بسیاری از والدین برایشان جالب است که بدانند فرزند آن‌ها از چند هفتگی می‌تواند از داخل رحم صدای آن‌ها را بشنود. برای پاسخ این سوال باید با سیستم شنوایی جنین(fetal hearing) و نحوه تکامل آن آشنا شویم. در این مقاله از وب سایت کلینیک گوش تهران، با نحوه تکامل سیستم شنوایی جنین بیشتر آشنا می‌شویم.
سیستم شنوایی جنین از هفته چندم شروع به تشکیل شدن می‌کند؟
تکامل سیستم شنوایی جنین از هفته شش بارداری آغاز میشود. از هفته 9 بارداری، می‌توان آثار تکامل سیستم شنوایی جنین در سونوگرافی(Ultrasound) را، به شکل دو شکاف کوچک در کناره‌های سر جنین دید.
شنوایی جنین از کی شروع میشود؟
جنین از حدود هفته 16 تا 18 بارداری، می‌توانند برخی از صداها را بشنوند. در این هفته‌ها، سیستم شنوایی جنین به حدی رشد کرده است، که بتواند برخی از صداهایی که از محیط می‌رسند را تشخیص دهد. از اواخر سه ماهه دوم، و اوایل سه ماهه سوم، جنین می‌تواند نسبت به صداهایی که می‌شنود، واکنش نشان دهد.
آیا جنین می‌تواند در رحم صدای شما را بشنود؟
پس از پایان تکامل سیستم شنوایی جنین، او می‌تواند نسبت به صداهای مختلف، به‌خصوص صدای مادر، واکنش نشان دهد. هنگامی که باردار هستید، واضح‌ترین صدایی که کودک شما می‌تواند تشخیص دهد، صدای شماست. بیشتر صداها از طریق هوا و سپس از طریق رحم شما به جنین منتقل می‌شوند. اما وقتی صحبت می‌کنید، صدای شما در استخوان‌ها و بقیه بدن شما طنین انداز شده و تقویت میشود.
مطالعات نشان داده‌اند که ضربان قلب جنین با شنیدن صدای مادرش افزایش می‌یابد. این قضیه نشان می‌دهد، که کودک شما هنگامی که صحبت می‌کنید، هوشیارتر میشود. خواندن با صدای بلند، گفتگو کردن با جنین، و خواندن آهنگ‌هایی که در سال‌های آینده برای کودکتان تکرار خواهید کرد، به او کمک می‌کند تا صدای شما را بشناسد.
جنین‌ها در شکم مادر، همچنین یاد می‌گیرند که صداهای دیگران را که اغلب در رحم می‌شنوند، تشخیص دهند. محققان کشف کرده‌اند که نوزادان می‌توانند صداها و کلماتی را که در دوران جنینی شنیده‌اند، تشخیص دهند. به همین دلیل می‌توانند صدای پدر خود را در دوران بارداری به خاطر بسپارند.
تکامل سیستم شنوایی جنین
همانطور که اشاره شد، تکامل سیستم شنوایی جنین از همان هفته‌های آغازین بارداری آغاز میشود. در نتیجه، فرزند شما خیلی زودتر از آنچه که انتظارش را دارید، شروع به جذب اطلاعات از دنیای بیرون می‌کند.
هفته 6 بارداری
از حدود هفته ششم بارداری، سلول‌های داخل سر جنین در حال رشد، شروع به مرتب شدن و تکامل به سمت بافت‌های خاص و منحصربه‌فردی می‌کنند، که در نهایت مغز، صورت، گوش‌ها، چشم‌ها و بینی را می‌سازند. در این هفته هنوز خود گوش‌ها در سونوگرافی مشخص نیستند، اما ساختار پیچیده گوش داخلی و آرایش پیچیده لوله‌های سازنده آن، شروع به تشکیل و تکامل کرده‌اند.
هفته 9 بارداری
در هفته نهم بارداری، فرورفتگی‌های کوچک و ظریفی در دو طرف گردن جنین تشکیل میشود. این فرورفتگی‌ها نشان دهنده گوش‌های آینده است. ممکن است در ابتدا این فرورفتگی‌ها در جای درست خود، و محل طبیعی گوش‌ها قرار نداشته باشند. اما به تدریج با رشد جنین و تکامل بیشتر سیستم شنوایی جنین، به مکان صحیح خود منتقل می‌شوند.
گوش‌های کودک شما در طول سه ماهه اول و دوم به رشد خود ادامه می‌دهند. در این دوره ارتباط میان گوش داخلی با سلول‌های عصبی مسئول در پردازش اصوات در مغز برقرار میشود. در همین دوره، سه استخوان کوچک و ظریف گوش میانی، که وظیفه دریافت امواج صوتی و تبدیل آن به ارتعاشات گوش داخلی را برعهده دارند، هم تشکیل میشود.
هفته 16 بارداری
در حدود هفته 16 بارداری، ساختار گوش(ear anatomy) و سیستم شنوایی جنین به اندازه‌ای شکل گرفته است، که فرزند شما بتواند برخی از صداها را تشخیص دهد. اولین صداهایی که جنین میشود، ضربان قلب شما، غرغر معده و صدای هوایی است که وارد ریه‌ها شما شده و از آن خارج میشود. با رشد و تکامل بیشتر سیستم شنوایی جنین، او به تدریج می‌تواند صداهای بیشتر و بیشتری را از دنیای خارج از رحم بشنود.
هفته 24 بارداری
در هفته 24 بارداری، رشد و تکامل گوش‌ها کامل شده و تکامل سیستم شنوایی جنین به پایان می‌رسد. تحقیقات نشان داده است که بسیاری از کودکان در رحم، در این هفته در پاسخ به صداهایی که می‌شنوند، سر خود را حرکت می‌دهند. در این هفته‌ها، رحم تقریبا با مایع آمنیوتیک پر شده است. بنابراین به دلیل این که هیچ هوایی برای انتقال صدا وجود ندارد، اغلب صداها خفه شده و شدت آن‌ها کمتر می‌شوند.
آیا جنین می‌تواند بین صداهای مختلف افتراق قائل شود؟
در ابتدا، جنین نمی‌تواند صداهای مختلف را تشخیص دهد.
جنین در هفته‌های 22 تا 24 شروع به پاسخ دادن به صداها می‌کند، اما فقط می‌تواند فرکانس‌های پایین مانند پارس سگ یا صدای ماشین چمن زنی را بشنود.
با ادامه رشد سیستم شنوایی و مغز، این محدوده افزایش می‌یابد. در اواخر بارداری، جنین می‌تواند صداها را بشنود و آن‌ها را از هم تشخیص دهد.
آیا صداهای بلند برای جنین مضر هستند؟
شاید برای شما سوال باشد که آیا قرار گرفتن در معرض صداهای بلند، ممکن است برای جنین مضر باشد؟ شاید خیلی بعید به نظر برسد، اما تحقیقات نشان داده است، که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صداهای بلند، می‌تواند باعث کاهش شنوایی جنین شود.
قرار گرفتن زیاد در معرض موارد زیر، ممکن است به سیستم شنوایی جنین آسیب برساند:
● موسیقی با صدای بلند
● جمعیت
● صدای آژیرها
● صدای کامیون‌ها
● صدای هواپیماها
● صدای دستگاه‌های صنعتی
● صدای اسلحه
به گفته مؤسسه ملی ایمنی و سلامت شغلی، محققان هنوز مطمئن نیستند که چه میزان صدا برای جنین در حال رشد بی خطر است.
با این حال، با در نظر گرفتن نحوه عبور صدا از بدن، پزشکان توصیه می‌کنند که زنان باردار خود را در معرض صداهای بیشتر از 115 دسی‌بل قرار ندهند.
به طور کلی، بهتر است زنان باردار بیشتر از 8 ساعت در معرض صداهای بلندتر از 85 تا 90 دسی‌بل (صدایی در حد صدای ماشین چمن زنی)، یا بیشتر از دو ساعت در روز در معرض صداهای بلندتر از 100 دسی‌بل (صدایی در حد صدای اره برقی)، قرار نگیرند.
آیا باید برای کودک خود موسیقی کلاسیک پخش کنید؟
شاید شنیده باشید که پخش موسقی کلاسیک برای جنین در دوران بارداری، در باهوش شدن بچه در آینده موثر است. اما تاکنون هیچ تحقیق معتبری این گفته را تایید نکرده است. حتی پخش موسیقی برای جنین ممکن است باعث بهم خوردن چرخه خواب و بیداری جنین شده، و مضراتی را هم به دنبال داشته باشد.
با این حال گوش کردن به موسیقی موردعلاقه‌تان با صدای نه چندان بلند ایرادی ندارد. فرزند شما ممکن است یاد بگیرد که موسیقی را دوست داشته باشد. و حتی ممکن است پس از تولد با صدای موزیک‌هایی که در دوران جنینی شنیده است، آرام شود.
صداها در رحم چگونه شنیده می‌شوند؟
صداها در فضای باز به بهترین وجه منتقل می‌شوند، به همین دلیل است که می‌توانید صدای فریاد شخصی را در یک زمین باز، راحت‌تر از زمانی که سرتان در استخر زیر آب است، بشنوید. جنین در دوران بارداری در معرض هوای آزاد نیست. مایع آمنیوتیک(Amniotic fluid)، که اطراف جنین را پر کرده است، به‌علاوه تمام لایه‌های بدن شما و کیسه آمنیوتیک، جنین را از دنیای بیرون جدا می‌کنند. بنابراین حتی پس از تکامل و رشد کامل سیستم شنوایی، بازهم صداهایی که جنین می‌شنود بسیار محو و خفه هستند.
این کار را برای سرگرمی امتحان کنید: دست خود را روی دهان خود بگذارید. از شریکتان بخواهید همین کار را بکند. سپس به گفتگو ادامه دهید. این کم و بیش همان صدایی است که کودک شما در رحم می‌شنود. متوجه خواهید شد که اگرچه می‌توانید لحن و زیر و بم یک جمله را تشخیص دهید، ممکن است نتوانید برخی از کلمات را درک کنید.
به طور مشابه، سعی کنید آهنگی را در حالی که دهان خود را پوشانده‌اید، بخوانید. متوجه خواهید شنید که آهنگ با صدای بلند و واضح به گوش می‌رسد، اما متن آن نامفهوم است.
البته هر چه صدا بلندتر باشد، احتمال اینکه کودک شما در رحم آن را بشنود بیشتر است. صدای پارس کردن سگ، بوق زدن یا آژیر، نسبت یک موسیقی پس زمینه آرام متمایزتر هستند، و کودک شما بهتر آن‌ها را می‌شنود. اما این لزوما چیز بدی نیست.
شنوایی نوزاد تازه متولد شده چگونه است؟
نوزادان تازه متولد شده می‌توانند نسبتاً خوب بشنوند، اما نه مانند یک انسان بالغ. گوش میانی نوزادان تازه متولد شده پر از مایع است و این امر شنوایی را تا حدودی مختل می‌کند. علاوه‌بر این، کل دستگاه شنوایی در ابتدای تولد تا حدودی نابالغ است. به همین دلیل است که نوزادان تازه متولد شده به صداهای بلند و اغراق آمیز بهترین پاسخ را می‌دهند.
نوزادان در تمام دوران جنینی صدای مادر خود را بهتر از هر صدای دیگری می‌شنوند. به همین دلیل پس از تولد می‌توانند صدای مادر خود را تشخیص داده و به آن واکنش نشان دهند.
اگر نوزاد شما پاسخی به صداهای بلند نشان نمی‌دهد، یا در ماه‌های اول پس از تولد احساس کردید که کاملا نسبت به صدای شما بی‌تفاوت است، باید برای ارزیابی بیشتر به متخصص شنوایی شناس (ادیولوژیست/Adiologist) مراجعه کنید.
شنوایی شناس می‌تواند سیستم شنوایی نوزاد شما را بررسی کرده و وجود هرگونه ناهنجاری و بیماری را تشخیص دهد. کلینیک گوش تهران در خیابان ولیعصر با کادری مجرب آماده ارائه خدمات با کیفیت تشخیصی و درمانی در زمینه شنوایی نوزادان و کودکان، به شما عزیزان می‌باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر تماس بگیرید.
منابع:
- https://www.webmd.com/parenting/baby/newborn-hearing
- https://www.medicalnewstoday.com
- https://www.whattoexpect.com/pregnancy/
