ارتباط قند خون و سرگیجه در افراد دیابتی

سرگیجه، یکی از حالت‌هایی است که در اثر مشکلات گردش خون و شرایط قلبی، یا افت فشار خون به صورت ناگهانی، رخ می‌دهد. البته بین قند خون و سرگیجه نیز ارتباط مشخصی وجود دارد؛ به این معنا که حتی افزایش بیش از حد قند خون، می‌تواند چرخش سر را در بر داشته باشد! در هر حال، این حالت، باعث از دست دادن تعادل شده، و ممکن است زمین خوردن یا بیهوش شدن فرد را در پی داشته باشد.

بررسی‌های پزشکی نشان می‌دهند که سرگیجه در افراد دیابتی، یک نشانه مخصوص است! در واقع، افرادی که دیابت آن‌ها هنوز تشخیص داده نشده، و دچار بی‌تعادلی هستند، باید حتما برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنند. حتی افرادی که به دیابت نوع یک یا دو مبتلا هستند، باید گیجی و چرخش سر را جدی بگیرند. ارتباط قند خون و سرگیجه، با دو بیماری هیپرگلیسمی و هیپوگلیسمی توصیف می‌شود. صرف نظر از اینکه قند خون شما بالا باشد یا پایین، سرگیجه به وجود می‌آید! به همین دلیل، تشخیص علت آن به بررسی بیشتری نیاز دارد.

ارتباط قند خون و سرگیجه چیست؟

همه ما می‌دانیم که افت فشار خون می‌تواند باعث چرخش سر و گیجی شود. اما جالب است بدانید که سرگیجه در افراد دیابتی نیز یک نشانه مهم است! اینکه چرا سرگیجه از علائم دیابت به حساب می‌آید، و ارتباط قند خون و سرگیجه چیست، در تحقیقات سال ۲۰۱۸ بررسی گردید. نتیجه این تحقیقات نشان داد که در افراد مبتلا به دیابت، چرخش سر می‌تواند یک نشانه از این بیماری باشد.

اگر قند خون افراد بیشتر از حد استاندارد باشد، هیپرگلیسمی نامیده می‌شود؛ اما حالتی که در آن قند خون پایین‌تر از مقدار عادی است، هیپوگلیسمی رخ می‌دهد. در هر دو حالت، چرخش سر یک نشانه به حساب می‌آید، که باید برای تشخیص نوع اختلال یا عامل محرک، آزمایش‌های بیشتری انجام گیرد.^{verywellhealth}

فردی که از بیماری دیابت خود اطلاعی ندارد، سبکی سر را باید به عنوان یک نماد برای ابتلا به این بیماری تلقی کند. بررسی‌های بیشتر می‌تواند این موضوع را ارزیابی کرده، و وجود ارتباط قند خون و سرگیجه را تایید نماید. در حالت کلی، سرگیجه در افراد دیابتی، به یکی از دلایل زیر رخ می‌دهد:

• هیپرگلیسمی
• هیپوگلیسمی
• کم آبی بدن
• فشار خون
• مصرف داروها
• اختلال عملکرد دهلیزی

علت سرگیجه در بیماران هیپرگلیسمی چیست؟

بالا بودن قند خون و سرگیجه ارتباط تنگاتنگی دارند؛ به طوری که، انجمن دیابت آمریکا مشخص کرده که در افراد مبتلا به هیپرگلیسمی یا قند خون بالا، احساس تاب خوردن سر، یکی از علائم بیماری به حساب می‌آید. البته در این گونه افراد، علائم دیگری نیز ظاهر می‌شوند که باید به آن‌ها اهمیت توجه نمود.

از جمله علائم مهم در بیماران هیپرگلیسمی، می‌توان موارد زیر را نام برد:

• تشنگی شدید
• تاری دید
• احساس خستگی و ضعف شدید
• تکرر ادرار
• افزایش گرسنگی
• سردرد
• دل درد
• استفراغ
• کاهش وزن بدون دلیل مشخص

بالا بودن قند خون و سرگیجه، به واسطه تکرر ادرار به یکدیگر مرتبط می‌شوند. در واقع، هنگامی که سطح گلوکز بسیار بالا باشد، فرد دچار تکرر ادرار می‌گرد؛ این مساله، باعث بروز سرگیجه در افراد دیابتی خواهد شد. زیرا بدن از طریق ادرار کردن، گلوکز اضافی خود را دفع می‌کند. بنابراین، تکرر ادرار باعث کم آبی بدن و در نهایت، چرخش سر خواهد شد. این فرایند، رابطه قند خون و سرگیجه را در افراد هیپرگلیسمی به خوبی توصیف می‌کند.

ناگفته نماند، که حتی کسانی که به هیپرگلیسمی مبتلا نیستند، یا دیابت آن‌ها تشخیص داده نشده هم، ممکن است این گونه بی‌تعادلی را تجربه کنند. چون در حتی در افراد سالم، کم آبی بدن در اثر ادرار زیاد، باعث سرگیجه خواهد شد.

پایین بودن قند خون و سرگیجه در هیپوگلیسمی

پایین بودن قند خون و سرگیجه نیز با یکدیگر ارتباط دارند. در واقع، هنگامی که قند خون فرد از ۷۰ میلی‌گرم در دسی لیتر پایین‌تر بیاید، شخص دچار چرخش سر می‌شود.

برای اینکه بدانیم ارتباط قند خون و سرگیجه در هیپوگلیسمی چیست، باید تاثیر گلوکز بر روی مغز را در نظر بگیریم. پایین بودن قند خون، باعث کاهش گلوکز دریافتی مغز می‌گردد. در چنین شرایطی، مغز به دلیل نداشتن گلوکز کافی، در عملکرد خود دچار مشکل می‌شود. این مساله، در نهایت، منجر به سردرگمی ذهنی و احساس گیجی خواهد شد. عدم تعادل ناشی از قند خون پایین، چه برای دیابت نوع ۱ و چه برای نوع ۲، رخ می‌دهد. حتی در افرادی که به دیابت مبتلا نیستند، کاهش قند خون و سرگیجه ناشی از آن، یک علامت برای هیپوگلیسمی به حساب می‌آید.

چگونه سرگیجه ناشی از قند خون بالا را درمان کنیم؟

بالا بودن قند خون و سرگیجه ناشی از آن، در افراد مبتلا به هیپرگلیسمی باید مدیریت شود. برای این کار، لازم است عوامل محرک چرخش سر را برطرف نمود؛ برای مثال، بهتر است:

• آب یا مایعات آبرسان را به مقدار کافی بنوشید تا گلوکز اضافی دفع شود
• پس از بررسی سطح گلوکز حرکات فیزیکی داشته باشید
• مصرف کنندگان انسولین حتما دوز مناسب آن را استفاده کنند تا سطح گلوکز کاهش پیدا کند

لازم است توجه کنید که افراد با سطح گلوکز بسیار بالا (۲۴۰ میلی‌گرم در دسی لیتر) ممکن است به دیابت کتواسیدوز (diabetes ketoacidosis (DKA)) مبتلا باشند؛ این حالت می‌تواند منجر به کمای دیابتی گردد. به همین دلیل، این بیماران حتما باید تحت مراقبت فوری پزشکی قرار گیرند. دقت کنید که ورزش و تحرک بدنی درباره افراد مبتلا به دیابت کتواسیدوز، می‌تواند قند خون را بالاتر ببرد.

مطالعه پیشنهادی: علت تهوع و سرگیجه بعد از کاشت مو

درمان سرگیجه ناشی از قند خون پایین در افراد دیابتی

هنگامی که افراد مبتلا به دیابت در اثر کاهش شدید قند خون دچار سبکی سر و عدم تعادل می‌شوند، بهتر است اقدامات زیر را انجام دهند:

• ۱۵ گرم کربوهیدرات سریع الاثر مانند نصف فنجان آبمیوه معمولی را مصرف کنند؛ معمولا پس از ۱۵ دقیقه باید سطح گلوکز افزایش پیدا کند. اگر پس از این مدت، همچنان سطح گلوکز کمتر از ۷۰ میلی‌گرم در دسی لیتر باشد، مجددا باید همین کار را تکرار نمود؛ این درمان را درمان ۱۵-۱۵ می‌نامند.
• افرادی که به درمان 15-15 پاسخ مناسبی نمی‌دهند، باید دوز گلوکاگون دریافت کنند. در این حالت، اگر بیمار به گلوکاگون نیز پاسخ مناسبی ندهد، باید حتما مراقبت‌های پزشکی مناسب دریافت کند.

چه زمانی باید برای درمان سرگیجه به پزشک مراجعه کرد؟

با توجه به ارتباط قند خون و سرگیجه، باید به محض تجربه چرخش سر یا احساس گیجی، حتما این مساله را با یک پزشک متخصص در میان بگذارید. مخصوصا اگر چرخش سر و عدم تعادل شما، به صورت دائمی بوده و به راحتی از بین نرود. مراجعه به پزشک متخصص، باعث می‌شود تا دیابت احتمالی شما تشخیص داده شده و کنترل گردد.

نکته دیگر اینکه، عدم تعادل کافی، می‌تواند باعث سقوط و زمین خوردن گردد؛ که این مساله نیز به نوبه خود، خطراتی را در پی دارد. این حالت، به طور خاص برای افراد با استخوان‌های ضعیف، باعث شکستگی شدید و آسیب‌های جسمانی خواهد شد. بنابراین لازم است در صورت بروز حالت‌های سبکی سر و گیجی، حتما علت این مساله را پیگیری نمایید.

علل غیر دیابتی سرگیجه کدامند؟

تا اینجا ارتباط قند خون و سرگیجه را توضیح دادیم؛ و مشخص شد که بالا بودن یا پایین آمدن قند خون، در هر حال، می‌تواند منجر به چرخش سر شود. اما غیر از هیپرگلیسمی و هیپوگلیسمی، عوامل دیگری نیز وجود دارند، که می‌توانند باعث احساس گیجی و چرخش سر شوند. از جمله این عوامل، می‌توان به کم آبی و گرمازدگی اشاره کرد.

در حالت کلی، می‌توان ادعا نمود که سرگیجه، یک نشانه مربوط به بیماری‌های جدی برای افراد دیابتی و غیر دیابتی است؛ از این رو، لازم است علت آن را پیگیری نمود. در واقع، این حالت می‌تواند به یکی از اختلالات زیر مرتبط باشد:

• وجود اختلال در گردش خون یا ابتلا به بیماری‌های قلبی و فشار خون
• نوروپاتی محیطی
• مشکلات گوش داخلی؛ ناشی از احتقان، تجمع مایعات و عفونت
• میگرن
• بیماری‌های مغز و اعصاب؛ مانند پارکینسون یا مولتیپل اسکلروزیس
• ابتلا به اختلالات اضطرابی؛ مانند حملات پانیک یا آگورافوبیا
• کم خونی شدید
• عوارض جانبی مصرف برخی از داروها که فشار خون را کاهش می‌دهند

برای درمان هر یک از این اختلالات، لازم است به متخصص مربوط مراجعه نمود. برای مثال، در سرگیجه مرتبط با بیماری گوش داخلی، حتما باید یک متخصص گوش، حلق و بینی، مجرای گوش شما را بررسی و معاینه کند. کلینیک گوش تهران، تمامی خدمات مرتبط با معاینه گوش و بررسی علت سرگیجه را به بیماران ارائه می‌دهد.

بطور خلاصه در ارتباط بین سرگیجه و قند خون

بالا بودن یا پایین آمدن قند خون و سرگیجه، ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. برای درمان عدم تعادل در افراد دیابتی، لازم است مقدار قند خون به تعادل برسد. هیدراته نگه داشتن بدن، و مصرف دارو تحت نظر پزشک متخصص، به افراد کمک می‌کند تا قند خون را کنترل کرده و بی‌تعادلی ناشی از آن را برطرف نمایند. چرخش سر می‌تواند به علل غیر دیابتی مانند مشکلات گوش داخلی یا بیماری‌های مغز و اعصاب نیز مربوط گردد.