبی رشد نکند.
به این ترتیب گفتگو با دیگران و درک گفته‌های آنان برای کودک بسیار سخت و حتی غیر ممکن می‌شود. از جمله نتایجی که کم شنوایی بر کودک و گفتار او می‌گذارد عبارتند از:
- مشکل در دوست‌یابی و ارتباط با بزرگسالان
- مشکل در یادگیری دروس مدرسه
- تمرکز حواس و کنترل بر رفتار
- مشکل در تشکیل دادن جمله
- عدم یادگیری کلمات جدید
- مکالمه با چند نفر
- بروز احساس ناخوشایند در کودک نسبت به خود
- عدم توسعه در کسب مهارت‌های زبانی و گفتاری
- مشکل در شنیدن و درک صداهای محیط اطراف
تشخیص کم شنوایی در کودکان و نوزادان
تأثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان کودکان و نوزادان بعد‌ها و زمانی که کودکان وارد مرحله ارتباط کلامی می‌شوند قابل مشاهده است. علائم کم شنوایی به دلیل عدم توانایی نوزاد و یا کودک در بیان مشکلات شنوایی خود اغلب به صورت مخفی باقی می‌مانند.
از این رو لازم است از همان سنین پایین، کودک را جهت آزمایشات بالینی، غربالگری و تست‌های شنوایی سنجی به یک کلینیک شنوایی سنجی معتبر برد. با انجام تست‌ها و آزمایشات لازم، علاوه بر تشخیص این مشکل می‌توان نوع و درجه آن را نیز تشخیص داد.
چه عواملی احتمال ابتلا به کم شنوایی را افزایش می‌دهد؟
عواملی که منجر به آسیب قسمت‌های گوش داخلی شود؛ احتمال ابتلا به کم شنوایی را افزایش می‌دهد. این موارد عبارتنداز:
- پیری
- صدای بلند؛ مانند انفجار یا شلیک گلوله
- عوامل ارثی؛ پیر گوش جز مواردی است که ژنتیک در ایجاد آن موثر است.
- قرار گرفتن طولانی مدت در محیط پر سر و صدا؛ همانند کار روی زمین کشاورزان، ساخت و ساز و یا کارخانه
- مصرف برخی داروها؛ مانند آنتی بیوتیک جنتامایسین، سیلدنافیل (ویاگرا)، برخی داروهای شیمی درمانی، مصرف دوزهای بسیار بالای آسپرین، سایر مسکن‌ها، داروهای ضد مالاریا یا دیورتیک‌های لوپ
- برخی بیماری‌ها؛ همانند بیماری‌هایی که منجر به تب بالا می‌شوند، مانند مننژیت
کاهش شنوایی چگونه بر ارتباطات تأثیر می‌گذارد؟
اختلالات شنوایی میتواند در گفتار کودکان و بزرگسالان مشکلاتی را ایجاد کند. اختلال گفتار، به شرایطی اطلاق می‌گردد که فرد در تولید صدا دچار مشکل شود. علت بروز اختلالات گفتاری متفاوت است. یکی از رایج‌ترین اختلال گفتاری لکنت زبان است. افراد داری لکنت زبان به طور معمول، کلمات و یا صداهایی را به طور مکرر تکرار می‌کنند. کلمات را کشیده تر و تحریف شده بیان می‌کنند. به علت مکث‌های مکرر هنگام تلاش برای صحبت کردن، در برقراری ارتباط پیش قدم نخواهند شد.
یکی از رایج‌ترین علت ایجاد این نوع اختلال کم شنوایی و یا از دست دادن شنوایی می‌باشد. با این حال اختلالات رشدی، اختلالات عصبی و سندرم‌های ژنتیکی نیز میتواند در بروز این بیماری موثر باشد.
تأثیر کم شنوایی بر روابط اجتماعی
تأثیر کم شنوایی بر گفتار و و زبان افراد بسیار فراتر از آن چیزی است که ما تصور می‌کنیم. زیرا افرادی که دچار اختلال شنوایی هستند از توانایی لازم برای برقراری روابط اجتماعی برخوردار نیستند. کودکان از همان سنین پایین به وسیله شنیدن صدای والدین و اطرافیان خود گفتار را فرا می‌گیرند.
در نتیجه ارتباط گرفتن با پیرامون خود را یاد می‌گیرند. حال اگر قدرت و توانایی شنیدار آن‌ها با مشکل روبه رو شود نه تنها در گفتار بلکه در روابط اجتماعی نیز با مشکلات جدی روبه رو می‌شوند. افراد مبتلا به کم شنوایی تا حد زیادی احساس انزوا کرده و از دوستی با همسالان خود پرهیز می‌کنند. در نتیجه مهارت‌های لازم برای برقراری روابط اجتماعی را کسب نمی‌کنند.
تأثیر کم شنوایی بر رشد اجتماعی
کودکان کم شنوا به دلیل تأثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان آن‌ها نمی‌توانند به رشد اجتماعی نرمال دست پیدا کنند. آنان به دلیل کم شنوایی با محدودیت‌های ارتباطی بسیاری مواجه می‌شوند. در نتیجه آن طور که باید و به نسبت همسالان و دوستان خود از لحاظ اجتماعی رشد نخواهند کرد.
این افراد در صورتی که از همان سنین پایین تحت درمان و آموزش برقراری ارتباط قرار نگیرند. در بزرگسالی با شکست‌های پی در پی از لحاظ رابطه اجتماعی روبه رو می‌شوند. زیرا در زمان مناسب به رشد اجتماعی دست پیدا نکرده‌اند.
برای کمک به موفقیت افراد کم شنوا در صحبت کردن چه کنیم؟
کم شنوایی یکی از رایج‌ترین مشکلات شنوایی می‌باشد. درمان‌های بسیاری برای این بیماری در دسترس قرار دارد. سمعک(hearing aids) و یا کاشت حلزون(cochlear implan) میتواند تا حد زیادی صدا های دریافتی از گوش را تقویت کند. روش‌هایی همانند لب خوانی نیز میتواند در درک گفتار افراد دیگر موثر باشد.
در کودکان کم شنوای زیر 6 ماه، مداخله زود هنگام بسیار حائز اهمیت می‌باشد. در صورت انجام روش‌های درمانی مناسب، کودک میتواند به رشد و یادگیری زبان همانند سایر کودکان هم سن و سال بپردازد. وقتی کم شنوایی زود تشخیص داده شود و به طور مناسب مدیریت شود، کودک میتواند به راحتی ارتباط موثری با دیگران داشته باشد.
جلوگیری از ابتلا به کم شنوایی
رعایت برخی نکات میتواند سلامت گوش شما را تا مدت‌ها حفظ کند. بهتر است در مدت زمان‌های طولانی در محیط‌های پر سر و صدا قرار نگیرید. در صورتی که محل کار شما محیطی پر سر و صدا است؛ استفاده از گوش‌گیرهای پلاستیکی یا گوش‌بندهای پر از گلیسیرین می‌توانند به محافظت از گوش‌های شما در برابر صداها کمک کنند.
در صورت کار در محیط‌های شلوغ، هر سال آزمایش های مربوط به گوش را انجام دهید. برخی اوقات کم شنوایی به صورت تدرجی اتفاق می‌افتد به گونه فرد تا مدت ها متوجه کاهش شنوایی خود نمی‌شود. بنابراین انجام آزمایشات سالیانه میتواند در تشخیص زود هنگام کم شنوایی موثر باشد.
راه‌های درمان کم شنوایی
تأثیر کم شنوایی بر گفتار و زبان افراد به حدی است که متخصصان از راه‌های مختلف سعی در درمان آن دارند. پزشکان با توجه به نوع کم شنوایی از درمان‌های ذیل برای رفع این مشکل استفاده می‌کنند.
- کاشت حلزون
- اصلاح عصب شنوایی و سلول‌های مویی
- رفع انسداد با از بین بردن عفونت، خارج کردن اجسام خارجی در گوش و رفع به هم فشردگی موم
- استفاده از سمعک
- انجام اعمال جراحی جهت رفع عیوب ساختاری در گوش که موجب کم شنوایی شده‌اند.
آیا ناشنوایان می توانند حرف بزنند؟
بله، بسیاری از ناشنوایان قادر به صحبت کردن هستند! توانایی صحبت کردن در افراد ناشنوا بستگی به عوامل مختلفی دارد، از جمله زمانی که شنوایی خود را از دست داده‌اند و میزان دسترسی به آموزش و تمرین گفتاری. کسانی که پیش از از دست دادن شنوایی، شنوایی خوبی داشتند، معمولاً توانایی صحبت کردن را حفظ می‌کنند. حتی در مواردی که افراد از بدو تولد ناشنوا بوده‌اند، با استفاده از روش‌های مختلف مانند تمرین‌های گفتاری و استفاده از وسایل کمکی مثل سمعک یا کاشت حلزون می‌توانند به صحبت کردن یاد بگیرند.
اختلالات شنوایی و در پی آن اختلالات گفتار ممکن است در هر فردی رخ دهد؛ این مشکلات میتواند ناشی از یک شرایط خاص یا ترکیبی از دلایل باشند. در هر سن و موقعیت، برنامه‌ها و خدمات زیادی برای کمک به شنوایی و گفتار در دسترس رافراد کم شنوا هستند. در صورت بروز افت شنوایی ناگهانی در یک یا هر دو گوش، سریعا به پزشک گوش، حلق و بینی مراجعه کنید.
