نقش سلول بنیادی در درمان کم شنوایی و استفاده از این نوع سلول‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. از آنجا که حس شنوایی مهم‌ترین حس بدن است، کار‌ها و تحقیقات گسترده‌ای برای درمان اختلالات مرتبط با آن انجام گرفته‌اند. با در نظر گرفتن اهمیت این موضوع قصد داریم در این مطلب به تأثیر و نقش سلول بنیادی در درمان کم شنوایی یا اختلال شنوایی بپردازیم.
سلول بنیادی چیست؟
قبل از ذکر مطالب مهم در خصوص نقش سلول بنیادی در درمان کم شنوایی لازم است بدانیم سلول بنیادی چیست؟ و به چه سلول‌هایی بنیادی گفته می‌شود؟ سلول بنیادی اساس و پایه تمام سلول‌های بدن است. زیرا از قابلیت تبدیل شدن به تمام سلول‌های بدن برخوردار است. مهم‌ترین ویژگی این نوع سلول توانایی خود نوسازی آن است. به این معنی که قادر است خود را ترمیم کند. علاوه بر ان می‌تواند خود را به شکل انواع سلول‌های بدن از جمله سلول‌های غضروفی، قلبی، عصبی و خونی در بیاورد.
علاوه بر نقش احتمالی سلول‌های بنیادی در درمان کم شنوایی، می‌توان از آن‌ها در درمان بسیاری از بیماری‌ها مؤثر دانست. در واقع سلول‌های بنیادی سلول‌هایی هستند که هنوز از هم تفکیک نشده‌اند. به عبارتی مسئول انجام عمل خاصی در بدن نیستند. این سلول‌ها قادرند نمونه‌های دقیق خود را به وجود بیاورند. همچنین در قالب یک سلول مشخص قرار گرفته و تعریف شود.
انواع سلول‌های بنیادی
برای درک بهتر نقش سلول بنیادی در درمان کم شنوایی و سایر بیماری‌های دیگر لازم است با انواع مختلف این نوع سلول آشنا شد. دانشمندان فاکتور خاصی جهت دسته‌بندی سلول‌های بنیادی ارائه داده‌اند. آنان بر اساس پتانسیل تمایز سلول‌های بنیادی به سلول‌های دیگر، آن‌ها را تقسیم‌بندی می‌کنند. تقسیم‌بندی سلول‌های بنیادی به شرح ذیل می‌باشد.
- سلول‌های توانمند
این دسته از سلول‌های بنیادی قادرند به انواع سلول‌های ممکن تبدیل شوند. بنابراین تعدادی از سلول‌های اولیه که با شروع تقسیم zygote خود را نمایان می‌کنند توانا یا توانمند نامیده می‌شوند.
- سلول‌های پرتوان
سلول‌هایی که با نام پرتوان شناخته می‌شوند از قابلیت تبدیل شدن به هر نوع سلول موجود در بدن برخوردار هستند. لازم به ذکر است که سلول‌های جنین جزء دسته پرتوان بشمار می‌آیند.
- سلول‌های چند توانمند
این دسته از سلول‌های بنیادی از توانایی تفکیک شدن به سلول‌های هم خانواده برخوردار هستند. به عنوان مثال می‌توان به سلول‌های خونساز اشاره کرد. زیرا از قابلیت تبدیل شدن به سلول‌های سفید یا پلاکت و سلول‌های قرمز برخوردار هستند.
- سلول‌های Oligopotent
این نوع از سلول‌ها می‌توانند به چندین نوع سلول متفاوت تبدیل شوند. سلول‌های لنفوئیدی یا میلوئیدی بزرگسالان نمونه‌هایی از سلول‌های Oligopotent هستند
- سلول‌های Unipotent
این نوع از سلول‌های بنیادی منزوی‌ترین نوع هستند. زیرا تنها قادر به تولید سلول‌هایی از نوع خودشان می‌باشند. دلیل قرارگیری این نوع سلول در لیست سلول‌های بنیادی، قابلیت خود تجدیدی آن‌ها است.
قوی‌ترین سلول های بنیادی کدامند؟
سلول‌های جنینی قوی‌ترین نوع سلول بنیادی هستند. وظیفه اصلی سلول‌های جنینی تبدیل شدن به انواع سلول‌های بدن است. در واقع سلول‌های جنینی جزء سلول‌های پرتوان بشمار می‌آیند. زیرا نمی‌توانند قسمتی از جفت یا غشا‌های خارج جنینی شوند.
کاربرد سلول‌های بنیادی
علاوه بر نقش سلول بنیادی در درمان کم شنوایی، این سلول‌ها در درمان برخی دیگر از بیماری‌ها کاربرد دارند. از این سلول‌ها در درمان بیماری‌های مزمنی از جمله بیماری‌های عصب مغزی، دیابت و بیماری‌های قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
روش درمان این بیماری‌ها به وسیله سلول‌های بنیادی، به صورت تزریق این سلول‌ها در قسمت تاندون‌ها، عصب‌ها، مفاصل و بافت عضلانی آسیب دیده و دردناک می‌باشد. لازم به ذکر است که مهم‌ترین کاربرد سلول‌های بنیادی کنترل درد در بیماران است. برخی دیگر از کاربرد‌های سلول‌های بنیادی عبارتند از:
- اختلالات سیستم ایمنی مادرزادی مانند سندروم دی جرج
سندروم کاستمن و نقص چسبندگی لکوسیتی
- صدمات نخاعی
- بیماری‌های کبدی
- بیماری‌های ارثی از جمله سندروم لش نیهان و هیپوپلازی غضروف
- اختلالات سلول‌های بنیادی مانند کم خونی آپلاستیک، کم خونی فانکونی، هموگلوبینوری حمله‌ای شبانه (PNH)
- نقص ارثی پلاکتی یا ترومبوسیتوپنی مادرزادی
- لوسمی حاد AML، ALL، لوسمی تمایز نیافته حاد
- لوسمی مزمن CML
- بیماری‌هایی که شامل نقص در تولید لنفوسیت‌ها می‌شوند مانند لنفوم هوچکین و لنفوم غیر هوچکین
- ناهنجاری‌های ارثی گلبول‌های قرمز مانند کم خونی سلولی داسی شکل، بتا، تالاسمی ماژور
- اختلالات پلاسماسل مانند لوسمی پلاسماسل و مولتیپل میلوما
درمان کم شنوایی حسی عصبی با سلول‌های بنیادی
به طور حتم در آینده شاهد درمان قطعی کم شنوایی با سلول‌های بنیادی خواهیم بود. بنابراین نقش سلول بنیادی در درمان کم شنوایی بسیار مؤثر و پر رنگ است. همان گونه که می‌دانید یکی از دلایل کم شنوایی حسی-عصبی، صدمه به سلول‌هایی مویی گوش داخلی است. بر اساس تحقیقات یکی از راه‌های عملی برای درمان کم شنوایی ساختن سلول‌های مویی جدید جهت جایگزینی سلول‌های آسیب دیده است.
بر اساس مطالعاتی که در زمینه نقش نقش سلول بنیادی در درمان کم شنوایی انجام گرفته، نشان دهنده وجود انواع خاصی از سلول‌های بنیادین از جمله Lgr۵، Lgr۶، Sox۹، Frizzled-۹، EPCAM و ABCG۲ در ارگان کورتی یا اپی‌تلیوم حسی حلزون است. این سلول‌ها، سلول‌هایی هستند که از دوران جنینی به جا مانده و از قابلیت تکثیر و تبدیل شدن به سلول‌های مویی برخوردار هستند.
بنابراین این سلول‌ها قادرند مانند سلول‌های مویی گوش داخلی عمل نمایند. به این ترتیب نقش سلول بنیادی در درمان کم شنوایی و امید برای درمان این مشکل پررنگ‌تر شده است. در صورتی که محققان بتوانند سلول‌های بنیادی را به گوش داخلی حلزونی پیوند بزنند، سلول‌های مشابه سلول مویی در داخل گوش تولید شده و کم شنوایی افراد درمان خواهد شد.
درمان ناشنوایی با سلول‌های بنیادی
نقش سلول بنیادی در درمان کم شنوایی و ناشنوایی افراد توسط محققان به اثبات رسیده است. آنان توانسته‌اند جدیدترین درمان برای مشکل ناشنوایی افراد را با استفاده از سلول‌های بنیادی روده ابداع کنند.
در این روش با توجه به تحریک رشد سلول‌های مویی درون گوش داخلی، سلول‌های بنیادی روده را مورد استفاده قرار می‌دهند. لازم به ذکر است که پس از تولد، در درون هر حلزون گوش تقریباً ۱۵۰۰۰ سلول مویی وجود دارد. با بالارفتن سن این سلول‌ها بدون بازسازی از بین می‌روند.
حال دانشمندان با استفاده از سلول‌های بنیادی موجود در روده سعی در بازسازی سلول‌های از دست رفته دارند. آنان‌امیدوارند با این روش نقش سلول بنیادی در درمان کم شنوایی را بیشتر از پیش به واقعیت نزدیک کنند. مولکول‌های بنیادی روده که به سلول‌های کنترل‌کننده معروف هستند به وسیله سلول‌های پیش ساز یا نسل نزدیک به سلول‌های بنیادی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نحوه استفاده از سلول‌های مویی روده برای درمان کم شنوایی و ناشنوایی
محققان در راستای نقش سلول بنیادی در درمان کم شنوایی برنامه‌ریزی خاصی انجام داده‌اند. آنان برای تولید سلول‌های مویی ریز شنوایی، از مولکول‌های ریز برای تولید مجدد سلول‌های موسوم به سلول‌های پیش ساز و سلول‌های بنیادی گوش داخلی و تزریق آن به گوش استفاده کرده‌اند. دانشمندان پس از انجام آزمایشات بالینی بر روی بیماران متعدد شاهد روند بهبودی در شنوایی آنان بوده‌اند.
به این ترتیب بعد از تزریق، تأثیر سلول‌های بنیادی بر کم شنوایی افراد کاملاً مشاهده شده است. این روش درمانی، درمان ناشنوایی با حسگر مویی و سلول‌های بنیادی روده نامگذاری شده است. استفاده از این روش جامعه علمی و پزشکی جهان را به درمان کم شنوایی مشابه جراحی لیزیک‌امیدوار کرده است. زیرا روش تزریق ذرات ریز به گوش داخلی برای تولید سلول‌های پیش ساز از مزایای بسیاری برخوردار است.
چه زمانی از سلول‌های بنیادی برای درمان کم شنوایی استفاده می‌شود؟
نقش سلول بنیادی در درمان کم شنوایی شامل پیوند سلول‌های بنیادی جدید به گوش داخلی بیماران است. زیرا پیوند این سلول‌ها به درون حلزون گوش داخلی باعث بازسازی مو‌های ظریف آسیب دیده در این بخش می‌شوند. در نتیجه کم شنوایی و ناشنوایی افراد درمان خواهد شد. سلول‌های بنیادی پیوند شده قادرند به شکل دقیق همانند مو‌های گوش داخلی عمل کنند.
بر اساس گزارشات منتشر شده از مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی، نشان دهنده موفقیت دانشمندان در رشد مو‌های گوش داخلی انسان در آزمایشگاه است. با این حال دانشمندان همچنان مشغول کار بر روی پیوند سلول‌های مو به گوش انسان و تأثیر سلول‌های بنیادی در درمان کم شنوایی هستند.
جمع‌بندی
تأثیر و نقش سلول بنیادی در درمان کم شنوایی را می‌توان درمانی بسیار مؤثر و مبتنی بر پزشکی نوین معرفی کرد. در درمان کم شنوایی با سلول‌های بنیادی احتمال ترمیم بخش‌های آسیب دیده گوش داخلی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در نتیجه سلول‌های بنیادی را به عامل تحریک‌کننده برای ترمیم بافت آسیب دیده تبدیل می‌کنند.
در صورتی که مایل به کسب اطلاعات بیشتر و جامع‌تر در این زمینه هستید حتماً به وب سایت کلینیک گوش تهران مراجعه نموده و از پزشکان متخصص و زبده این کلینیک در تهران، راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.
اطلاعات تماس کلینیک گوش تهران: 02188870911 و 02188202934
منبع:
https://www.googleadservices.com
https://www.earscience.org.
