اتوسکوپ (Otoscope) یک ابزار پزشکی با پرتو نور است که برای معاینه گوش مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ وسیله‌ای که به بررسی وضعیت مجرای گوش و پرده گوش کمک می‌کند؛به معاینه ای که به کمک این ابزار انجام می‌شود، اتوسکوپی می‌گویند. از طریق این معاینه می‌توان به علت برخی علائم مانند درد، احساس پری گوش یا کم شنوایی پی برد. شنوایی شناسان، پزشکان عمومی و گوش و حلق و بینی، به طور گسترده برای معاینه گوش از این ابزار استفاده می‌کنند. امروزه انواع مختلفی از Otoscope وجود دارد که هر کدام ویژگی های خاصی دارند و در موقعیت های بالینی متفاوتی استفاده می‌شوند.
نحوه معاینه گوش با اتوسکوپ
همانطور که گفته شد، اتوسکوپ وسیله‌ای است که برای مشاهده داخل گوش و بررسی وضعیت پرده گوش استفاده می‌شود. مراحل استفاده و نحوه معاینه گوش با این وسیله، معمولا به شرح زیر است:
-
-
برای بهبود دید، پزشک ممکن است نورهای اتاق را کم کند.
-
اگر بیمار کودک باشد، به پشت دراز می‌کشد و سرش را به پهلو می‌چرخاند؛ گاهی سر کودک روی سینه بزرگسال قرار می‌گیرد.
-
کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان معمولاً به‌صورت نشسته، با سر متمایل به سمت شانه مقابل، معاینه می‌شوند.
-
پزشک گوش را به آرامی به بالا، عقب یا جلو می‌کشد تا مجرای گوش صاف شود.
-
نوک اتوسکوپ به‌نرمی وارد گوش شده و نور از طریق آن به داخل گوش تابانده می‌شود.
-
پزشک با حرکت دادن اتوسکوپ، داخل گوش و پرده گوش را بررسی می‌کند.
-
در صورت وجود جرم گوش، ممکن است از میکروسکوپ دوچشمی برای مشاهده دقیق‌تر استفاده شود.
-
برخی اتوسکوپ‌ها دارای حبابی هستند که با فشردن آن، پف کوچکی از هوا وارد گوش می‌شود تا حرکت پرده گوش بررسی شود؛ کاهش حرکت پرده می‌تواند نشان‌دهنده وجود مایع در گوش میانی باشد.
آیا تست اتوسکوپی دردناک یا خطرناک است؟
این تست معمولاً یک روش غیرتهاجمی، ایمن و بدون درد است و به‌طور گسترده برای معاینه وضعیت گوش استفاده می‌شود؛ با این حال، اگر عفونت گوش یا التهاب وجود داشته باشد، ممکن است بیمار هنگام وارد شدن اتوسکوپ کمی احساس ناراحتی یا درد داشته باشد. این احساس معمولاً موقتی است، اما در صورت شدت گرفتن درد، پزشک فوراً معاینه را متوقف می‌کند تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود.
همچنین رعایت بهداشت در استفاده از اتوسکوپ بسیار مهم است؛ اگر نوک دستگاه (speculum) به‌درستی ضدعفونی نشده باشد، احتمال انتقال عفونت از یک گوش به گوش دیگر یا حتی بین بیماران وجود دارد. به همین دلیل پزشکان معمولاً از نوک‌های یک‌بار مصرف یا کاملاً استریل‌شده استفاده می‌کنند.
چرا اتوسکوپی انجام می‌شود؟
اتوسکوپی یکی از روش‌های اصلی معاینه گوش است که معمولاً در صورت بروز علائمی مانند گوش درد، کم‌شنوایی، احساس پری در گوش، ترشح یا مشکوک بودن به عفونت گوش انجام می‌شود. این معاینه به پزشک امکان می‌دهد تا وضعیت پرده گوش و مجرای گوش خارجی را به‌صورت مستقیم مشاهده کند. از طریق اتوسکوپی می‌توان وجود عفونت، التهاب، سوراخ شدن پرده گوش یا تجمع جرم گوش را تشخیص داد. همچنین، در روند درمان نیز نقش دارد؛ پزشک با بررسی مجدد گوش می‌تواند اثربخشی داروها یا نیاز به اقدامات درمانی بیشتر را ارزیابی کند.
تفسیر نتایج اتوسکوپی
نتایج این معاینه به پزشک کمک می کند تا مشکلاتی مانند عفونت، التهاب یا تجمع مایع را، با سرعت بیشتری تشخیص دهد؛ بعد از معاینه پزشک معمولا دو پاسخ به شما می‌دهد:
- نتیجه عادی است
- نتیجه غیرعادی است
نتایج عادی
ظاهر مجرای گوش ممکن است از نظر اندازه، شکل و رنگ در افراد مختلف متفاوت باشد، اما به‌طور کلی کانال گوش به رنگ پوست است و ممکن است موهای ریز و مقداری جرم گوش قهوه‌ای مایل به زرد در آن دیده شود. پرده گوش طبیعی به رنگ خاکستری روشن یا سفید مرواریدی و براق است و بازتاب نور (رفلکس نور) مشخصی از آن دیده می‌شود.
نتایج غیرعادی
عفونت گوش، به‌ویژه در کودکان، یکی از شایع‌ترین یافته‌های غیرطبیعی در اتوسکوپی است. در این موارد، بازتاب نور ممکن است کاهش یافته یا ناپدید شود. پرده گوش ممکن است قرمز، برآمده یا کدر به نظر برسد. در صورتی که مایع در گوش میانی تجمع یافته باشد، ممکن است مایع کهربایی رنگ یا حباب‌هایی در پشت پرده گوش مشاهده شود که نشانه وجود افیوژن یا عفونت گوش میانی است. همچنین نتایج غیر طبیعی ممکن است به دلیل عفونت گوش خارجی نیز باشد. هنگامی که گوش خارجی کشیده می‌شود یا تکان می خورد، ممکن است احساس درد ایجاد می‌شود؛ علاوه‌بر این مجرای گوش ممکن است قرمز، حساس، متورم یا پر از چرک سبز مایل به زرد باشد.
آزمایش اتوسکوپ معمولا در شرایط زیر نیز انجام می‌شود:
- کلستئاتوم
- عفونت گوش خارجی – مزمن
- آسیب سر
- پرده گوش پاره شده یا سوراخ شده است
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
همه مشکلات گوش را نمی توان با نگاه کردن از طریق اتوسکوپ تشخیص داد؛ از این رو ممکن است آزمایش های گوش و شنوایی دیگری مورد نیاز باشد.
به خاطر داشته باشید که اتوسکوپی هایی که برای مصارف خانگی فروخته می‌شوند کیفیت پایین تری نسبت به نمونه هایی دارند که در مطب پزشک استفاده می‌شود. چراکه والدین ممکن است نتوانند برخی از علائم مشکل گوش را تشخیص دهند؛ بنابراین در صورت وجود علائم زیر، حتما به پزشک مراجعه کنید:
- گوش درد شدید
- از دست دادن شنوایی
- سرگیجه
- تب
- صدای زنگ در گوش
- ترشح یا خونریزی گوش
انواع اتوسکوپ و ویژگی‌های آن‌ها
همانطور که اشاره شد با دستگاه اتوسکوپ ساختار‌های مختلف سیستم شنوایی و به ویژه مجرای خارجی پرده گوش مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. در حال حاضر، انواع مختلفی از اتوسکوپ وجود دارد:
اتوسکوپ هالوژن
اتوسکوپ هالوژن رایج‌ترین نوع اتوسکوپ است، که در آن لامپ در سر دستگاه قرار دارد و نور را مستقیماً به داخل کانال متمرکز می‌کند؛ این دستگاه دارای انواع قطعات قابل تعویض است. عدسی اتوسکوپ اجازه می‌دهد تا داخل گوش دیده شود، در حالی که نور ناحیه را روشن می‌کند تا پزشک بتواند هر گونه مشکلی را ببیند.
اتوسکوپ فیبر نوری
این دستگاه‌ها شبیه مدل‌های هالوژن هستند، اما مکانیزمی دارند که به طور خودکار نور را با توجه به تاریکی مجرای گوش تنظیم می‌کند؛ این قابلیت به کاهش فشار چشم و بهبود دقت معاینه کمک می‌کند. همچنین با این دستگاه میدان دید پزشک کاملا واضح و نورپردازی عالی و بدون سایه و انعکاس است. منبع نور در اتوسکوپ فیبر نوری در دسته قرار دارد نه در سر دستگاه.
اتوسکوپ های ویدئویی
اتوسکوپ‌های ویدئویی جزو پیشرفته‌ترین دستگاه‌ها برای بررسی داخل گوش هستند. این دستگاه‌ها به دوربین و مانیتور مجهز بوده و به پزشک کمک می‌کنند تا مجرای گوش را واضح‌تر ببیند. این نوع اتوسکوپ‌ها مخصوصاً زمانی مفید هستند که گوش دچار عفونت یا آسیب شده و نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد. صفحه نمایش بزرگ و باکیفیت آن باعث می‌شود که پزشک دید بهتری داشته باشد. بعضی از این مدل‌ها حتی امکان ضبط ویدیو را هم دارند.
اتوسکوپ LED
در این نوع، قدرت نور بسیار بالاتر است، زیرا از لامپ LED در آن استفاده شده است؛ این دستگاه‌ها به دلیل مصرف کم انرژی نوری، نیازی به شارژ مکرر باتری ندارند.
پیشرفت های پزشکی در اتوسکوپ
در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های پزشکی باعث بهبود زیادی در عملکرد اتوسکوپ‌ها شده‌اند. استفاده از فناوری‌های جدید مثل نورپردازی LED و دوربین‌های ویدئویی باعث شده تا تصاویر داخل گوش بسیار واضح‌تر و دقیق‌تر دیده شوند. همچنین، اتوسکوپ‌های بی‌سیم که به گوشی هوشمند وصل می‌شوند، این امکان را فراهم کرده‌اند که پزشکان تصاویر را ذخیره کرده، با دیگر متخصصان به اشتراک بگذارند و حتی از راه دور وضعیت بیمار را بررسی کنند.
اتوسکوپ‌های دیجیتال هم وارد بازار شده‌اند که با استفاده از حسگرهای تصویری، عکس‌هایی از داخل گوش می‌گیرند و آن‌ها را در یک پایگاه داده ذخیره می‌کنند. این ویژگی به پزشکان کمک می‌کند تا وضعیت گوش بیمار را در طول زمان پیگیری و هرگونه تغییر را بهتر تشخیص دهند. در نهایت، اتوسکوپ‌های فیبر نوری که با نور مخصوص فیبر نوری کار می‌کنند، گزینه‌ای ایمن‌تر و مؤثرتر نسبت به مدل‌های قدیمی هستند، چون بدون نیاز به منبع برق خارجی هم می‌توانند گوش را به‌خوبی روشن کنند.
به خاطر داشته باشید اگر با مشکلات ناحیه گوش مواجه شدید حتی در صورت داشتن دستگاه اتوسکوپ در خانه برای اطمینان از سلامت گوش حتما به متخصص برای معاینه مجدد مراجعه کنید.؛ مهمترین نکته در این خصوص امکان تشخیص بیماری خاص قبل از رسیدن به عود علائم است.
